Aydın, iktidarla ilişkisini sorgulamalı
Bilim adamı, düşünür, sanatçıyı kendini iktidara göre tanımlamasını istiyorsanız yeni bir şey bekleyemezsiniz
Risale Haber-Haber Merkezi
Düşünce hayatımızın Osmanlı'dan bu yana iktidara göre şekillendiğini söyleyen Marmara İlahiyat Fakültesi'nde Felsefe Tarihi Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. İsmail Kıllıoğlu, "Bilim adamına, düşünüre, sanatçıya özerklik tanımıyorsanız, ondan kendini iktidara göre tanımlamasını istiyorsanız yeni bir şey bekleyemezsiniz. Müslüman aydın bunu tartışmalı" diyor.
Yeni Şafak'tan Emeti Saruhan'a konuşan Kıllıoğlu, ilgili soruları şöyle cevaladı:
Bizim aydınımız nasıl bir ruh hali içindeydi?
Türkiye'de o dönemlerde özellikle 60'lı yıllardan sonra sol, düşünce, sanat, edebiyat alanında ön saftaydı. Kendisini kaide olarak görüyordu, ki öyleydi. Sağ daha çok savunma konumundaydı. Öyle bir refleks geliştirmişti. Dolayısıyla bir muhalif ruh onun asli kişiliği gibi yerleşti. Necip Fazıl ve Sezai Karakoç düşüncesinin muhalif ruhun yıkılmasında önemli etkisi oldu. Türkiye'de öteden beri özellikle düşünce hayatı adeta belirgin bir gelenek gibi hep iktidara göre şekillenegelmiştir. Bu sadece Cumhuriyet dönemine has bir şey değil. Osmanlı'da da böyle, hatta daha da geri gidilebilir. Müslüman aydın bunu tartışmak durumunda.
Osmanlı'da düşünce üretilememesi de buna mı bağlı?
Evet. Dar alana sıkışıyor. Aydın kavramı içinde bilimi, düşünceyi, sanatı konumlandırmamız gerekiyor. Bilim adamına, düşünüre, sanatçıya özel bir özgürlük alanı, özerklik tanımıyorsanız, ondan kendini iktidara göre tanımlamasını istiyorsanız yeni bir şey beklememeniz gerekir. Osmanlı'da niçin hep aruz egemen olmuştur. Aruz nihayetinde bir tür, bir biçim, bir üslup. Oysa Karacaoğlan da var, Emrah da var. Serbest şiir geldiğinde zihni bakımdan daha farklı bir üretime yönelebilirdi.
Bu sorgulama yapılamazsa?
O zaman şu iddianın temeli kalmaz; İslam aynı zamanda bir uygarlıktır. Uygarlıksa, uygarlık eşittir iktidar mıdır? Buna indirgersek sadece siyasi bir mücadele haline dönüşür. Peygamberimizin tebliğinin amacı iktidar olmak mıydı? Peygamberin devlet adamlığı gibi bir ünvanla nitelendirilmesi ne kadar doğru? Allah bize yeryüzünde iktidar olun hedefi mi vermiş. İktidarda olmasanız dahi kültür düşünce bakımından varlığınızı sürdürebilirsiniz.