5. "Şu sırr-ı gamızı fehme takrib edecek bir izah isterim?” (S: 197)
Yukarıdaki satırda, yine “…Bir izah isterim” diyen farklı bir izah özelliğine rastlamaktayız. Biraz daha açarsak;

a)Bazı konular, kapalı ve sır gibi daha çok izaha muhtaçtır. “Sırr-ı gamızı..” dediği hem anlaşılmak için merak tahrik eden, hem  de anlaşılması zor diye zihni uzaklaştıran iki tercihi doğurmaktadır.

b)Yine bir talep üzerine izah etmeye çalışılmıştır. İzah istenen konu derin, sır gibi saklı, ilmilik isteyen, uzmanlık gerektiren ve erbabının maharetiyle açıklanabilecek özellikler göstermektedir.

c)“Sırr-ı gamız…” hususiyetinde olan  konularda, nasıl bir izah yöntemi kullanılacağına dair, çok önemli bir öğrenme stratejisi verilmektedir. Bir izah metodolojisine dikkat çekilmektedir.

d)Zor bir konuyu izah etmenin ağırlığı altında, çok donanımlı ve bilgili olmanın yanı sıra, izah etme hedefini seçerken, kendimize biçtiğimiz hedef, yani varmak istediğiniz noktaya göre başarılı olup olmadığımızı değerlendirebiliriz. Nitekim burada, ”…fehme takrib edecek…” bir diyalog hedefi verilmektedir. Kapalı, sırlı bir konuyu fehme/anlayışa/algıya/idrake yakınlaştıracak bir metot öneriliyor.

e)Zor ve şifreli, çözümü hassasiyet isteyen konuları, ancak fehme yakınlaştırıyoruz. Korku duvarını aşıp öğrenmeye yönelecek, anlamaya götürecek bir fehmetme sürecinin sempatisine ihtiyaç duyuluyor. Merakları/ifhamları/şüpheleri/tereddütleri giderici bir özelliği olan fehim üzerinden gidiliyor. Mefhumları/kavramları izah ederek, fehme akacak manalara kapı açılmış oluyor. “Fehme gelecek her manadan mütekellimi mesul tutmamak” için, hem fehme hitap edenin, hem de fehmini açanın öncelikleri ve beklentileri önemlidir. Burada beklenti çıtası “…fehme takrib edecek…” bir sınırda tutulmuştur.

f)Konunun özelliği, izah metodunun ve anlamanın yaklaşımını ortaya koymaktadır. Burada yakınlaştırıcı olmak, fehme dokunmak, zihinde pencereler açmak, itiraz ve inkar yollarından çevirip, anlamaya dönüştürmek gibi bir izah metodu söz konusu olmaktadır.

g)Bir izah, genel özelliği itibariyle yakınlaştırıcı veya uzaklaştırıcıdır. Bazen birine yoğunlaşır, bazen de iki yönlü çalışır.  Burada fehme yakınlaştırıcı bir yoğunluk ve tek yönlü derinleşme yolu seçilmiştir. Diğer tarafta, akla yakınlaştırırken, nefisten uzaklaştırma, ya da direk menfilikten uzaklaştırma gibi farklı metotlar, konunun ehemmiyetine ve özelliğine göre seçilebilir.

h)Sonuç olarak, zor ve anlaşılması müşkül bir konunun izah metodu ve hedefi, fehme yakınlaştırıcı olmalıdır. Tam ve tatmin olmuş bir sonuç beklenmemelidir. Bu tür bir beklenti, taraflar için konunun cazibesini, sonrasındaki merak ve öğrenme istidadını önleyebilir, engel teşkil edebilir veya tahrip edebilir. Hatta öğrenme merakını öldürebilir. 

6.“… âyetinin bir sırrını izah eder.” (S: 231)

Risale-i Nur’un üstlendiği izah, bir bilgi ve öğrenileni aktarma yada toparlama  değildir. Daha köklü ve beşer aklını aşan, kesbi/çalışarak elde edilen ilmi verilerin üstünde bir seviyededir. Risale-i Nur’un derin ve zor konularının, ayetlerin bu yüzyıla bakan sırlarının vüzuha kavuşması, vehbi/ilahi bir lütuf ve mazhariyetle sünuhat kabilinden  bir ilimle çözülen izahlardır.

a)“…ayetinin sırrını izah” sorumluluğu, aynı zamanda takdir edilen bir görevin beyanıdır. Ayetin sırlarına vakıf olmak, yeni bir müjde, bir keşif, bir icat ve bir inşadır.

b)Böyle bakıldığı zaman, Risale-i Nur’da izah edilen bazı konular, bildiğimiz beşeri izah teknikleri ve araştırma metodolojisinde aranılan bilim kriterlerinin üstünde bir özellik sergilemektedir.

c)Risale-i Nur’daki bazı izahlar, kaynağı kendisi olan ve “bu zamanın memesinden süt emen” zeka tarlalarına ekilen tohumlardır. Bu asra hastır, bu anlamda hususidir. Öncesi yoktur ki, kıyas tekniği işlesin.

d)Kur’an’ın mucizevi keşfine, ilahi bir mazhariyetle vakıf olmak ve bunu günümüzün rasyonel akıllarına kalbi ve vicdani bir ülfet içinde tefekkür veren  bir ilim ve hikmetle sunmak, izah geleneğinin çok farklı ve bu yüzyıla has bir metodudur. Risale-i Nur’un ince sırlarına ve derin manalarına mahsus bir durumdur.

[email protected]