Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin, ''Kürtçe lügatı ilk olarak ilköğretim öğrencilerinin ihtiyacını karşılayacak seviyede hazırlayarak, önümüzdeki 2013 eğitim öğretim yılına yetiştirmeye çalışacağız'' dedi.

Kaçalin, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın 12 Temmuz'da TDK'nin kuruluşunun 80. yıl dönümü kutlamaları çerçevesinde düzenlenen bir programa katıldığını ve burada Kürtçe lügat hazırlanması yolunda bir talimat verdiğini anlattı.

Bu konuda çalışmalara başladığını bildiren Kaçalin, ''Biz de zaten bir Kürtçe lügat hazırlanması gerektiğini düşünüyorduk. Ancak mevzuatımızın ve Maliye Bakanlığı'nın tasdikinin tamamlanmasını bekliyorduk. Bu süreç sonuçlandığında Bakanımıza böyle bir çalışma yapabileceğimizi söyleyecek, hatırlatacaktık fakat kendileri bizden önce ileri görüş göstererek ifade buyurdular'' diye konuştu.

''KÜRTÇE'NİN SEÇMELİ DERS OLMASIYLA EĞİTİMDE BİR İHTİYAÇ DOĞDU''

Hazırlıkların hemen başlatıldığını belirten Kaçalin, kalabalık bir ekiple çalışmaların zorlaşmaması gerekçesiyle küçük bir ekip oluşturulduğunu söyledi.
Öncelikle ilköğretim öğrencileri için küçük bir sözlük hazırlayacaklarını ardından daha büyük bir sözlük çalışmasının içine girmeyi düşündüklerini ifade eden Kaçalin, şöyle konuştu:
''TDK'nin hazırladığı 'İlköğretim Okulları İçin Türkçe Sözlük' var zaten. Kürtçe sözlüğü hazırlayacak ekipteki arkadaşlar da bu sözlüğü tercüme ve telif edecek. Bir de şu an ilkokulda Kürtçe'nin seçmeli ders olmasıyla eğitimde bir ihtiyaç doğdu. Ayrıca Türkçe okul sözlüğümüzde olmayan, çocukların ihtiyaç duyacağı kelimeler ortaya çıktı çünkü bizim ilkokul sözlüğümüz 10 sene önce yazıldı. İlavelerle bu sözlüğü süresinde yapacağız. Zor değil, sözlük en kısa zamanda hazırlanacak.''

UZMANLAR HEM TÜRKÇE HEM KÜRTÇE'Yİ ANA DİL SEVİYESİNDE BİLİYOR

Sözlüğü yazacak ekibin seçiminde büyük ve küçük sözlük için ayrı ölçütleri aradıklarını belirten Kaçalin, şöyle devam etti:
''Türk Dili Edebiyatı, Türkçe eğitim mezunu, anne ve babasından Kürtçe duyarak büyümüş uzmanlar seçildi. Mekan olarak birbirlerine yakın olmalarının ekibin rahat çalışması için önemli olduğunu düşündük. Ek sözlük bilgisine, eğitim öğretim bilgisine, sözcük bilgisine sahip arkadaşlarımızı çağırdık. Bu arkadaşlarımızın arasından Türkçeyi ve Kürtçeyi bilen, Türkçeyi çok iyi bilen ancak Kürtçeyi de evde aile içinde öğrenmiş ve Kürtçeye hakim, yakın yerlerde yaşayan kişilerle görüştük. Az kişiyle daha sağlıklı, daha kısa zamanda bitirilebileceğine karar verdik. Gaziantep'te üç arkadaşın aranan özellikleri taşıması üzerine çalışmalara orada başladık. Ekip, Gaziantep Üniversitesi'nde yüksek lisans yapan, öğretim görevlisi ve ortaöğretimde görev yapan arkadaşlarımızdan oluşuyor.''

SÖZLÜK KIRMANÇİ LEHÇESİNDE YAZILACAK

''Kürt vatandaşlarımızın en çok kullandığı lehçenin Kırmançi lehçesi olduğu biliniyor. Biz de bu çerçevede sözlüğü ilk olarak Kırmançi lehçesiyle yazacağız. Ancak daha sonra öbür lehçelerde de hazırlanabilir'' diyen Kaçalin, şunları kaydetti:

''Örneğin biz de genel Türkçe sözlük hazırlıyoruz derken Türkçe coğrafyasının merkezindeki Özbekçe'yi kastetmiyoruz. 'Belki 40 milyon Özbek ve mücavir alanlarıyla 80 milyon kişi Özbekçe'den anlıyor o halde Özbekçe hazırlayalım' demiyoruz. Hizmet daha faydalı ve daha hızlı şekliyle nasıl ulaşır bunu hedef alıyoruz. Bu vesileyle Türkiye'deki Kürt vatandaşın en çok konuştuğu lehçe tercih ediliyor.''

''SÖZLÜK HAZIRLIĞI BİR ÖMÜR İŞİ''

Sözlük hazırlığının bir ömür işi olduğunu vurgulayan Kaçalin, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Kürtçe lügatı ilk olarak ilköğretim öğrencilerinin ihtiyacını karşılayacak seviyede hazırlayarak, önümüzdeki eğitim öğretim yılına yetiştirmeye çalışacağız. Ancak öbür sözlük şu kadar zamanda hazırlanır dersek bu belirsiz bir tarihi vermek olur çünkü sözlüğün bir yazım, gözden geçirilme ve basılma süreleri var. Ar-Ge ayrı şey rutin çalışma ayrı şey. Bu bir Ar-Ge değil rutin bir çalışmadır fakat rutin bir sözlük çalışması bile Ar-Ge çalışmasını gerektirir.

Alfabetik sırayla gidiyorsunuz. Bir ilaç adından kuş adına, yer adından bitki adına geçiyorsunuz, bitki adını teknik bir obje takip ediyor. Bunlar apayrı dünyaların sözcükleri. Bitki adlarını birisine verseniz 'siz çalışın' deseniz heyetiniz 3 kişi değil 20 kişilik bir heyet olacak. Ev aletleriyle araç gereçleri bir başkası, hastalıkları başkası çalışıp araştıracak, biri D maddesinde birisi Z maddesinde hepsi bittikten sonra, birleştirilip sözlük yazılabilir. Bazen sözlükteki bir madde başının yazımı 3 hafta sizi meşgul edebilir. Büyük sözlüğü de elimizden geldiğince en kısa zamanda, insanımızın istifadesine sunmayı hedefliyoruz.''

''BÖYLE BİR SÖZLÜĞE KESİNLİKLE İHTİYAÇ VARDI''

Ekibin alan araştırmasına gitmeyeceğini bildiren Kaçalin, şunları söyledi:
''Uzmanlar zaten alanın içinde yaşıyor. Söz varlığı belli, elimizde İlköğretim Okulları İçin Türkçe Sözlüğümüz var buradaki kelimeler de daha önce seçilip test edildiği için sorun çıkmayacaktır ama şöyle bir şey elbette yapılacak. Elimizdeki sözlükte olmayan ama Kürtçeyi seçmeli ders olarak alan öğrencilerimizin ihtiyaç duyacağı kelimeleri tespit edip onları da sözlüğe ilave edeceğiz. Örneğin oralarda olan bitki, balık adları var, yer adları var. İşte bu durumlarda redaktör redakte ederken anlayacak, ikaz edecek, bilenlere soracak. Bu anlamda bir katkısı olacağını düşündüğümüz kişilerden özel yardım almaya da açığız. TDK'da çalışmak bir ayrıcalıktır, çalışma duyulduktan sonra bize, 'bizi de unutmayın faydamız olur'' diyenlerin çağrıları geldi. Biz de bu tavsiyelere kulak tıkamadan faydalı olabileceğini düşündüğümüz kişilerle bağlantı kurmaya açığız. TDK, hizmet etmek için kurulmuştur. Biz her şeyin en iyisini yapmayı amaçlıyoruz. Böyle bir sözlüğe kesinlikle ihtiyaç vardı.''

Dünya Bülteni