Hastaların sorduğu meşhur soru: "Hangi macunu kullanmalıyım?" Ben henüz bunun cevabını bulamadım. "Hangi fırça ya da nasıl bir fırça" diye pek kimse sormaz?

Reklamlara hep macun reklamı konur ama fırça reklamı pek konmaz. Neden?

Sağlık bakanlığı elemanları veya ağız diş sağlığı çalışanları hep macun dağıtır. Niye fırça değil de macun?

Peki asıl olan veya öncelikli olan hangisidir? Fırça mı daha önemli yoksa macun mu? Ben bu soruyu bana soranlara, "su mu sabun mu?" diye cevap veririm. Su olmadan sabun ne işe yarar.

Fırçalamanın temel esprisi mekanik temizliktir. Mekanik olarak sert yüzeylere yapışan bakteri plağı veya biofilm yapısını bozmak ve uzaklaştırmaktır. Doğal ağız mikrobiyotasını dengede tutmaktır. Bunun da ancak süreklilik veya devamlılığı mekanik olarak mümkündür. Kimyasal yöntemler kısa süreli ve gerektiğinde kullanılır. Uzun süre kimyasal yöntemleri kullanmak zararlıdır.

Peki macun nedir? Diş macunları belki de en karmaşık sağlık ürünüdür. İnsanların sabundan sonra en çok kullandığı bu ürün nedir? Kozmetik mi, ilaç mı? Kozmetik olarak satılan macunların acaba hepsi kozmetik midir? Bazı macunların içerisinde tedavi edici olduğu veya yan etkileri olan maddeler var. Eğer öyleyse bazı macunların reçete ile satılması gerekir ve bazı macunlar ilaç sınıfına girmesi gerekir. Bu sorunun cevabı henüz verilememiştir. Bu tüm dünya ülkelerinde de böyledir.

Bazı macunların üzerinde "çocuklar yutmasın" yazar. Tatlandırılmış ve güzel kokan bazı macunları benim bile yutasım gelirken bunu çocuk nasıl yutmasın? Yutmamak çözüm mü? Ağzımızda tükürük denen mucizevi ve müthiş bir çözücü olan tükürük varken bazı maddelerin emilmesine nasıl engel olabiliriz? Emilimi ve geçirgenliği fazla olan örtücü mukoza varken bu emilime nasıl engel olabiliriz?

Ağıza alınan birçok madde emilebilir. Ağızdan emilerek etkinin birçok ilaç uygulamasından daha hızlı olduğu söylenir. Dil altı antihipertansifler bunun en önemli kanıtıdır. Kas içine yapılan bir ilaçtan ağızda emilerek etki eden ilacın etkisi daha hızlıdır. Ağızdan emilen bir maddenin 4 saniyede vücuda etkisi olduğu söylenir. Ağızdaki emilimin tam sırrı henüz bilinmemektedir? Halen literatürlerde eski klasik bilgiler vardır.

Mesela "Sindirim ağızda başlar" klasik bir bilgidir ama bana göre hangi maddeler ne kadar emilir konusu net ve açık değildir. Bazıları hemen bana sayacaktır ama onlar araştırılan ve bilinenler. Henüz araştırılmamış ve ağızda çözülen bir maddenin kimse bana emilmediğini söylemesin. Sözle oluyorsa benimkini de aksi söz olarak kabul edin.

Ağızın müthiş bir emilim ve çözücü özelliği vardır. Ağızda çözülebilen tadı kötü olan bir maddeyi, ağzınıza almanızla çıkarmanız ancak bir iki saniye sürer. Bu da iletinin çabukluğunu gösterir.

En masum olarak dağıtılan macunların içerisinde bile sorbitol, sakkarin ve Sodyum Lauril Sülfat(SLS) vardır. Bu SLS niye konur? Macun köpürmese olmaz mı? Vücuda teması halinde hızlı emilir.

Bir de meşhur florit vardır. Floritin fazlasının zararlı olduğunu çoğumuz biliriz. Floritin miktarı konusunda da yine Avrupa ülkeleri ile Amerika arasında bir fikir birliği yoktur. Florun çürüğü önleyici etkisinden dolayı vücuda olan etkilerini de yok sayamayız ve tamamen zararsız ve masum olarak gösteremeyiz. Her şeyin fazlası zarardır. En masum suyun bile aşırı tüketimi zararlıdır.

Bu yazıdan amacım macunları tartışmak değildi. Konumuz gereği biraz değinmek zorunda kaldım.

Asıl konumuza dönecek olursak, asıl olan mekanik temizlikte fırçayı ön plana çıkarmamız gerekir. Macunu da yardımcı madde olarak gerektiği kadar kullanmalıyız. Reklamlarda gösterildiği gibi fırçanın yüzeyini kaplayacak kadar değil. Macunun da azda olsa yan etkileri ve zararları vardır. Bunu bilerek gerektiği kadar tüketmeliyiz. "Azı karar, çoğu zarar" cümlesine göre kullanmalıyız. Kitaplarda yazan ideal klasik bir macun da henüz üretilememiştir.