Bir musibet anında Allah’ın takdirine rıza gösterip O’na sığınarak teselli bulmayı ifade eden söz ve davranışlar için, ayetteki ifadesiyle, “innâ lillâhi ve innâ ileyhi râciun / şüphesiz biz Allah’a aitiz ve kesinlikle biz ancak O’na dönücü kimseleriz.” (bk. Bakara, 2/156) denilir. Bu durum kısaca "istirca" kelimesiyle ifade edilir.

Sözlükte “geri dönme, yapılmakta olan bir işi, bir davranışı terketme” anlamındaki rücû‘ kökünden türeyen istircâ‘ musibete uğrayan, özellikle bir yakınını kaybeden müminin Bakara sûresinin 156. Âyetini okuyup bu inancına uygun bir teslimiyet hali ortaya koymasını ifade eder.

Devamındaki ayette, musibet ve acılarla karşılaştıklarında, “İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râciûn” diyerek, Allah’ın hükmünü rıza ve teslimiyet şuuruyla karşılayan müminler hakkında, “Rablerinin lutuf ve rahmeti işte bunlar içindir ve doğru yolu bulmuş olanlar da bunlardır.” (Bakara, 2/157) denilmektedir.

Sorudaki konuya gelince:

Hz. Peygamber (asm) Efendimizin bir hayvanın ölüsüne rast geldiğinde istircada bulunduğuna dair bir hadis rivayeti bulamadık.

Ancak böyle bir durumda "innâ lillâhi ve innâ ileyhi râciun" diyerek istircada bulunabilir. Zira bu durum Allah’ı zikretmeye ve ölümü hatırlayıp O’na döneceğimizi düşünmeye vesile olur.

Diğer taraftan Peygamber Efendimiz (asm) “Mümini üzen, ona eziyet veren her şey musibettir.”; “Sizden birinin ayakkabı bağı koptuğu vakitte istircâ etsin. Zira bu, bir musibettir.” buyurmuştur. (bk. Süyuti, ed-Dürru’l-mensûr, Bakara suresi 156. ayetin tefsiri)

Bazı rivayetlerde insanın ayağına diken batması gibi en küçük sıkıntıların dahi musibet sayıldığı, nitekim Hz. Peygamber Efendimizin elindeki kandil sönünce istircâ ayetini okuduktan sonra bu küçük olayın bile bir musibet olduğunu, büyük küçük her musibetin hata ve günahlar için kefaret olarak değerlendirileceğini ifade ettiği bildirilmektedir. (bk. Buhari, Merda, 1-3; Müslim, Birr, 45-52)

Demek ki, bir mümin, kendini üzen her şeyde her konuda istircada bulunabilir.

Her türlü musibet karşısında takınılması gereken istirca, müminin bütün varlığıyla Allah’a ait olduğu ve sonunda Allah’a döneceği bilinciyle kurtuluşu yalnız Allah’tan beklemesi şeklindeki bir teslimiyet tavrıdır. Ayrıca bu inancın bir sonucu olarak Allah’ın lütuf ve rahmeti konusunda her zaman ümitli ve iyimser olması şeklinde dinamik bir tavra ve irade gücüne de işaret etmektedir.

Sorularla İslamiyet