Hizmet-i İmaniye ve Kur’ani’yede en mühim esas ihlastır. Yani sırf Allah rızası için çalışmak, hizmet etmek ve başka dünyevi veya uhrevi bir maksadı gaye edinmemek ve onunla hizmetin ve çalışmasının safiyetini bulandırmamaktır.

Salih amellerin zembereği de budur. Amellerde illet, tek sebep, Allah’ın emretmesi ve neticesinde Rızay-i İlahi'yi düşünmekten maada bir şeyin gaye edinmemesi esastır. Yoksa amel zedelenir, kısmen zayi olur, istenen neticede elde edilmez. Ancak zayıfları teşvik için Ayet ae evradlardaki bazı meyveler ve faideler nazara verilebilir.

Peki ihlasın çeşidi olabilir mi? Durdum düşündüm amelin nev’ine göre ihlâsın tenevvü ettiğini ve ihlâsı kazanmak ve devam ettirmenin çok zor olduğunu ve Aziz Üstadın "ihlas’ı kıran esbaptan yılandan akrepten çekindiğiniz gibi çekinin” (21.lem’a) ikazındaki hikmeti çekirdek misal anladım.

Kimileri adet haline getirircesine "işlerim rast gitsin, makam veya dünyalık elde edeyim" tercih makamında, derslere gider, evrad, ezkar, salavat okur, tercihsiz, maksatsız, gitmesi okumaları azalır. İşte öylelerin evrad  okumalarında  bu tarz gayatı ve maddi ve manevi neticeleri düşünmemek ihlâstır.

Sabah ve yatsı namazlarında tenbellik edenin diğer namazlarını vaktinde eda etmeyenin vaktinde namaza durması ve sabah ve yatsıya  gayret göstermesi ihlâstır.

Büyüklerine hizmette kusur edenin, kusurunu gidermeye çalışması ihlas’tır. Kötü duygularının, cimriliğinin, geçimsizliğinin, müsrifliğinin, harisliliğinin, tembelliğinin,  izalesine çalışmak ihlâstır.

Cemaate mensup olmuş şahsı manevinin ehemmiyetini, kıymetini ve kuvvetini anlamış birinin, cemaatin şahsı manevisinden süzülen fikirlere, kararlara uyması (velev hoşuna gitmese de), saygı göstermesi ihlâstır.

Hizmette yaşını başını almış bir ehl-i hizmetin, fikri infiradiye düşmemek için cemaatle istişare etmesi, şahsı maneviye ittibası,çoğunluğa uyması, ihlâstır.

Ehli İlim, ehl-i kemal ve ehl-i hizmet bir insanın, tevazü,mahviyet göstermesi,kendini nazara vermemesi,hep kendisinin konuşmaması,dinlemesini bilmesi, "ille ben koşuşturayım" dememesi, başkalarının hizmete koşuşturmalarına yol vermesi,önlerini açması,müşevvik olması ihlâstır.

Hakkı esas tutmak ihlâstır.
Ehakta ısrar etmemek ihlâstır.
Ben değil biz demek ihlâstır.
Ben  yaşlıyım, ben eskiyim ben en iyisini  bilirim dememek ihlastır.
"Ben değil sen ders yap" demek ihlâstır.
"Ben çalışayım sen dinlen" demek ihlâstır.
"Ben pişireyim sen ye" demek ihlâstır.
"Sen konuş ben dinleyeyim" demek ihlâstır.
"Senin fikrin olsun ben fikrimden vazgeçtim" demek ihlâstır.
Taltif ve mükafatlarda "ben değil sen" demek ihlâstır
"Çoğunluk ne derse o olsun" demek ihlâstır.
"Siz nasıl isterseniz öyle olsun" demek ihlâstır.
Fikrinde musır olmamak ihlâstır.
Hizmetteki neticeleri, kardeşlere vermek ihlâstır.
Daha güzel için, ittifak edilen güzele uymak ihlâstır,
Kuvvetlerin can damarını kesen ihtilafı çıkarmamak ihlâstır.
Fedakarlık edip tesanüdü muhafaza etmek ihlâstır.
Kardeşler içerisinde niza ve münakaşaya meydan vermemek ihlâstır.
Tenkitçi olmamak ihlâstır.
Kardeşlerle kaynaşmak ihlâstır.
Kardeşlerin kusurunu görmemek ve örtmek ihlastır.
Kardeşlerde gıpta damarını oynatmamak ihlâstır.
Fazilet furuşluk yapmamak ihlâstır.
Uhuvveti, birliği, beraberliği muhafaza etmek ve bu hususta gayret göstermek  ihlâstır.
Aramayan, sormayanı aramak, sormak ihlâstır.
Gelmeyene gitmek, gidilmeyene gitmek ihlâstır.
İttihat ve tesanüde kuvvet vermek ihlâstır.
Cemaate şefkatli, merhametli, güler yüzlü, ünsiyetli olmak ihlâstır.
Cemaate tahakküm etmemek ihlâstır.
Cemaata tagallup etmemek ihlâstır.
Cemaata kafa tutmamak ihlâstır.
Cemaatte kasılmamak, başını dik tutmamak, sesini yükseltmemek ihlastır
Haddini bilmek ihlâstır.
Sadık ve sebatkar olmak ihlâstır.
Vefalı olmak ihlâstır.
Sofuluk yapmamak ihlâstır
"Ne uzun namaz kıldırıyor" dedirtmemek ihlâstır.
"Ne çok okuyor" dedirtmemek ihlâstır.
"Ne ihlâslı adam" görüntüsü vermemek ihlâstır.
İhlâslı olmaya niyet etmemek ihlâstır.
Kendini bilmemek ihlâstır.
Kur’an okurken teğanni etmemek ihlâstır.
Herhal ve hareketinde, giyim kuşamında fıtri olmak ihlâstır.
Usandırmamak, bıktırmamak, tadında koymak ihlâstır.
İhlâslı bir zerre amel batmanlarla halis olmayana müreccahtır.
İhlâslı muhabbetinde bir zerresi batmanlarla halis olmayana ağır basar.
Fahri Alem (ASM) ne güzel ve sırlı buyuruyor. "İnsanlar helak oldu, alimler müstesna, alimler helak oldu ilmi ile amel edenler müstesna, ilmiyle amel edenler helak oldu muhlisler müstesna, muhlisleri de azim tehlikeler (vartalar) bekliyor.” (Keşfü’l hafa 2.3:12)

Cenab-ı  Hak cümlemizi İhlâsı tamme muvaffak eylesin.