Peygamberimiz (asm)'in şöyle buyurmuştur:

“Kur’an yedi harf üzere indi, binaenaleyh onlardan hangisi kolayınıza gelirse o harfi okuyunuz.” (bk. Buhârî, Fadâilü'l-Kur'an, 27, Tevhid, 53, Bed'ül-Halk, 6, Mürteddin, 9, Husumat, 4; Müslim, Misâfirîn, 270; Ebu Davud, Vitr, 22; Tirmîzî, Kur'an, 9; Nesâi, İftitah, 37; Ahmed ibn Hanbel, Müsned, V, 16,41, 114, 124, 127, 128, 132)

Başka bir rivayete göre Hz. Cibril Hz. Peygamber’e:

“Allah ümmetinin Kur’an’ı bir harf üzere okumasını emrediyor.” der.

Resulullah ümmetin buna takat getiremeyeceğini söyleyip, Allah Teala’nın bağışlamasını ister. Müteakiben iki, sonra üç harfe izin verilir. Resulullah daha da isteyince neticede yedi harfe ruhsat verilir. (bk. Buhârî, Fedâilu'l Kur'an, 5; Müslim, Müsafrin, 272; Ahmed b. Hanbel, Müsned, I, 264, 299, 313)

Başka bir rivayete göre; Resulullah Cibril’e:

“Ben ümmi bir ümmete gönderildim. Aralarında koca-karısı, ihtiyarı, oğlan ve kız çocuğu, hiç okumak bilmeyeni var.” deyince Cibril:

“Ya Muhammed bu Kur’an yedi harf üzere indi.” der. (Taberi, Camiu’l Beyan, I, 35; Zerkeşi, el Burhan, I, 227)

Yedi harfin (lehçenin) hikmeti, Tirmizi’nin rivayet ettiği hadisten de anlaşıldığı üzere, Kur’an okumayı kolaylaştırmaktır. Kur’an’ın ilk muhatapları kabileler hâlinde dağılmış olduklarından, aralarında telaffuz farkları vardı. Bu özür sebebi ile onlara bir ruhsat verildi.

Ruhsat: Asli hükmün sebebi devam etmekle beraber, bir özre binaen, şer’i hükmün daha kolaya doğru değişmesidir. Yedi farklı vecihle okuma (kıraat) izni verilmişse de kitabet (hat, yazı) sadece Kureyş lehçesi üzere olmuştur. Bu da ihtilafı asgariye indirmiştir. Zira kolaylaştırmayı gerektiren özrün yok olmasından sonra, asli harfin yazılması Kur'an okumak için de esas olmuştur.

Özrün yok olması ile yedi harfe verilen geçici izin de sona ermiştir. Zira lehçeler arasındaki ayrılık ve yaygın ümmilik, Kur’an’ın toplayıcılığı ve ümmiliğin azalmasıyla giderilmiştir.

Sorularla İslamiyet