Gerçi 19 yaşındayken yayımladığı ve büyük ölçüde Necip Fazıl etkisi taşıyan Havaya Çizilen Dünya iyi bir şairin habercisidir ama Çocuk ve Allah şiirimizde tam anlamıyla bir "şok"tur. Kitaptaki şiirlerin bir kısmının "at sırtında" yazıldığını bizzat Dağlarca'dan dinlemiştim. Bu bile nasıl sıra dışı bir yapıtla karşı karşıya olduğumuzun kanıtı.

Edebiyatımıza yepyeni bir duyarlıkla giren bu sarsıcı kitabın konumunu daha iyi anlamak için Türk şiirinin o yıllardaki görünümüne bakmakta yarar var: 1940 yılında Orhan Veli ve arkadaşlarının Garip'le yapacakları avangart çıkışa henüz bir yıl vardır. Nâzım "içerde", daha sonra Yatar Bursa Kalesinde kitabında bir araya gelecek şiirlerini yazmaktadır. Necip Fazıl, şiirimize yön veren çıkışının ardından "birinci dönemini" geride bırakmak üzeredir. Ahmet Haşim öleli yedi yıl olmuştur, Yahya Kemal ise şöhretinin zirvesindedir. Bu "büyük resim"in içinde Çocuk ve Allah'ın yepyeni sesinin kökenlerini belirlemek zor. Benzersiz imgeleriyle, Batı'daki örnekleri düzeyindeki varoluşçuluğuyla, lirizmiyle, yer yer pastoral sesiyle, gelenekten tevarüs ettiği mistisizmiyle (kısmen Freudçu da diyebileceğim) uzun bir masumiyet ağıdı olan Çocuk ve Allah'ın kaynağını, Dağlarca'nın sezgilerinden başka nerede aramalıyız gerçekten? Türk şiirinin lirik damarına yeni bir kişilik kazandıran bu kitabın kökenlerini Şeyh Galib'e (Dağlarca, yıllar sonra Şeyh Galib'e Çiçekler adlı bir kitap yazacaktı) hatta Yunus'a kadar götürmek ne kadar açıklayıcı olabilir?

Dağlarca daha 1940'ta "Ağır Hasta", "Çocuklar Korkunç Allah'ım", "Yarı Aydınlıklar ki Sahipsiz" gibi şiirleri yazabilmiş, "Tutun eteklerimden kalkıyorum / Kuşlara doğru ve Allah'a" diyebilmiştir. Ama onu yalnızca şiirimizin değil, dünya edebiyatının da sıra dışı olaylarından biri olarak görmek gerek. T. S. Eliot, Ezra Pound, Dylan Thomas gibi Batılı ustalar da önemli kitaplarını (Çorak Ülke ve Öteki Şiirler, Kantolar 52-71, Sanatçının Genç Bir Köpek Olarak Portesi) Çocuk ve Allah'la aynı yıl yayımlamışlardı. Lorca'nın 'Şair New York'ta'sı o yıl, şairinin ölümünden sonra basılmıştı. Elitis ilk kitabı Yönelişler'i yine aynı yıl yayımladı. Yabancı dil bilmediği için Batı şiirini ilk elden izleme imkanı bulamayan genç Dağlarca'nın kitabını rahatlıkla 20. yüzyılın bu önemli kitaplarının arasına yerleştirebiliriz. Hatta Çocuk ve Allah'ın çağdaşı birçok yapıttan daha ileride olduğunu söylemek, bugünden bakınca daha doğru bir saptama gibi görünüyor.

Yapı Kredi Yayınları, Çocuk ve Allah'ın 70. yılını özel bir basımla hatırlattı. YKY'yi bu değerbilir yayınından dolayı kutlamalıyız. Bu özel basım Çocuk ve Allah'ın sıra dışılığını 70. yılında daha iyi anlamak, Türkçeye inancımızı tazelemek ve Dağlarca'yı selamlamak için bulunmaz fırsat.

Yarı aydınlıklar ki sahipsiz

Yarı aydınlıklar ki sahipsiz

Ve mavi serçeler sabahtan erken.

Çocuğum şarkı söyle sokaklarda

Sesin güzelliğini kaybetmeden.

Kapılar açılır ardına kadar

Kuşlar uçar hatıralar içinden.

Çocuğum bol bol masal dinle

Henüz inanırken.

En uzak gemileri korsanların

Seyretmek yıldızların silinmesini.

Çocuğum sor neden akşam oluyor

Ayıplamaz kimse seni.

Bazı sahillerin serinliği

Ve unutulmayan ilk demet.

Çocuğum sana yalvarıyorum

Ellerin çirkinleşmeden dua et.
Zaman