Adıyaman Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Ahmet Zafer Tel, Kazayağıgiller (Poligonaceae) familyası üyesi olan bitkiye bilimsel olarak Rheum telianum, Türkçe ise “Tel Işkını” ismi verdi.
Adıyaman'ın Kuzeydoğu bölgesinde yüksek ve dağlık bölgede keşfedilen ve kayıtlara geçirilen yeni bitki ile ilgili açıklamada bulunan Prof. Dr. Ahmet Zafer Tel, bugüne kadar yapılan çalışmaların sonucuna göre tüm dünya üzerinde yayılış gösteren 60 kadar ışkın türü olduğunu ve bunun sadece 1 türünün ülkemizde yaşadığının bilindiğini söyledi.
Tel, “Bir ışkın türünün (Rheum ribes) ülkemizde yaşadığı biliniyordu. Bu tür Türkiye'nin yanı sıra Filistin, Lübnan, Ermenistan, Kuzey Irak ve İran'da olmak üzere geniş yayılış alanına sahipti. Adıyaman'da yaptığımız floristik çalışmalar esnasında tespit ettiğimiz yeni ışkın türünün (Rheum telianum) farklı tür olabileceği yönünde kanaatimiz gelişti ve yaptığımız ayrıntılı inceleme sonucu bu bitkinin bilim dünyası için yeni bir tür olduğu sonucuna vardık.

Rheum telianum bitkisinin Dünya'da sadece Adıyaman'ımızda yetişen endemik bir tür olması ve bunun yanında tıbbi ve ekonomik değerinin bulunması bu bitkiyi oldukça önemli kılmaktadır. Zira dünya üzerinde yaşayan diğer Işkın türleri üzerinde bugüne kadar yapılan bilhassa Amerika, Almanya ve İngiltere kaynaklı çalışmalarda kanser hücrelerinin büyümesinin durdurulası yönünde sonuçların bile alındığı görülmektedir. Yüzyıllardır Adıyaman dağlarında yetişen bitkimiz yöre halkı tarafından toplanıp yenen ve ticareti yapılan bir Işkın türüdür. Türkiye'de yetişen ikinci ışkın türü olarak kayıtlara geçen ‘Tel Işkını' aynı zamanda Adıyaman'ımıza özgü endemik bir türdür. Tel Işkını'nın hem ülkemiz hem de dünya için yeni tür olduğunu kanıtlayan makale, bilimsel süreci tamamlanarak sistematik botanik sahasında hatırı sayılır dergilerden olan ‘Phytotaxa' isimli dergide yayınlanmıştır. Ben layık olmadığım halde şahsımı onura etmek adına bitkiye adımı veren değerli meslektaşlarıma çok teşekkür ediyorum. Bilim dünyasına ve Adıyaman'ımıza hayırlı olsun” dedi.

Ahmet Zafer Tel, ‘Tel Işkını'nın Adıyaman için ‘coğrafik işaret' olmasıyla ilgili olarak da, “Işkın bitkisinin çiçek sapı yenmektedir ve besin değeri oldukça yüksek bir bitkidir. Yeni türümüzün bu özelliği önem arz etmektedir. Dünya nüfusunun giderek artmasıyla besin ve doğal kaynaklar maalesef bilinçsiz şekilde tüketilmekte, yeni ve alternatif gıda ürünlerine yöneliş hızı artmaktadır. Bu nedenle günümüzde, yeni ve özellikle ekonomik öneme sahip türlerin keşfi gerçekten çok önemlidir. Bir bitki ile de olsa ülkemiz gıda ekonomisine ve üniversite-sanayi iş birliğine katkı sağlamış olmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Yeni keşfettiğimiz ve üzerinde çalıştığımız başka bitkiler de var. Bunlar da zamanı gelince bilim dünyası ile paylaşılacaktır. Bu keşfimiz ile bilimsel çalışmalarda ‘Temel Bilimlerin' önemi bir kez daha anlaşılmış oldu.

Türk Patent ve Marka Kurumunun tabi olduğu 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun 34'üncü maddesine göre coğrafik işaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir. Gıda, tarım, maden, el sanatları, sanayi ürünleri coğrafi işaret tesciline konu olabilir. Dünyada sadece ilimizde yetişen Tel Işkını, halkımız tarafından yıllarca gıda olarak kullanılan, ticareti yapılan, tıbbi ve ekonomik öneme sahip bir bitki olmasına rağmen bilim dünyası için yeni tür olma özelliği bilinmiyordu. Yaptığımız çalışma ile bu özelliği de ortaya çıkmış oldu. Özetle dünya için endemik olan bu ışkın türümüz aynı zamanda Adıyaman'ımızı yansıtan bir coğrafik işaret niteliği taşımaktadır. Bu bitki türünün üretimi, işlenmesi ve ekonomiye kazandırılması hususunda çalışmalarımız başlamıştır. Çalışmalarımızı destekleyen Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüne, Iğdır Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Hakkı Alma'ya ve Adıyaman Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Turgut'a desteklerinden dolayı teşekkür ediyorum” diye konuştu.

İHA