Kutuplarda namaz vaktinin nasıl belirleneceği konusunda İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi  Prof. Dr. Abdülaziz Bayındır ve ekibinin çalışması yeni bir tartışma başlattı. İslam’da, namaz vakitleri güneşin hareketlerine göre belirleniyor. Yılın belirli zamanlarında güneşin batmadığı ve güneşin doğmadığı Kutuplar’da ise, namaz vakti iki temel yönteme göre belirleniyor. Ya Mekke saatine göre namaz kılınıyor ya da Kutuplar’a en yakın gece gündüz oluşan enlem dikkate alınarak namaz vakti belirleniyor. Prof. Bayındır, gece ve gündüzün güneşin hareketlerinden bağımsız olaylar olduğunu söyleyerek, namaz vakitlerini ayarlamak için kişinin gözlem yapmasının yeterli olduğunu savunuyor.

Bayındır, güneş ışıklarının hareketlerinin izlenerek namaz vakitlerinin belirlenebileceğini öne sürüyor. Bu sayede o bölgede yaşayan Müslümanlar Mekke saatini esas alarak namaz kılmak yerine, kendileri çıplak gözle gözlem yapıp namaz vakitlerini belirlemiş oluyor.

Çözüm hadislerde var zaten

İslam Hukuku Profesörü Hayrettin Karaman İslam’da kutuplarda namaz konusuna açıklık getirildiğini belirterek, bu konuda bir sorun olmadığını belirtti. Karaman şöyle konuştu: “Takdir diye bir kelime var. O takdire göre hallediliyor. Üç takdir kriteri var. Bir tanesi Mekke’de 5 vakit namaz ne zaman kılınıyorsa, kutuplarda aynı saatte kılmak. İkinci takdir, 45’inci enlem dairesinde namaz hangi saatlerde kılınıyorsa, güneşin doğmadığı, şafağın oluşmadığı yerlerde takdir zamanına göre kılmak. Üçüncüsü de, o mıntıkaya en yakın normal enlemin takdirinin uygulanması. Bu üç yöntem uygulanırsa da namazlar arasında en fazla yarım saat oynamış olur. Şu ana kadar İslam dünyasında uygulanan budur. Bu yöntem de bir hadise dayandırılıyor. Peygamberimiz bir gün kıyametten bahsederken ‘Öyle bir zaman olacak ki, günlerce güneş batmaycak’ buyurunca,ashabtan biri ‘O zaman, namazı nasıl kılınacak’ diye sormuş. Peygamberimiz de ‘Ondan öncekini ölçerek kılacaksınız’ demiştir. Takdir kelimesi, ölçmekten geliyor. İslam zaten buna bir çözüm bulmuş; üstelik hadisten bulmuş. İçtihat oluşmuş.”

Takdir etmek dinen zorunlu

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı Prof. Dr. Hamza Aktan, güneşin 1 günden uzun süre doğmadığı ve batmadığı bölgelerde (Kutuplar’da) namazın nasıl kılınacağına ilişkin Diyanet İşleri’ne gelen soruları yanıtladı. Aktan şu değerledirmede bulundu: Kutuplara yakın bölgelerde günlerce, hatta aylarca güneş doğmasa veya batmasa da bir gün 24 saattir ve tarih değişimi de buna göre olmaktadır. Bir bölgede herhangi bir namazın vaktini gösteren astronomik ve atmosferik belirti gerçekleşmiyorsa veya tam olarak belirlenemiyorsa, takdir yapılarak namazlar kılınır. (..)  Bunun için Din İşleri Yüksek Kurulu, 62° Enlemden ötede 62° Enlemin namaz vakitlerinin ölçü olarak alınabileceği kanaatini benimsemiştir. (..) Vakit belirtileri oluşmayan dönemlerde hadis rivayetinde de işaret edildiği gibi namaz vakitlerini belirlemek için takdir yöntemi uygulanacaktır. Çünkü günde beş vakit namaz Allah’ın emridir. Astronomik ve atmosferik belirtiler, bu emrin ne zaman yerine getirileceğini gösteren alametlerdir. Bu alametlerin gerçekleşmediği yerlerde vakitleri takdirle belirlemek dinen zorunludur.”

Star