Geçen sezon Antep fıstığında ‘var yılı’ yani iyi bir verim alınan dönem olarak yaşandı. Türkiye İstatistik Kurumu’na göre 2020’de 300 bin tona yakın Antep fıstığı rekoltesi oluştu. Ancak piyasada işler bu kadar basit gitmedi. Ham yani yaş fıstığı tüccar 18 liraya aldı ancak Antep fıstığı yıl boyunca 110-120 lira arasında satıldı. Üretici ve tüketici arasında tam 6 kat fiyat farkı oluştu. Yeni sezon ise tüketici açısından daha zor bir döneme işaret ediyor. Çünkü bu dönem Antep fıstığında ‘yok yılı’ yaşanacak. Fıstıkta var yılı/yok yılı arasında ise üç kata yakın büyük bir verim dalgalanması var. 

Buna göre TÜİK, 2021 sezonu için 100 bin ton Antep fıstığı üretimi tahmin etti. Bu açıdan bakıldığında fıstık üretiminin büyük kısmının yapıldığı Şanlıurfa, Siirt ve Gaziantep’te kısmen hasat bitti, kısmen ise yeni başlıyor. Üreticiden ham/yaş fıstığın çıkışı 24 lira, kırmızı fıstığın çıkışı ise 30 lira. Üreticiler bu kadar az verime karşılık fiyatı düşük bulurken, tüketicide ise çok daha pahalıya bir tüketim olacağını vurguluyor. Antep fıstığında alıcı tüccar sayısının az olduğunu anlatan üreticiler, fındıkta olduğu gibi devletin bir müdahale alım fiyatı belirlemesini, üretici ve tüketici fiyatlarının daha yakından izlenmesini istiyor.

Stokçu takipte

Üreticinin rekolte tahmini ise daha düşük. 80 bin tona kadar düşüş öngörülüyor. Diğer taraftan ise Antep fıstığında özellikle yok yılını bekleyen çeşitli sektörlerden alıcılar ‘stok’ tutma eğilimine gidiyor. Üreticilerin verdiği bilgiye göre, ilk hasat zamanında üreticinin depolama sıkıntısını fırsat bilen stokçular, düşük fiyattan aldıkları fıstıkları depolayıp piyasada fıstık azalıp fiyat arttıkça satışa geçiyor. Üstelik bu stokçular çoğu zaman tarımla hiçbir bağı olmayan pek çok sektörden kişiler oluyor. Ziraat Odaları da bu nedenle sık sık piyasayı regule edebilecek devlet müdahalesi beklentisini iletiyor.

‘Maliyetimize yetmiyor’

Siirt Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Günbat, hasada yeni başladıklarını belirtirken, ürünün az ancak çok iyi kalitede olduğunu söyledi. Geçen sezona göre üretici fiyatlarının arttığını anlatan Günbat, tüketici ile aradaki makasın daha fazla açılabileceğini düşündüklerini dile getirdi. Gaziantep Araban Ziraat Odası Başkanı Hasan Altun, geçen yıl üretici fiyatlarının 18 liraya kadar düştüğü bilgisini verirken, bu yıl 30 liraya yaklaşacağını tahmin ettiklerini söyledi. Şanlıurfa Bozova Ziraat Odası Başkanı Fuat Almas ise, “Hasat bitmek üzere. Yaş fıstık 22-24 lira arasında üreticide satılıyor. Kırmızı ise 30 lira. Emeklerimiz karşılığını bulmuyor. Biz maliyetimizi çıkaramıyoruz, tüketici çok pahalıya yiyor. Hep aradaki insanlar kazanıyor. Acil bir şekilde Antep fıstığında da bir taban fiyat belirlenmeli” dedi.

‘Serbest piyasada fiyat artacak’

Fındıkta da hasat devam ediyor. 1 Eylül’de alıma başlayan Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Levant kalite için 26.5 lira, Giresun kalite için 27 lira, sivri kalite için de 25.5 lira fiyat vermişti. Serbest piyasada ise Ordu’da 25 lira, Trabzon’da ise 23 lira fiyat oluştu. Üreticiler, fiyatın serbest piyasada da TMO fiyatlarını yakalayacağını, ardından ise 30 lirayı aşabileceğini ifade ediyor. Altınordu Ziraat Odası Başkanı Atakan Akça, “Çünkü ihracat talebi hızlı başladı. Dünyada üretim az olacak. Bu nedenle serbest piyasa TMO’ya gitmeden almak isteyecektir. Şu anda ise başka şehirlerde hatta ülkelerde yaşayıp fındığını toplamaya gelen ve hemen satan üreticiler nedeniyle biraz düşük seyrediyor” dedi.

Milliyet