Son yıllarda şiir denilince akla ilk gelen isimlerden birisidir Hayriye Ünal. İlk şiir kitabı Saçları Vardır Aşkın (2000, Dergâh Yay.)'la başlayan şiir yolculuğunu, Âdemin Kızlarından Biri (2003, Birun Yay.) ve Sert Geçecek Bu Kış (2006, Hece Yay.) ile sürdürdü.

Son olarak Gerekli Açıklama (2010, Hece Yay.) ile tekrar okurunun karşısına çıktı. Hayriye Ünal şiir yazmakla kalmayan aynı zamanda şiir üzerine düşünen bir isim; Eşikteki Özgürlük Çoksesli Şiir kitabı hem kendi şiir poetikasını ve hem de genel olarak Türk şiiri üzerine düşüncelerini kapsıyor.

Hayriye Ünal şiirlerini Dergâh, Hece, İpek Dili, Kaşgar, Kökler, Atlılar, Edebiyat ve Eleştiri gibi dergilerde yayımladı. Yazı çalışmalarını daha çok modern Türk şiiri üzerine yoğunlaştırdı. Turgut Uyar, Sezai Karakoç, Ece Ayhan,  Cahit Zarifoğlu, Ülkü Tamer gibi modern Türk şiirinin önemli temsilcileri ile ilgili incelemeler yaptı.

Şair her daim sanatçıdır. Hayata şiirden bakar. Gördüğü, seslendiği, dokunduğu her şeyi şiire dönüştürür. Şair işini şiirle görür. Ne yazsa, ne yapsa şiir olur. Maliye Müfettişi şair Cemal Süreya'nın mali raporları bile içinde devlet ciddiyetinden ve mali disiplinden çok, şiir gerilimi ve ahengi taşır. Hele bu bir de edebi metin ise... Evet, şair için, türü ne olursa olsun, her metinde her halükarda belirleyici olan unsur yalnızca şiirdir. Diğer türler burada şiire ancak 'yardım ve yataklık' edebilir. Zira has şair için şiir dışındaki her şey, ancak şiiri şerh etmekten ibaret nesnelerdir. Şair için işin özü ve öznesi daima şiirdir.

Beslenme kaynaklarına işaret ediyor

Hayriye Ünal kısa bir süre önce şiirine 'yardım ve yataklık' eden Eşikteki Özgürlük Çok Sesli Şiir kitabı ile okurlarının karşısına tekrar çıktı. Ünal, şiirinin şerhi niteliğindeki bu çalışmasında, şiirinin arka planına, temellerine, beslenme kaynaklarına ve atıf dünyasına işaret ediyor.  Bu minvalde okuyucu;  "Şair şiirini ortaya koyarken nelerden yararlanmış, ne tür endişeler taşımıştır? Hayata bakışı ve öngörüsü nasıl şiire dönüşmüştür? Şiirinin oluşmasına zemin hazırlayan algı nasıldır? Bir şair başka şairi ve yazarı nasıl okur?" gibi soruları yedeğine alarak kitabı okuduğu takdirde Ünal'ın şiirinin künhüne kısmen de olsa ulaşabilecektir.

Çok Sesli Şiir Poetikası

Kitap iki bölümden oluşuyor. Kitabın sonunda yararlanılan kaynakları gösteren geniş bir kitap listesi de eklenmiş.  Ünal ilk bölümünde kendi şiir serüveninin izleğini sunan düşünceleri tartışmaya açıyor.

Tekinsiz Bir Edebiyata Doğru yazısında İkinci Yeni Akımı'nın hareket tarzından doğan olumsuz izlenimleri yok etmeye çalışıyor.  Yalnız Şiirle Doğanlar ve Anlatılası Mücadeleleri yazısında Akif'teki epik ses ile Turgut Uyar'daki epik sanılan ses üzerinden çok sesliliği değerlendiriyor.

Çok Sesli Şiir Poetikası: Hipotezler yazısında majör ve minör edebiyat bağlamında tuzak yaklaşımlar ve zıtlıklar üzerinde duruyor. Hadi O Eski Havaları Çal Yine yazısında klişelerden beslenen popülist şiir anlayışına karşın deformasyona ve yapıbozumuna dayalı şiirin uzun vadede daha fazla dönüştürücü olduğunu ifade ediyor.

Başta da söylediğimiz gibi Ünal yakın dönemde şiirleri ve şiir üzerine yazıları ile dikkat çeken bir şair. Birçok dergi ve gazetede hakkında değerlendirme yazıları yayımlanıyor. Hükümler Mecellesi ve Çok Sesli Şiir, Çoksesli Şiirde Acı Tasavvuru veya Mutlak Nesnellik Yoktur ve Çoksesli Şiir Barkodsuzdur yazıları bu yöndeki değerlendirmelere ve eleştirilere cevap niteliği taşıyor.

Biçim içeriği belirliyor

Ünal kitabın ikinci bölümünde şiiriyle etkileşimi olan, kökenleri şiir dışında başka alanlarda karşılık bulan kavramlar ve temalar üzerinden okumalar yapıyor.

Edebiyata İksir Metafiziğe Âsa yazısı Sezai Karakoç'un güncelleyerek gündemimize taşıdığı metafiziğin şiir ortamındaki bütün kullanışlarına itiraz olarak ortaya çıkıyor. Şairin Dille Sınavı: Kestiği Dala Binmek has şairin kendine yaptığı kötülükleri, kendine kurduğu tuzakları ifşa ediyor.

Gelenekle gelecek arasında muhayyel bir zamanda gün yüzüne çıkan şiir insanı ve onun üzerinden zamanı dönüştürüyor. Bu minvalde Ünal, Geleceğe Dair Fragmanlar sunarken, Ölülerin Temsil Hakkı yazısında Çoksesli Şiir'in gelenek karşısındaki duruşunu sorguluyor. Bağışlanan Kimdi, Karıştırmışım da şiirle mitin ilişkisini irdelerken,  Pervasız Bir Geliş de şiir ve hakikat merkezinde ilerliyor.

İçeriğin biçimi belirlediği dünyadan, biçimin içeriği belirlediği bir dünyaya doğru kayıyoruz. Bu durum sanattan siyasete hayatın her alanında zaman zaman dönüşümcü ve değişimci, zaman zaman yıkıcı ve dağıtıcı etkiler oluşturuyor. Ünal, Postmodern Stratejiler ve Yöntem Sorunu Üzerine yazısında çağın değişen yüzünün şiire, onun üslubuna, şekline, tarzına etkileri üzerinde duruyor. Postmodernizmle güncellenen sanatsal yöntemleri, stratejileri, izleri mercek altına alıyor. Heteroğlot Ve Kaçak Poetikalar yazısı argonun şiirselliğe etkisi üzerine bina edilmiş. Herhangi Biri'nin Poetikası internet ortamında hızla yaygınlaşan isimsiz veya rumuzla "üretilen" esprilerin, aforizmaların, anonim hicivlerin, sokak ironisinin, yeni kuşak moda söylemlerinin şiirdeki karşılığı üzerinde duruyor.

Hayriye Ünal bu kitabı ile bir taraftan kendi şiirinin temellerini ve varsayımlarını ortaya koyarken, öte yandan Türk ve dünya şiiri için ileri sürdüğü tezlerle yeni tartışmaların odağı olacağa benziyor.

Eşikteki Özgürlük Çoksesli Şiir, Hece Yayınları (Eylül 2011).