Ahmet Bilgi'nin haberi:

RİSALEHABER-Hareket dergisinin kurucusu, sosyolog, felsefeci, yazar ve öğretmen Nurettin Topçu, cumhuriyet tarihinin önemli fikir adamlarından biri olarak vefat yıldönümünde anılıyor.

Nurettin Topçu, aslen Erzurumlu olmasına rağmen 1909'da İstanbul'da doğmuştur. İstanbul Erkek Lisesi'nden mezun olan Topçu, daha sonra bir takım sınavlardan geçtikten sonra Fransa'ya eğitime gitmeye hak kazanır. Bordo Lisesi'nde tahsil gördükten sonra sosyoloji ve psikoloji sertifikaları alır. Üniversite tahsilini Strazbourg'da felsefe, ahlak kuramları ve sanat tarihi üzerine yapar. Fransa'da mantık, ruhiyat, bediiyat, sanat tarihi ve ahlak dallarında lisans alır. Sorbonne Üniversitesi'nde felsefe üzerine doktora yapar ve bu üniversitede doktora yapan ilk Türk öğrenci olur.

SÜRGÜNDE BEDİÜZZAMAN İLE TANIŞTI

1934'de Türkiye'ye döndüğünde Galatasaray Lisesi'nde 1935'de felsefe öğretmeni olarak göreve başlar. Hareket adlı dergide yayımlanan bir yazısından dolayı Denizli'ye sürgün edilir. Denizli'de Bediüzzaman Hazretleri ile tanışan Topçu, Said Nursi'den etkilenir ve onun tüm mahkemelerini takip eder. 

Vehbi Vakkasoğlu, Nurettin Topçu'nun Bediüzzaman'la karşılaşmalarını ve aralarında geçen diyaloğu şöyle anlatır:

NURETTİN TOPÇU'NUN BEDİÜZZAMAN'DAN İSTEDİĞİ DUA

"Nurettin Topçu  ve Bediüzzaman Denizli’de aynı zamanlarda bulunuyorlar. İkisi de sürgün. Nurettin Topçu üniversitede hoca olabilmeyi çok istiyor; böylece orada genç neslin yetişmesine hizmet etmek arzusunda. Bir gün Bediüzzaman Said Nursi Hazretlerinden dua istiyor; ‘Üniversitede hoca olabilmek için duanızı istiyorum’, Bediüzzaman ise ‘İmanının selameti için dua edeceğim’ karşılığını veriyor.

Belki yaşlılığından ötürü duyamamıştır diye yineliyor; ‘Üniversitede hoca olabilmek için duanızı istiyorum.’ Ama aynı karşılığı alıyor; ‘imanının selameti için dua edeceğim.’
 
Arzusu baskın geliyor ve ayrılmak üzere iken tüm cesaretini toplayıp aynı dua talebini yinelediğinde, Üstad gülümseyerek gene aynı cevabı veriyor.
 
"O an çok müteessir oldum ve fakat gördüm ki ilerleyen yıllarda üniversitede hoca olamadım, bir doçent olarak liselerde talebe yetiştirdim... Ama anladım ki bir felsefeciye edilebilecek en güzel duayı Bediüzzaman Hazretleri bana etti. Ben de imanımı hep göğsümün üzerinde taşıdığımı hissettim" diyor.

Daha sonra Nakşîbendi şeyhî Abdûlaziz Bekkine Efendi'ye intisab eder. İslami ilimlerin tahsilini İmam Hatip liselerinin kurucularından Celaleddin Ökten'den alır. 

Ahlak davasına adanmış bir ömür: Nurettin Topçu

Erzurumlu Topçuzadeler ailesine mensup olan Topçu, 7 Kasım 1909'da İstanbul'da dünyaya geldi. Nüfusa "Osman Nurettin Topçu" olarak kayıtlı olan yazar, Bezmialem Valide Sultan Mektebi, ardından Büyük Reşit Paşa Numune Mektebini birincilikle bitirdi.

Ortaokula Vefa İdadisinde devam eden Topçu, aynı yıllarda felsefeye yöneldi. 1928'de İstanbul Erkek Lisesini pekiyi dereceyle bitiren yazar, girdiği Avrupa tahsil imtihanları kazanarak, eğitim için Fransa'ya gitti.

Fransa'da, Aix Lisesine kaydolan Topçu, ilk yazı denemelerini burada kaleme alırken, yazılarını üyesi olduğu Sosyoloji Cemiyeti'ne gönderdi. İki yıl sonra Strasbourg'a giden yazar Topçu, üniversitede felsefe eğitimi gördü. Topçu, ahlak alanındaki kurları tamamladı ve sanat tarihi lisansı yaptı.

Sorborn'da doktora yapan ilk Türk

Nurettin Topçu, lisans eğitimine devam ederken, bir yandan da "İsyan Ahlakı" (Conformisme et Revolte) adlı doktora tezini hazırladı. Üstün başarıyla tezini veren Topçu, 2 Temmuz 1934'te Paris Sorborn Üniversitesinden aldığı doktora diplomasıyla, Sorborn'da felsefe doktorası yapan ilk Türk öğrenci oldu. Ahlak felsefesi alanında çalışan Topçu'nun tezi, Paris'te 1934'te, Türkiye'de ise 1990'da Kültür ve Turizm Bakanlığınca yayımlandı.

Eğitiminin ardından 1934'te Türkiye'ye dönen Topçu, Galatasaray Lisesinde felsefe öğretmeni olarak göreve başladı ve sosyoloji dersi verdi. Aynı yıllarda Fethiye Ulaş ile iki yıl süren bir evlilik yapan Topçu, 1935'te İzmir Erkek Lisesi felsefe öğretmenliğine tayin edildi. Topçu askerliğini, 1936-1937 yılları arasında levazım asteğmeni olarak tamamladı.

Yazar Topçu 1939'da, ilk sayılarında hayatı boyunca izini süreceği ana fikirlerinin görülebileceği Hareket dergisini İzmir'de yayımlamaya başladı. Derginin 4. sayısında yer alan "Çalgıcılar" başlıklı yazısından dolayı okul idaresince açılan soruşturma üzerine İstanbul Vefa Lisesine tayin edilen Topçu, Denizli İsmet İnönü Felsefe Lisesi, İstanbul Erkek, Vefa ve Haydarpaşa liselerinde de görev yaptı.

Topçu, 40 yıllık öğretmenlik mesleğini, 18 yıl öğretmenlik yaptığı İstanbul Erkek Lisesinden emekli olarak tamamladı.

Eylemsiz ahlak doçentliği yaptığı halde kadro verilmedi

Nurettin Topçu ayrıca Robert Kolejinde 1946-1961 yılları arasında ek görev olarak tarih hocalığı, İstanbul İmam Hatip Okulunda 1955-1960 yıllarında psikoloji, felsefe, din psikolojisi ve dinler tarihi eğitimi verdi. Topçu'nun ek görevlerine 27 Mayıs'tan sonra devrim aleyhtarı olduğu gerekçesiyle son verildi.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Hilmi Ziya Ülken kürsüsünde "Bergson" konusunda doçentlik tezi sunan Topçu'ya, eylemsiz ahlak doçentliği yaptığı halde kadro verilmedi ve üniversiteye alınmadı. 

Topçu, pankreas kanserine yakalanmasının ardından 10 Temmuz 1975'te İstanbul'da hayatını kaybetti.

Vefatının ardından ağabeyi Hayrettin Topçu tarafından Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kütüphanesine hediye edilen Topçu'nun kitapları daha sonra üniversitenin İlahiyat Fakültesine intikal etti. Topçu'nun az sayıdaki kitabı, diplomaları, bazı evrak ve kitap tercüme yazı müsveddeleri, notları, bir miktar fotoğraf, kartpostal ve öğrenci ödevleri ise Dergah Yayınlarında bulunmaktadır.

Cumhuriyet devrinin önemli ve eser vermesi itibarıyla bereketli fikir adamlarından biri olarak anılan Topçu, Türkiye'nin Maarif Davası, İsyan Ahlakı, Yarınki Türkiye, İslam ve İnsan, Ahlak Nizamı, İradenin Davası, Mehmed Akif, Felsefe, Büyük Fetih, Bergson, Amerikan Mektupları-Düşünen Adam Aranızda, Ahlak, Devlet ve Demokrasi, Sosyoloji, Millet Mistikleri, Psikoloji, Mantık, Mevlana ve Tasavvuf, Reha, Kültür ve Medeniyet, Taşralı, Varoluş Felsefesi, Hareket Felsefesi ve Var Olmak isimli eserleri okuyucuyla buluşturdu.

aa