Giresun ve Gümüşhane'de zehirlenme vakaları ile gündeme gelen güzelavrat otunun zararı kadar faydaları da bulunuyor. Ispanak satışlarını bile düşüren güzelavrat otu, klinik ortamda ve uzman ellerde değerlendirildiğinde pek çok hastalığın şifası oluyor. 

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) İlaç ve Farmasötik Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (İLAFAR) Müdürü Prof. Dr. Sena Sezen, söz konusu bitkinin tıbbı alanda bir çok hastalığın yanı sıra zehirlenme vakalarının tedavisinde de kullanıldığını söyledi.

İLAÇ YAPIMINDA KULLANILIYOR

Yapraklarının yanlışlıkla tüketildiğinde zehirlenmelere yol açtığını belirten Sezen, "Bu bitki içerisinde atropin adı verdiğimiz, ağrı kesici etki gösteren alkaloid yapısında bir maddeyi yüksek oranda taşır. Atropin içeren ilaçlarda kliniklerde ameliyat öncesi anesteziye hazırlık, göz hastalıkları, mide barsak sistemi hastalıkların tedavisinde ve belirli mantar türleri ve bazı tarım ilaçları ile zehirlenme tedavisinde kullanılır." dedi. 

ZEHİRLENMENİN İLK BELİRTİSİ GÖRME BOZUKLUĞU

Bitkinin içeriğindeki atropin nedeniyle ciddi zehirlenmelere yol açtığını söyleyen Sezen, "Önemli tedavi edici etkilerine rağmen, yanlış dozda kullanıldığında veya atropin içeren bitkiler büyük oranda tüketildiğinde ölümcül zehirlenmelere yol açar. Zehirlenmelerde en spesifik belirti ani başlayan yakın görme bozukluğu ve gözbebeği büyümesidir. Kuru-kızarmış deri, halüsinasyonlar, ajitasyon, ateş yüksekliği, havale, şuur değişikliği, bayılma, göğüs ağrısı, vücutta istemsiz hareketler, titreme gibi çeşitli belirtiler ortaya çıkar. Koma, solunum güçlüğü ve ölüme kadar giden ağır bir klinik tablodur. Zehirlenme vakalarında, şüpheli bitkinin hastaneye getirilmesi doğru teşhise katkı sağlayacaktır" dedi.

ISPANAKTAN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ NELER?

Doç. Dr. Gülin Renda ise, güzelavrat otunun ayırt edici özelliklerine dikkat çekti.

Renda, "Ispanağın, güzelavratotu ve adamotu ile karışabildiği ifade edilmektedir. Güzelavratotu bölgemizde nemli orman altlarında yetişen otsu veya yarı çalımsı yüksek bir bitkidir ve yaklaşık 2 metreye kadar boylanır. Gövdesi dallanmıştır, yaprakları kısa saplı, oval veya eliptik şekilli ve yumuşaktır. Yapraklarının eni yaklaşık 10 cm, boyu ise yaklaşık 30 cm'ye kadar uzamaktadır ve tepesi sivridir. Adamotu bitkisi daha çok Güney ve Batı Anadolu'da özellikle tarihi harabelerin çevresinde yetişir. Yapraklar bitkinin tabanında rozet şeklinde bulunur. Her iki bitki de atropin, hiyosiyamin ve skopolamin taşır. Yaprakları yanlışlıkla tüketildiğinde zehirlenmelere yol açarlar." dedi.

"ÜRETİM AŞAMASINDA KONTROL EDİLMELİ"

Ispanağın her yerde yetiştiğine değinen Renda, zehirli otlarda yaprakların daha ince olduğununa dikkat çekerek,"Ispanakta gövde otsu yapıdadır, bitki boyu 40-80 cm arasında değişmektedir. Etli yapraklı çeşitlerde yapraklar genellikle oval şekillidir. Yapraklar 2-30 cm uzunluğunda ve 1-15 cm genişliğinde olabilmektedir. Yaprak şekillerine göre; yuvarlağa yakın oval ve yaprak uçları sivri çeşitler, yaprak ayasının dilimlenme özellikleri farklı olan çeşitler ve yaprak yüzeyine göre, düz olan ve kabarcıklı olan ıspanak çeşitleri bulunmaktadır. Diğer zehirli bitkilerin yapraklarının ıspanağa göre biraz daha ince olduğu söylenebilir. Bu nedenle başka bitkilerle karışma durumu açısından özellikle üretim aşamasında kontrol yapılmalıdır" ifadelerini kullandı.

Türkiye