"Neden mutsuzuz? Neden paltoların üzerimize oturup oturmadığı, düğmeleri ilikleyip iliklemememiz gerektiği böylesine huzursuz ediyor bizi?" Virginia Woolf, Pazartesi ya da Salı'dan...

Bir bakıyorsun sonra pekçok şey için geç kalmışsın. 'Pekçok' deyince az sayma, ihtimal hesabı kadar arttırabilirsin. Şunu olabilirdin, bunu yapabilirdin; bu böyle olmasa şöyle olurdu, şu şöyle olmasa böyle olurdu. Hepsi beynine hücum ediyor. Diyorsun ki: Allah'ım, bu nasıl bir imtihan? Nasıl bir ateşin ortasında bıraktın beni? Aslı'ların tamamına tılsımlı elbiseler giydirmişsin, ortalarına bir tane Kerem bırakmışsın. Sarılıp sarılıp tekrar yanıyorum. Yanıp yanıp tekrar diriliyorum. Asla yetişemeyeceğim bir dünyanın peşinde koşuyorum. Uyanınca anımsayamadığım rüyaları özlüyorum. Ay yüzlü güzeller koridorundayım ve hepsine birden temayülüm var. Hepsini birden vermezsin. Versen de ben küçük bir konağım. Bu konak bu kadar misafiri yatıya kaldırmaz. Yetmem, yetişemem! Ama yetecek ve yetişecek gibi bir iştahım/açlığım ve hevesim/hırsım var.

Madem yetmem, yetişemem, öyleyse neden âşık ettin beni onlara? Neden oltalara müptela, ağzı kanca yarasından delik deşik çılgın bir balığım? 'Aldırmamayı' neden beceremiyorum? Neden her yemi ısırıveriyorum fenasını yoklamadan? 'Yoklarmış gibi' neden davranamıyorum? "Pencerelerden seyret, içlerine girme!" desem de olmuyor. Seyrettiğimin kalbinde kalmak istiyorum. Başarabildiğim ne peki? Hiç. Önlerinde oyalanamıyorum bile. Saklamaya çalışsam saklayamam. Tutmaya çalışsam tutamam. Sevmelerini istesem beni, sevmezler. Ben de bir tane kalple hepsine yetişemem. Yalnız bu da değil. Koşarken de yaşlanıyorum. Tutmaya çalıştığım şeyleri yakaladığım anda ya onlar, ya ben (veya ikimiz birden) gitmeye başlıyorum. Aynı hızda koşmuyoruz çoğu şeyle. Ya onlar aceleci, ya ben. Ayrılık kaçınılmaz. Bu iş nasıl olacak?

"Evet, insan evvelâ nefsini sever. Sonra akaribini, sonra milletini, sonra zîhayat mahlûkları, sonra kâinatı, dünyayı sever. Bu dairelerin herbirisine karşı alâkadardır; onların lezzetleriyle mütelezziz ve elemleriyle müteellim olabilir. Halbuki, şu hercümerç âlemde ve rüzgâr deveranında hiçbir şey kararında kalmadığından, biçare kalb-i insan her vakit yaralanıyor. Elleri yapıştığı şeylerle, o şeyler gidip ellerini paralıyor, belki koparıyor. Daima ıztırap içinde kalır. Yahut gafletle sarhoş olur."

Küçümseme, ey bu satırlara nazar eden, sana düştüğüm boşluklardan birisini anlatıyorum: Hiçbir şey durmuyorsa, kalmanın ne anlamı var? Ki durulmayan yerde 'kalmak' da yalandır. "Fırtınalı bir muharebe zamanı olduğundan hiçbir şey kararında kalmaz; ya mahvolur veya tebeddül eder, gider." Mecbur muyum bu fırtınanın kahrını çekmeye? Onlar giderken mendil sallayan olmaya mecbur muyum? İnsan, bir dikenli teli avuçlarında tutmak ve ellerini kanatarak çekilişini seyretmek için mi yaratılmıştır? Yok mudur teli elinden bırakma hakkı? Yaratılış, acıya mahkûm edilmek midir? Şahitlik, yalnız acının şahitliği midir? Sonbaharda soluşu izlemek, fanilerde ölüşü izlemek, yolcularda gidişi izlemek... En yakınlarını ellerinle gömmek midir yaşamak? Her bayramda hatırlamak mıdır yokluklarını? Unutulduklarına, zamanla 'yokmuş gibi' olduklarına şahit olmak mıdır? Peki babasının unutuluşuna şahit olmuş oğulu ne teselli eder?

"Madem öyledir, ey nefis, aklın varsa bütün o muhabbetleri topla, hakikî sahibine ver, şu belâlardan kurtul. Şu nihayetsiz muhabbetler, nihayetsiz bir kemâl ve cemâl sahibine mahsustur. Ne vakit hakikî sahibine verdin; o vakit bütün eşyayı Onun namıyla ve Onun âyinesi olduğu cihetle ıztırapsız sevebilirsin. Demek, şu muhabbet doğrudan doğruya kâinata sarf edilmemek gerektir. Yoksa muhabbet, en leziz bir nimet iken, en elîm bir nikmet olur."

"Allah'ı sev!" demekle Allah sevilmez. Allah'ı sevmek iyi gelirse Allah sevilir. Başkasını esir alamam cümlelerimle. Belki bu cümleyi duymakla da ateş alan kabiliyetler vardır, ama bende öyle olmadı. Benim kafamı Bediüzzaman biraz taşlara sürttü. Nasıl bir sürtmek bu? "Bu iş böyle olmayacak, kabul et!" dedirtti önce. Canımı acıtan şeyleri unutmayı seçerdim, o hatırlatmayı seçti. Bir tren/şimendifer kıssası vardı mesela. Onu okuduğumda bahsedilenin ben olduğumu anladım. Bir kitap nasıl mürşid olur? Bir kitap orada anlatılanın 'sen' olduğunu farkettikçe mürşid olur. İçindeki asl-ı insana dokundukça mürşid, 'nefsini ıslah ettik'çe, talebesi sanar ki; "Efendim benden bahsediyor." Hayır, efendin senden bahsetmiyor. Ama evet, Hz. Âdem'in kıssasında bile senin bir payın var.

"Baktım ki, ben tünel içinde sukut eder gibi bir sür'atle giden bir şimendifer içindeyim. Telâş ettim. Fakat ne çare ki hiçbir tarafa kaçılmaz. Garaipten olarak, o şimendiferin iki tarafında pek cazibedar çiçekler, leziz meyveler görünüyordu. Ben de akılsız acemiler gibi onlara bakıp elimi uzattım. O çiçekleri koparmak, o meyveleri almak için çalıştım. Fakat o çiçekler ve meyveler dikenli mikenli; mülâkatında elime batıyor, kanatıyor, şimendiferin gitmesiyle mufarakatinden elimi parçalıyorlar, bana pek pahalı düşüyorlardı."

"Din kolaylıktır..." buyuruyor Allah Resulü aleyhissalatuvesselam. Ben de buna kendi hayatımla şahitlik ederim. Din, hakikaten hayatımı çok kolaylaştırdı. Havadaki tüm taşlar yerine oturdu onunla. Bence dinin bu kolaylığı en çok tevhiddedir. Nasıl bir kolaylıktan bahsediyorum? Risale-i Nur'da aratsan pekçok türünü bulursun. Hatta sırf 'tevhid' ve 'kolaylık' veya 'suhulet' kelimeleri 'kaç kere yanyana geliyor' nazarıyla bir baksan, bir aratsan, şaşar kalırsın. Bir tanesini koyayım buraya da ikimize kolaylık olsun: "İşte vahdette ve tevhidde ne kadar kolaylık ve şirkte ve dalâlette ne kadar müşkilât var olduğunu anla."

Bence, tevhid önce kalbe kolaylıktır. Sevileceklerin sayısını azaltarak yapar bunu. Ay yüzlülerin her birinde bir güzellik var. Hangisini elinde tutmaya çalışsan gözün bir diğerine kayar. "Daha yok mu?" diye sorarsın tıpkı Kur'an'da cehennemin dilinden sorulduğu gibi. "O gün deriz cehenneme: Doldun mu? Ve der ki: Daha yok mu?" Bu aslında cehennemin dilinden söylenen cehennemliğin haletidir bence. Cehennemlikler de tıpkı cehennem gibidir. Doymak bilmezler. "Daha yok mu?" diyerek bir hırsla yaşarlar hayatı. Ki benim bahsettiğim, kalbimdeki zakkum-u cehennem, yani benim cehennemim de buna benzer birşeydi. Doymak bilmeyen halimdi. Yalnız cehennemin değil, cehennemliklerin haletine dair de tasvirler var Kur'an'da ve hadislerde. İçtikleri irinlere rağmen susuzluklarının geçmediğine dair vs... Cehennem bir doymak bilmezlik en çok. Cennet, bir tatmin.

"Şu nihayetsiz muhabbetler, nihayetsiz bir kemâl ve cemâl sahibine mahsustur. Ne vakit hakikî sahibine verdin; o vakit bütün eşyayı Onun namıyla ve Onun âyinesi olduğu cihetle ıztırapsız sevebilirsin."

İşte iman ile benim kazandığım en büyük kolaylık bu: Herşeyi ayrı ayrı sevmeme, farketmeme, âşık olmama, nazar etmeme, tatmama, yutmama, koklamama, sarılmama, görmeme, aklımda veya kalbimde veya hafızamda saklamama gerek yok. Şimendiferde oturup pencerelerden seyrederek de mutlu olabilirim. Bu mümkün. Dikenli mikenli şeyleri tutmama lüzum kalmadı. Lazım olan el, benim elim değil. Öyle birisine inanıyorum ki, aslında bütün bu güzellikleri o yaratıyor, kendi cemalî hazinesinden nakışlarla işliyor. Ve Kur'an'da kendi hakkında diyor: "Her hayır onun elindedir."

Ve eğer onu seversem ve kendimi ona sevdirirsem, o bütün bunları benim adıma saklayabilir. Kudret elinde, lütuf elinde, ihsan elinde, hayır elinde tutabilir. Sonra bana onları geri verebilir. Unuttuğumda hatırlatabilir. Ayrıldığımda kavuşturabilir. Bu nasıl bir omuzdan yük atmak biliyor musun? Tarif edilmez birşey! Mutlak bir ayrılık kalmıyor böylece âlemde. Yalnız gaybıma taşınıyor nesneler. Yokluğa taşınmıyor. Mutlak bir acı yok. Hepsinin tesellisi, kader, daire-i ilim, bir nevi saklama dolabı. Matbaha-i kudreti farkeden yemeğin bitmesine üzülmüyor. Demek ki; tevhid yalnız ilahı birlemiyor, sevileceklerin de sayısını azaltıyor, birliyor. Azaltmak kolaylıktır. Paltoyu ve düğmeleri düşünmemek kolaylıktır. Kalbe kolaylıktır. Bitirirken son bir not. Buradan bakınca şu ayet ne şirin: "(Resulüm!) onu (vahyi) çarçabuk almak için dilini kımıldatma. Doğrusu o vahyolunanı kalbine yerleştirmek ve onu sana okutturmak Bize düşer."