Kur’an ayetlerini tefsir ve izah maksadıyla yazılan kitapların, hem asılın tahkimine hem de usulün talimine hizmet etmeleri istenmektedir. Risale-i Nur külliyatının en mühim eseri sayılan ‘Sözler’ iman hakikatleri olan asılı ve maksadı tahkime hizmet ederken, sekiz adet ‘Küçük Sözler’ ise usule dair bir kısım hakikatleri öğretmektedir.

İnayet-i ilaheden ve tevfikat-ı rahmaniyeden nihayete ve kemale ermesi talep edilen bu makale silsilesi; ‘Birinci Söz’de’ geçen teşbihleri anlamaya, mana genişliği ile hikmetlerini kavramaya, külli gaye ve neticeleri ihataya vesile olması beklenmektedir. Evet ‘Besmele’ ile ilgili gelecek makaleler, bu sırlı anahtarın istimaline dair bir usul dersi olması ümid edilmektedir.

Lisan-ı hal ile ‘Besmeleyi’ okuyan, hadsiz aczi ve nihayetsiz fakrı bulunan şuursuz mahlûkatın kuvvet ve kudretlerinin üzerinde işler gördüklerinden bahseden birinci sözdeki derin mesajları anlamak otuziki adet sözleri, bir yönüyle tüm eserleri daha iyi anlamaya ehemmiyetli bir vesile olacağı düşünülmektedir.

Evet Besmelenin sırlarından bahseden Birinci Sözü hakkıyla anlamak, tefekkür seyahatine doğru bir usul ile başlamak, arş-ı marifete çıkmaya hazırlanmaktır. Nurlu eserlerde her ‘Söz’ bir başka ‘Sözü’ anlamaya hem basamak hem de dayanak özelliği taşımaktadır. Bütün Sözler adeta birinci sözün mufassal bir izahı, besmelenin sırlarını anlatan ‘Birinci Söz’ bütün sözlerin mücmel bir hülasasıdır.

Sözler Sarayı’nın kapısı hükmünde olan ‘Birinci Söz’, Besmeleye başlamaktadır, o halde anahtar olarak değerlendirmek mümkün görünmektedir. Evet nurlu külliyatın anahtarı hükmünde olan ve ‘Besmele’nin sırlarından bahseden ‘Birinci Söz’, Sözler kitabını adeta özetlemektedir. Yani Otuziki adet Sözler, Birinci Sözün tafsilli bir izahı, ‘Besmele’ bütün sözlerin icmalli bir hülasası olarak değerlendirilmektedir.

Risale-i Nur külliyatı, kalben iman edip tasdik ettiğimiz Halık-ı Kâinatı isim ve sıfatları ile tanıtmaya, Nübüvvet müessesinin lüzumiyetini anlatmaya, haşir ve kıyametin muhakkak vücuda geleceğini ispatlamaya, adalet ve ibadetin ne kadar elzem olduğunu izaha hizmet etmektedir.

Birinci Söz’de fıtrat hamurumuzun acz ve fakr ile yoğrulduğu hakikati nazarlara gösterilmekte, gurur illetinden kurtulmanın, mütevazi bir iklime sahip olmanın ne kadar gerekli olduğu ifade edilmektedir. Evet mağruriyet maddi ve manevi mahrumiyetleri intaç etmekte, yani marifet, hidayet ve saadet nimetlerinden uzak kalmaya, zillet ve rezalet içinde yaşamaya sebebiyet vermektedir.

Birinci Söz; Rahman’ın hidayeti ile inayetine nailiyet için acz ve fakrının farkına varmayı, gururdan kurtulmayı, engin bir tevazuya sahip olmayı öğretmektedir. Nurlu hakikatlerden hakkıyla istifade için mütevazi olmanın lüzumiyetine dikkatler çekilmektedir.

Hadsiz düşmanı ve nihayetsiz ihtiyacı bulunan insana tükenmez bir kuvvet menbaı, bitmez bir bereket kaynağı olarak Allah’ın isimlerini almanın önemi bildirilmektedir. Her işine ‘Besmele’ ile başlamanın tükenmez bir kuvvete, bitmez bir berekete kavuşma sebebi olduğu ifade edilmektedir.

“Halis bir şükrün ve safi bir hürmetin tercümanı ve ünvanı” olan Besmele ile; mikroptan şeytana kadar hadsiz düşmanları bulanan insanlar için tükenmez bir kuvvetin adresi verilmekte, nihayetsiz ihtiyaçlar için bitmez bir bereket menbaı olarak Allah’ın isimlerine göre hareket etmenin ehemmiyeti bildirilmektedir.

Elhasıl; ‘Birinci Söz’de’, öncelikle ‘Kadîr’ ve ‘Rahman’ isimleri nazarlara gösterilmekte, nokta-yı istinadın kudrete, nokta-yı istimdadın ilahi rahmete müteveccih olması öğretilmektedir.

Kudrete dayanmak aczini idrak etmeyi, Rahmaniyet sofrasından rızıklanmak fakrını görmeyi istemektedir. Gurur ve enaniyete istinad ise, fıtrat hamuruna dercedilmiş acz ve fakrı gölgelemekte, hatta örtmektedir. Bu ise ilahi inayetin kesilmesini, hakiki hidayetten mahrumiyeti intaç etmektedir.

Hilkatin, hadisatın ve şuur nimetine mazhariyetin derin manaları ‘Besmele’ hakikatinin içinde saklı olduğu gibi, hayatın maksadı da “Besmele’ye Tutunmak” ile vücuda gelmektedir. O halde ‘Besmele’ ile ömür geçirmek hayatın gayesi ve en mühim maksadı bilmek gerekmektedir.