Prof. Dr. Sefa Saygılı'nın yazısı

İshal tedavisinde yaklaşık 50 yıldır ağızdan sıvı (ORS) tedavisi tatbik ediliyor, bu da bilhassa akut ishalde özellikle de çocuk vakalarında oldukça yararlı oluyor ve ölüm olaylarını azaltıyordu. (1)

Verilen sıvının (ORS) etkinliği, içinde bulunan glikozun, siklik AMP’den bağımsız bir süreç yoluyla ince bağırsakta sodyum (Na) ve sıvı emilimini uyarma yeteneğine bağlıydı. (2)

ORS içeriğindeki glikoz yerine bal kullanılması bir seçenek olup, değişik çalışmalarda başarılı sonuçlar alınmıştır. Balın sadece glikoza benzer etkisi (bağırsaktan sodyum ve su emilimini artırmak) değil, aynı zamanda antibakteriyel etkisi, özellikle bakteriyel ishallerdeki etkisini izah etmektedir.

Akut ishalli çocuklarda (1-5 yaş grubu) çinko glukonatlı balın ishal süresini azalttığı, iyileşme süresini hızlandırdığı ve hastanede yatış süresini kısalttığı ve bal grubunda iyi kilo alımının sağlandığı gösterilmiştir. (3)

Akut gastroenteritli 8 gün ile 11 yaş arasındaki 160 bebek ve çocuk incelenmiş ve bal uygulamasının bakteriyel ishalin süresini azalttığını ve bakteriyel olmayan ishalin süresini artırmadığı ortaya konulmuş; oral rehidrasyon solüsyonlarında (ORS) glikoz yerine bal kullanılması önerilmiştir. (4)

İran’da ishalli çocuk hastalarla ilgili yapılan bir çalışmada, birinci gruba ORS’ye eklenen (ORS’de çözülmüş) bal, ikinci gruba ORS’den ayrı bal ve kontrol grubuna balsız ORS verildi. Tedavinin başlangıcından tam iyileşmeye kadar geçen ortalama ishal süresi birinci grup için 4.68 gün, ikinci grup için 3.72 gün ve kontrol grubu için 5.60 gündü. Bal alan gruplar ile kontrol grubu arasında anlamlı bir fark tespit edildi. (5)

Akut gastroenteritli 2 ila 7 yaşları arasındaki 100 bebek ve çocuğu incelenmiş ve oral rehidrasyon solüsyonuna (ORS) bal eklenmesinin diyare (ishal) ve kusma süresini azalttığı ve dehidratasyonun (sıvı kaybının) hızlı bir şekilde iyileştiği gösterilmiştir. (6)

Sonuçta ORS, elektrolit çözeltisinde bal, glikoz yerine güvenle kullanılabilir.

Bal, 12 aylıktan büyük çocuklarda güvenle uygulanabilir. (7)

Bal, aynı zamanda prebiyotikler, probiyotikler, çinko içerir ve faydalı bağırsak mikrobiyotası için olumlu katkı sağlar. (8)

Bal sadece çocuk ishallerinde değil, yoğun bakımlarda erişkinlerde bağırsaktan beslenmede kullanılmış, yoğun bakımda kalış süresini ve çoklu organ yetmezliği (MODS) gelişimini azaltabildiği ve balın ishal insidansını azaltmaya yardımcı olduğu bildirilmiştir. Bal bu kapsamda prebiyotik etkilidir (oligosarkaritler, bifidojenik faktör ve diğer önemli besinler. (9)

Sonuç olarak; antiseptik, antimikrobiyal (antibakteriyel, antifungal, antiviral), antioksidan etkileri de olan balın, ishallerdeki etkisi; sadece ORS’deki glukozun sağladığı emilim etkisiyle değil, prebiyotik etki, çinko içermesi ve antibakteriyel ve antiviral etkileri dolayısıyladır (antimikrobiyal etki; hidrojen peroksit, antioksidanlar, lizozim, polifenoller, fenolik asitler, flavonoidler, metilglioksal ve arı peptitleri ile ilişkilidir). Balın yara tedavisinde etkisi iyi bilinmektedir. Bal; reflü, peptik ülser, değişik kanserler ve Alzheimer hastalığında da faydalı olabilir; bu kapsamda ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

Bir nimetiyle bizlere bu kadar faydalar lütfeden Rabbimize şükürler olsun. Sağlık ve afiyet duasıyla…

Kaynaklar:
1. Harrel JE et al. Pediatric Research volume 2018; 83: 559–563
2. Binder J et al. Curr Gastroenterol Rep. 2014; 16(3): 376
3. Mahyar A, et al. Korean J Fam Med. 2022 ;43(3):188-192
4. Haffejee IE, Moosa A. Br Med J (Clin Res Ed) 1985;290:1866–7
5. Sharif A, et al. Journal of Research in Medical and Dental Science , 2017; 5(6): 144-148
6. Abdulrahman MA, et al. J Med Food. 2010;13:605–9
7. Pecoraro L, et al.Int J Food Sci Nutr. 2021; 72(3):300-307
8. Hussain MB. J Altern Complement Med. 2018;24(1):15-24
9. Shariatpanahi ZV et al. Anesth Pain Med. 2018 Feb; 8(1): e62889.

Zafer Dergisi