İman Eğitiminde Ders Kitapları Eleştirisi ve Alternatif Bir Model

İnceleme Dosyası ve Kaynak/Rehber Eğitim Kitabı (370 Sayfa)

Not: Dosyanın hızlı ve kolay incelenme yöntemi en sondadır.

İman eğitimi konusundaki kapsamlı içeriği sebebiyle, bir kaynak/rehber eğitim kitabı mahiyetinde olan “İman Eğitiminde Ders Kitaplarının Eleştirel Bir İncelemesi, Yöntem Çözümlemeleri ve Örnek Metinlerle Alternatif Bir Model Teklifi” isimli bu inceleme dosyası, ilköğretimden ilahiyat fakültesine kadar (ilahiyat fakültesi dahil olmak üzere) okutulan hiçbir din dersi kitabında “bir insanın şüphesiz ve tereddütsüz olarak yani makbul bir şekilde iman edebilmesi için, kayda değer hiçbir içerik sunulmadığını ve bu yöndeki ihtiyacı karşılayacak hiçbir dersin verilmediğini” kesin olarak ortaya çıkarmıştır. Söz konusu kitapların, “iman esaslarından sadece bahsettiklerini” ve “iman esaslarının dersini vermediklerini ve tüm detaylarıyla ve sağlam bir mantık kurgusuyla delile ve araştırmaya dayalı olarak anlatmadıklarını” çarpıcı şekilde göstermiştir.

İnceleme dosyası, eğitim kitabı ve tüm eğitim materyallerini içeren Usb, ilgili tüm resmî kurumlara gönderilmiş ve dosya ile (alternatif bir model ve eğitim projesi olarak teklif edilen “Keşif Yolculukları Risale-i Nur Eğitim Programı”nın) dosyaya ekli eğitim kitabının, kamu faydasının ortaya koyulması için incelenmesi ve projenin değerlendirilme imkânının araştırılması talep edilmiştir.

İnceleme Dosyası İndirme Adresi: (Pdf ve Word)

https://drive.google.com/drive/folders/1H8rWs5QHlHeElokEHb2drCD2knExITL2?usp=sharing

(Yukarıdaki adreste dosya tanıtım sunumu ve videosu, inceleme dosyası, takdim yazısı-talep dilekçesi, detaylı konu fihristi, incelenen ders kitapları ve sayfa görüntüleri yüklüdür.)

Ücretsiz E-Kitap Adresi:

(Tamamı önizlenebilir ve pdf olarak indirilebilir)

Google Play: https://play.google.com/store/books/details?id=gljTEAAAQBAJ&pli=1

Google Books: https://books.google.com.tr/books/about?id=gljTEAAAQBAJ&redir_esc=y&hl=tr

Bu çalışmanın ortaya çıkış hikâyesi şöyledir:Yenilikçi bir iman eğitimi anlayışıyla hazırlanan, görsel destekli ve akademik nitelikli Keşif Yolculukları Risale-i Nur Eğitim Programı’mızın eğitim kitabı ve görsel materyalleri ile birlikte okutulması talebimize cevap olarak Din Öğretimi Genel Müdürlüğü'nden, bizce projenin nitelik ve mahiyetine hiç uygun olmayan şu cevabı almıştık:

"Okullarımızda Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, seçmeli Kur’ân-ı Kerim, Hz. Muhammed’in Hayatı ve Temel Dini Bilgiler dersleri mevcut olup kitapları da öğrencilerimize ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Göstermiş olduğunuz ilgiye teşekkür ediyoruz."

Biz de din dersi kitaplarının iman esaslarından bahseden bölümlerini inceleyerek, mevcut olduğu ifade edilen derslerin kitaplarının içinde ne olduğunu, iman esaslarına ne kadar az yer verildiğini ve ayrılan yerde de ne derece yetersiz bir içerik sunulduğunu görmek ve göstermek istedik. İnceleme dosyasının tamamlanması için 1,5 seneden fazla bir zaman (toplam 20 ay) boyunca ciddî bir zihinsel efor sarf edildi ve büyük bir emek verildi.

İnceleme sonucunda, ders kitabı metinlerinde çok büyük bir oranla, ikna etme gayretinden uzak bir şekilde delilsiz kabul ettirme yani dikte etme şeklinde bir bilgilendirme usulü kullanıldığı, iman esaslarının sıradan ve yüzeysel biçimde işlendiği ve delil niteliği taşıyan veya inanmaya gerekçe ve sebep teşkil edebilecek özellikte olan bölümlerin ise yok sayılacak kadar az ve niteliksiz mahiyette olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu ders metinleri, ne okuyucunun şüphesiz ve tereddütsüz olarak yani makbul bir şekilde iman edebilmesini ve ne mevcut imanının kuvvetlendirilmesini ve ne de imanın korunmasını ve kurtarılmasını netice verebilecek kabiliyeti taşımadıklarından (bu yönleri itibariyle) işlevsiz ve faydasız görülebilirler.

İlkokuldan ilahiyat fakültesi dahil tüm din dersi kitapları, iman esaslarını ve imanın aklî delillerini, ansiklopedik tanımlar yapılan bir genel kültür özeti tarzında ve olabilecek en yüzeysel ve detaysız bir şekilde, 3-5 sayfayı geçmeyen metinlerle anlatmaktadırlar. Yani yapılan iş “iman dersi” vermek değil, “ansiklopedik tarzda genel kültür bilgisi vermek”ten ibarettir.

Din dersi kitaplarındaki şaşkınlık veren bir diğer üzücü tablo da şudur: Hem iman esaslarına ayrılan sayfa sayısında, hem delillerine ayrılan oranda ve hem de delillerin izah edilişindeki detay ve kalitede (çok büyük bir oranla) ileriye doğru bir gidiş değil, tam tersine bir geriye doğru gidiş yani büyük çaplı bir ters orantı mevcuttur. Lise kitapları ve Temel Dini Bilgiler kitapları, şaşırtıcı bir şekilde İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarından çok daha geridedirler. Ayrıca dinî alanda bir ihtisas okulu mahiyetindeki İmam Hatip lisesi ve ilahiyat fakültesi din dersi kitaplarının dahi, aynı şekilde ilköğretim ve ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarının çoğunlukla epey gerisinde kaldıklarını inceleme dosyamız tüm açıklığıyla ortaya koymuştur.

Bu ihtisas okulu kitaplarında inanmaya gerekçe ve delil teşkil edebilecek özellikte olmayan, örneğin akaid veya kelam ilmiyle ilgili bir sürü teknik ve tarihî bilgi verilmesi hiçbir anlam ifade etmiyor ve fayda vermiyor. Çünkü bu ekstra içeriklerin hiçbiri, akaid ilminin önceliği ve varlık sebebi olan temel maksadını, fonksiyonunu yerine getirmeye yani ders kitabının ifadesiyle “imanın gerçek, sağlam ve sarsılmaz, yakinî ve tahkikî bir seviyeye yükseltilmesine” hizmet etmiyor!

Devletin eğitim ve diyânet işleriyle vazifeli kurumları (herkesin dinini en doğru şekliyle öğrenmek maksadıyla eğitim alma hakları gereğince) dinin en önemli ve temel esası olan iman eğitiminin delile dayalı (tahkikî) olarak verilmesiyle yükümlüdürler. İmana ait delilleri milletine eğitim kurumları vasıtasıyla bildirecek, öğretecek elbette en başta devlettir ve insanların şahsî sorumluluklarından ayrı olarak, devletin dinî açıdan farz derecesinde bir kurumsal sorumluluğu vardır.

Din eğitiminin en önemli fakat ihmal edilmiş alanı olan iman eğitimindeki bu ciddî eksikliğin mümkün olan en kısa zamanda, pratik ve etkin biçimde giderilmesine katkıda bulunması için; iman esaslarının tüm detaylarıyla ve sağlam bir mantık kurgusu içinde aklî, mantıkî olarak ders verilmesi ve anlatılması maksadıyla oluşturulan eğitim projemizin, eğitim kitabı ve görsel materyalleri ile birlikte tetkik ve inceleme altına alınmasının ve toplumsal faydası yüksek bir eğitim/bilim/kültür projesi niteliğinde görülerek desteklenmesi, sahip çıkılması ve yaygınlaştırılmasının temin edilmesi maksadıyla gerekli girişimlerin başlatılmasının çok yerinde bir karar olacağına inanıyoruz.

Bu çalışma, müfredatta olmayan ve fakat çok gerekli ve önemli yeni bir içerik teklifidir ve yenilikçi bir iman eğitiminin çok çarpıcı yöntem çözümlemelerini içermektedir. İman eğitimi alanında bir kaynak/rehber eğitim kitabı mahiyetinde olduğuna inandığımız dosya içeriğinin, e-kitap olarak da yayınlanarak herkesin araştırma ve incelemesine sunulması, inanıyoruz ki çok faydalı olacaktır.

Bu inceleme dosyası, çok elverişsiz şartlarda, büyük zahmet ve meşakkatler ve fedakarlıkla ortaya çıktığından; insanlık icabı muhtemel kusur, hata ve eksiklerinin anlayışla karşılanmasını din kardeşlerimizden rica ediyoruz.

İnceleme dosyamız ve çözüm paketimiz altı ana bölümden oluşmaktadır:

Birinci Bölüm: İmana dair bilgilerin önem ve önceliklerinin ortaya koyulması ve nasıl bir yöntemle ve ne miktarda dersinin verilmesi gerektiğinin çözümlemesi.

İkinci Bölüm: İman kurtarmak kavramının ve imanın delillerini bilmemenin fıkhî hükmünün çok önemli ve çarpıcı tespitlerle ortaya koyulması.

Üçüncü Bölüm: Din dersi kitaplarının iman esaslarından bahseden bölümlerinin örnek ders kitabı metinleriyle incelenmesi ve iman esaslarıyla ilgili ders içeriklerinin hem hacim itibariyle, hem de nitelik açısından yetersizliklerinin eleştirilmesi. Ayrıca iman eğitiminde yöntem çözümlemeleri yapılarak, olumlu alternatif yöntemlere ilişkin örnek metinlerin sunulması.

Dördüncü Bölüm: “Eğitimde Şekil(format)perestlik Hastalığı ve Fonksiyonellik (kullanışlılık, faydalılık ve maksada uygunluk) Kriterinin Önemi”.

Beşinci Bölüm: İman eğitiminde yenilikçi bir eğitim programının alternatif bir model olarak teklif edilmesi. (Keşif Yolculukları Risale-i Nur Eğitim Programı Resmi Sunum Dosyası)

Altıncı Bölüm: Eğitim Projesi’nin Her Türlü Serbest Kullanım, Basım ve Yayım Hakkı: Bir önceki maddede takdim edilen ve iman esaslarının tüm detaylarıyla ve sağlam bir mantık kurgusu içinde aklî, mantıkî olarak ders verilmesi ve anlatılması maksadıyla oluşturulan eğitim kitabına ve eğitim programına ait görsel ve yazılı tüm içeriklerin her türlü serbest kullanım, basım ve yayım hakkının tarafımızca tanındığına dair noter muvafakatnamesinin sunulması. Bu sayede, eğitim kurumlarının telif hakkı engeline uğramadan program içeriklerini serbestçe kullanabilmelerinin yolunun açılması.

Dosyanın Hızlı ve Kolay İncelenme Yöntemi: Ele aldığımız meselenin çözümlemesini, dosyamızın ana çatısı ve fikrî altyapısı olan 1. ve 2. bölümde (15 sayfa) yaptık. 4. ve 5. bölümde (5 sayfa) ise, sunulan alternatif eğitim programı modeli teklifine ve eğitimde kullanışlılık kriterinin önemine yer verdik. 3. bölüm ise tüm kitap incelemeleri için ana inceleme metni olan ilk kitap incelemesinin (40 sayfa) bulunduğu bölümdür. Hızlı ve kolay bir dosya incelemesi için, öncelikle bu bölümler okunup, daha sonra dosyanın ihtiyaç ve merak duyulan istenilen bölümleri tetkik edilebilir. Bunun için konu indeksinde toplu şekilde bulunan yöntem çözümlemeleri ve iman esaslarına göre kategorize edilmiş örnek metinlerden seçilenler okunabilir. İlave olarak detaylı konu fihristi de kullanılabilir.