Bize ülkenden bahsedebilir misin? Nüfus hangi kesimlerden oluşuyor?

Togo, Batı Afrika’da 56.000 kilometrekare yer tutan küçük bir ülke. Tahmini nüfusu 7 milyon. Müslümanlar toplam nüfusun %30’u olmakla birlikte nüfusun yarısından fazlası Hristiyan. Ayıca hâlâ atalarının dinine sahip olan bir azınlık da mevcut. Ülkede kabilelerin mevcudiyeti hissediliyor; Chamba, Kotokoli, Loso ve Chokossi gibi. Bu saydığım kabilelerden üçü Togolu Müslüman kabilelerdir denebilir. Son olarak da belirtmem gerekir ki Togo 1960’da bağımsızlığını ilân ettiğinden beri bir cumhuriyet rejimi olarak varlık sürdürüyor. 

Ülkenin kültürünü anlatacak 3 şeyden bahseder misin?

Togolular iş yemeye gelince hiç de estetik görülmeyen hareketleri ile bilinirler. Togo’da hangi sosyo-ekonomik sınıfa ait olursa olsun herkes her öğünde önüne ne gelirse onu yer. Pek bir seçiciliği yoktur. İkincisi, Togolular ekonomik durumunun nasıl olduğu fark etmeksizin eğlenmesini iyi bilirler. Üçüncüsü de Togolular gülümsemekten ziyade kahkaha atmayı tercih ederler. Bu yüzden “Fakirlik insanları güldürüyor” sözü yaygındır. Aynı zamanda bu söz, nüfusun genel ekonomik durumunu da gösteriyor sanırım.

Ülkende sanat, edebiyat, müzik alanlarında oldukça öne çıkan, gençlerin en çok saygı duyduğu, takip ettiği Müslüman şahsiyetler kimler?

Bu günlerde gençlik arasında popüler olan iki âlim var. Biri Suudi Arabistan’da 12 yıl ilim yapmış olan Idriss isimli bir âlim. Diğerinin ismi ise Mako ancak Mako, Idriss’den daha az üne sahip.

Ülkende İslam kültürüne dair yayım yapan önemli dergi, gazete, TV kanalı vb. var mı?

Bana saydıkların arasından sadece TV programları var diyebilirim. Bildiğim kadarıyla TV programları zengin Müslümanlarca finansal olarak destekleniyor. Dahası bu kanallar Togo’da gerçekten yaygın olarak izleniyor ve Fransa, Suudi Arabistan, Sudan ve Kongo’daki Müslümanlara da erişiyor. Tabi yayımlanan dersler ya Arapça ya da Fransızca oluyor.

Ülke yönetiminde İslami kesimin etkisi nedir? Togo’daki seçimlerde herhangi bir İslami hareket yer alıyor mu ya da bir partiyi destekliyor mu?

Ülkedeki Müslümanlar baskı altında olmasa da siyasi hayatta pek etkili oldukları da söylenemez. Bunun sebebi, Müslümanlar’ın uzun süre eğitimden uzak olması ve okulda eğitim almayı bir gereklilik olarak görmemesi. Öte yandan son yıllarda eğitime ciddi bir yönelme başladı. Bu yönelim de yeni yeni Müslüman toplulukları entelektüel sınıfa yönelmeye itiyor ve hâliyle siyasete de.

Ülkendeki Müslümanların dini yaşantısını sürdürmesinin önünde bir engel var mı?

Bildiğim kadarıyla hayır.

Peki, Müslümanların din eğitimini ve bilgisini aldıkları kurumlar nelerdir?

Müslüman toplumun en genç nesilleri Cumartesi ve Pazar günleri dini eğitim alacakları öğrenme halkalarına yollanırlar. Diğer 5 gün zaten okulları var. Buna ek olarak yaz tatilinde Müslüman gençlerin çoğu sabahlarını yine bu halkalarda harcarlar. Bu toplumsal inisiyatifle şükürler olsun ki genç nesiller dinine bağlı kalabiliyor ve düzgün Kur’an okumayı, Peygamber Efendimiz’in sünnetini ve Maliki mezhebinin ictihadlarını öğrenebiliyorlar.

Türkiye’ye geliş sebebiniz neydi?

Açıkçası Türkiye’nin yurtdışında gidebileceğim tek adres olduğundan emin değildim. Çocukluğumdan beri Arapça öğrenmek ve İslami ilimleri tahsil etmek için Suudi Arabistan’a gitmek istiyordum. Türkiye’de de Suudi Arabistan’a gittiğimde yapacağım şeylere benzer şeyler yapabileceğimi düşündüğüm için geldim. Şimdi de buraya gelebilmemin Allah’ın bir nimeti olduğunu düşünüyorum.

En çok neyi özlüyorsun?

Annemi ve küçük kardeşimi.

Türkiye’ye yabancılık problemi yaşadın mı? Yaşadıysan bir yabancı olarak yaşadığın problemler neydi?

Türkiye’de karşılaştığım en zorlu problem yemekti. Türkiye’ye ilk geldiğimde yemek sebebiyle ülkeme geri döneceğimi dahi düşündüm. Ama yavaş yavaş alıştım. Ancak yine de her yıl yaklaşık 8 ay civarı Türk yemekleri ile yola devam ettikten sonra bezme noktasına gelebiliyorum.

Türkiye’deki Müslümanların İslami pratikleri sürdürmesinde bir zorluk olduğunu düşünüyor musun?

Benim gördüğüm kadarıyla buradaki gençlik apaçık Kitap’larını, sünneti ve 1400 yıllık mükemmel bilim ve düşünsel birikimi öğrenmekten uzağa çekiliyor. Bu da gençliğin dininin gerçek mesajına erişmesini engelliyor. Gençlerin bu köklü geleneği ve birikimi idrak edip ondan sonra kendi seçimlerini yapmaları için, ayrıca dinlerini insanlığın krizlerine cevap veremeyen, yıkıma sebep olan bir unsurmuş gibi temsil etmemeleri için büyük âlim ve düşünürlerin yer aldığı ciddi konferans serileri yapılması gerektiğini düşünüyorum.

Türkiye ile Togo arasındaki en benzer şeyler nedir?

İslam dininin yaygın olması yani Müslüman olmamız en büyük benzerlik. Açıkçası bunun dışında benzer diyebileceğim bir şey var mı, emin değilim.

Türkiye’ye gelmeden önce burası hakkında düşündüğün ama çok yanıldığın bir şey var mı?

Beni Türkiye’de gerçekten hayal kırıklığına uğratan şey eğitimdi. Yani eğitim sistemi oturmuş değil. Ayrıca öğrenciler, akademisyenler veya danışmanlar tarafından takip edilmiyor. Bu sebeple de doğru yönlendirilmiyorlar, genelde iş o an ne hissediyorlarsa ona göre tercih yapmalarına bırakılıyor ki bu da gençlerin para odaklı seçimler yapmasına sebep oluyor. Kanaatimce bu tip bir işleyiş, ülkeye pek fazla bir şey kazandırmıyor.

Türkiye’deki üniversiteler hakkında ne düşünüyorsun?

Bazı ülkelerle kıyaslayınca oldukça yüksek kaliteye sahip olsalar da hâlâ dünya skalasında yukarıya tırmanmak için alınması gereken uzun bir yol var. Ancak burada kastettiğim şeyi iyice açmak için de belirtmek istiyorum ki güya gelişmiş ülkelerin müfredatlarını almak ve seküler eğitim sistemlerine adapte olmak yetenekli öğrencilerin desteklenmesini sağlar tezini de doğru bulmuyorum.

Türkiye’deki kültürle kendi kültürünü karşılaştırdığında en büyük farklılıklar neler sence?

En büyük fark hijyen meselesi. Bana kalırsa Türkiye’dekilerin hijyene gösterdiği dikkat inanılmaz. Sanıyorum bizim ülkemize gelseniz hijyen koşullarına adapte olmakta cidden zorlanırdınız.

En çok nereleri seviyorsun?

Konya…

Yakın gelecekte Togo’ya dönmeyi düşünüyor musunuz?

Şimdilik hayır ama Türkiye’de kalmayı da düşünmüyorum.
 

Dünya Bizim - Deniz Baran