Uzmanlar “Yıllık 1,5 milyar doları bulan plastik ithalatı azalacak. Dönüşüm yatırımı artacak. Çevre kendine gelecek. Tüketici ambalaja ödediği bedeli geri alacak, zamanla ürünler de ucuzlayacak” diyor.
Son yıllarda yaşanan doğal afetler bütün insanlığa, “dünyayı korumazsak bundan sonra hayatımızın çok daha zor olacağını” gösterdi. İklim değişikliğinin ve çevreyi çok hızla kirletmemizin sonucu olarak su kaynakları tükendi, mevsimler değişti, buzullar beklenenden daha hızlı erimeye başladı, topraklar verimsizleşti ve insanlık çok yakın zamanda büyük bir gıda krizi yaşanacağını konuşmaya başladı. Bütün şirketlerin en büyük sosyal projesi “çevre” hâline gelirken; bireyler olarak de düne göre çok daha hassas davranmaya başlasak bile, yaptığımız hiçbir şey yeterli değil. Hâlâ çöplerimizi ayrıştırmadan atıyor, milyarlarca dolar değerindeki ambalajı evsel çöple karıştırıyor ve sonra da ayrıştırmak için onların değeri kadar paralar harcıyoruz. Hükûmetin, Emine Erdoğan öncülüğünde başlattığı “sıfır atık” projesi büyük bir hızla kamu ve özel sektörde taraf bulurken; toplumu yönlendirmek için yapılacak daha çok şeyin olduğu da tartışmasız gerçek... Çünkü toprakta yüzlerce yıl çözülmeyecek, denizlerde de balıkları öldürecek kadar atık var. Cam, plastik, kâğıt, metal ve daha niceleri... Önceki yıl plastik kullanım ve atığını azaltmak amacıyla ücretli poşet uygulaması başlatıldı. Büyük tartışmalar sonucunda uygulamaya giren kararla plastik poşet kullanımı yüzde 70 oranında azalsa da denizler ve karalar atıkla dolu.
BÜYÜK FAYDALARI VAR
Bunun tek çaresinin tüketicinin ambalaja para ödemesi değil, üreticinin ambalaj atıklarını bedel ödeyerek alması gerektiğini yıllardır savunan Tüketici Başvuru Merkezi (TBM) Başkanı Aydın Ağaoğlu; 2022 yılı başından itibaren cam, metal, alüminyum ve plastik atıkların çöpe gitmek yerine geri dönüşümünü sağlayacak olan “depozito” uygulamasına büyük destek verdi. Aydın Ağaoğlu, gazetemize yaptığı açıklamada ülkemizde sıvı gıda ve içeceklerin büyük bölümünün plastik olduğuna işaret ederek “Plastik, petrol türevidir. Ülkemiz, plastik ihtiyacının yüzde 90’ını ithal etmektedir. Depozito uygulaması, içecek ambalajların çevreye atılmasını büyük ölçüde önleyecek, çevre kirliliğini azaltacaktır. Bunun yanı sıra ithalat azaldığı için tasarruf sağlanacak, bu tasarrufla yeni iş alanları açılacak, istihdam artacak, ülke ekonomisine büyük katkı sağlanacaktır” dedi.
YANGINI DA ÖNLER
Ormanlık ve ağaçlık alanda rastgele atılan cam şişeler, mercek fonksiyonuyla yaz günlerinde yangın ihtimalini artırıyor. Aydın Ağaoğlu “Bu şişeler depozitolu olunca sokağa atılmayacak, geri dönecek” dedi. Çocukluğundan bir anıyı paylaşan Ağaoğlu “Biz sokakta bir gazoz şişesi görsek, alır doğruca bakkala koşardık. 10 kuruşa o şişeyi bakkala verir, o parayla leblebi tozu alırdık. Depozito uygulaması yine ‘kazan kazan’ oyunu olacak” diye konuştu.
Parayı kolaylıkla alırsak atıkları da özenle toplarız
TBM Hukuk Komisyonu Başkanı emekli hâkim İzzet Doğan; depozito uygulamasının ambalajlı ürünlerin maliyetini düşüreceğini, satın alınan üründeki ambalaj bedelinin tüketicinin cebinde kalacağını ifade etti. 90’lı yıllarda içecek şişelerini üşenmeden toplayıp bakkala götürdüğünü söyleyen İzzet Doğan “Çünkü o para bizden kesiliyor, emanet olarak bakkalda duruyor gibi hissederdik. Çok başarılı olan bu sistem kalkınca sokaklar cam şişelerle doldu. Bu şişeler kaldırımda kırılmaya başladı. Çevreyi kirlettik. Ambalaj atıklarını çöp yaptık” görüşünü paylaştı.
İzzet Doğan, evlerde ambalaj atığının geri dönüşüme atılması konusunda önemli bir başarı sağlanamadığını, depozito uygulamasının bu başarıyı hızlandıracağını söylerek şöyle devam etti: Yapılan araştırmalar depozito uygulanan ülkelerde geri dönüşümün yüzde 80’i bulduğunu göstermiş. Tüketicinin en kolay şekilde ambalajı iade edip depozito bedelini alması için kolaylık sağlanmalı, yeterli sayıda iade noktası bulunmalı, altyapı geliştirilmeli, depozito otomatları kurulmalı. Tüketici, götürdüğü şişenin bedelini kolayca kartına yükleyebileceği kolaylığa ulaşmalı. Bu uygulamanın ormanlar, denizler, bahçeler, parklar, sokaklar kısaca çevre, tüketiciler ve ülke ekonomisi için çok yararlı olacağı düşüncesindeyiz. Orman yangınları, seller, denizdeki ve çevredeki kirlilik ve diğer doğal afetler canımızı çok yaktı.
Ambalaj sektörü de destek verecek
Ambalaj Sanayicileri Derneği Başkanı Zeki Sarıbekir, ambalaj üretiminde sürdürülebilirlik ve çevrenin önemine dikkati çekerek, şunları kaydetti: Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, döngüsel ekonomi ve yeşil mutabakat konuları ana gündemimiz olmalı. Türkiye’nin itibarı için bu konular büyük önem taşıyor. En önemli olan nokta ise ‘sorumlu tüketim ve üretim’ konusu. Ülke olarak üretim ve tüketim döngüsünde bu çerçevede yol almalıyız. İhracat hedeflerimize ulaşmak için karbonsuz ekonomiye geçiş sürecini yakından takip etmeliyiz. Bizler de bu konuda üzerimize düşenleri yerine getirerek elimizden gelen desteği sektörümüze sunmayı sürdüreceğiz.
Türkiye