Kâinatın bütün mevcudâtına Allah’a ayinedârlık cihetiyle bakarak huzur-u dâimiyi kazandıran ‘acz, fakr, şefkat, tefekkür’ yolu Bediüzzaman’ın Kur’an’dan istihraç ettiği bir tariktir. Tarikatten ziyade hakikat ve şeriat olan bu yol aşk üzerine değil acz üzerine tesis edildiği için ve kâinatı inkar etmek veya unutmak yerine manay-ı harfî ile Allah hesabına istihdam ettiği için Cenab-ı Hakka vuslata vesile olan diğer yollardan daha selametli ve daha kısadır.[i]
Allah’a ulaştıran bütün yolların kendilerine has meşrepleri ve virdleri vardır. Said Nursî acz, fakr, şefkat, tefekkür yolunun evradını böyle zikreder: sünnete ittiba etmek, farzları yerine getirmek, kebâiri (büyük günahlar) terk etmek ve namazı tadil-i erkan ile kılıp namazın arkasındaki tesbihatı yapmak.
Namaz tesbihatının taşıdığı ulvî manalar ve tesbihata devamla ilgili Risale-i Nur’da pek çok kısımlar vardır. Namaz tesbihatının sırları ve taşıdığı manalar idrak edildiğinde tesbihata devam etmeye büyük bir şevk uyanması kaçınılmazdır. Bu sırların en mühimlerinden biri kuşkusuz Peygamber Efendimizin (asm) serzakiri olduğu ve bütün mü’minlerden müteşekkil azim bir zikir halkasına dahil olmaktır. Namazı müteakib yapılan tesbihat, Peygamberimizin (asm) Velayet-i Kübra’sının hususi evradıdır. Tesbihatı yapan zât milyonlar tesbih edenlerle beraber Peygamberimizin huzurunda, zikir halkasında olduğunu tasavvur ederek feyze mazhar olur. Dahil olduğu zikir halkası zemin yüzü kadar geniştir.
Namaz tesbihatı, namazın ihtiva ettiği manaları icmalen taşır. Sübhanallah, Elhamdülillah ve Allahu ekber kelimât-ı tayyibesi adeta namazın çekirdekleri gibidir. Tesbih tazim ve şükrün ifadesi olan bu kelimelerin zikri ile namaz takviye ve tekid edilmiş olur. Namazın çekirdekleri hükmünde olan bu kelimeler Kur’an’ın dahi çekirdekleridir ve Kur’an’ın mucizevî bir lem’ası olmak hâsiyetiyle Risale-i Nur’un hakikatlerinin de çekirdekleridirler:
“İşte bu üç kudsî kelimeler gibi, Bismillâh ve Lâ ilâhe illâllah ve sâir kelimat-ı mübareke, herbiri erkân-ı imaniyenin birer çekirdeği ve bu zamanda keşfedilen et hülâsası ve şeker hülâsası gibi, hem erkân-ı imaniyenin, hem Kur'ân hakikatlarının hülâsaları ve bu üçü namazın çekirdekleri oldukları gibi, Kur'ân'ın dahi çekirdekleri ve parlak bir kısım sûrelerin başlarında pırlanta gibi görünmeleri ve çok sünûhatı tesbihatta başlayan Risale-i Nur'un dahi hakiki madenleri ve esasları ve hakikatlerinin çekirdekleridirler. Ve velâyet-i Ahmediye ve ubudiyet-i Muhammediye aleyhissalâtü vesselâm cihetinde, öyle bir daire-i zikirde, namazdan sonraki tesbihatta bir tarikat-ı Muhammediyenin (a.s.m.) virdidirler ki, her namaz vaktinde yüz milyondan ziyade mü'minler beraber, o halka-i kübrâ-yı zikirde, ellerinde tesbihler Sübhânallah otuz üç, Elhamdülillâh otuz üç, Allahu ekber otuz üç defa tekrar ederler. İşte böyle gayet muhteşem bir halka-i zikirde, sabıkan beyan ettiğimiz gibi, hem Kur'ân'ın, hem imanın, hem namazın hülâsaları ve çekirdekleri olan üç kelime-i mübarekeyi namazdan sonra otuzüçer defa okumak ne kadar kıymettar ve sevaplı olduğunu elbette anladınız.” [ii]
Namaz tesbihatı insanın ruhen ve kalben inbisat etmesi, intibaha gelmesi ve külliyet kesb etmesi için çok münbit bir zemin olduğundan ilham ve sünuhata en ziyade mazhar olunan vakitlerdir. Bediüzzaman, Risale-i Nur’un kudsi hakikatlerinin ekseriyet-i mutlakasının namaz tesbihatında inkişaf ettiğini dile getirir. Yedinci Şua ile beraber “Ayet-ül Kübra” namını alan Yirmidokuzuncu Lem’a için Said Nursi böyle söyler: “Namaz tesbihatında aynelyakin derecesinde kalbe gelmiş, çok risaleleri netice vermiş, otuz sene akıl ve fikrin gıda ve ilâcı olmuş bir marifetnamedir.” [iii]
Namaz tesbihatındaki kelimât-ı tayyibeden sadece ‘Elhamdülillah kelimesinin zikri hakkında Risale-i Nur’dan bir parça: “Evet, her mü'min, namazlardan sonra, hergün hiç olmazsa yüz elliden ziyade Elhamdü lillâh, Elhamdü lillâh şer'an demesi ve mânâsı da, ezelden ebede kadar bir hadsiz geniş hamd ve şükrü ifade etmesi, ancak ve ancak saadet-i ebediyenin ve Cennetin peşin bir fiyatı ve muaccel bir bahasıdır.” [iv]
Peygamberimiz (asm)’in namaz tesbihatının sırları ve fazileti ile ilgili pek çok hadis-i şerifleri vardır. Bunlardan üç misal:
“Biriniz namazı kıldıktan sonra, Allah’a hamdü sena etsin, sonra Peygamber’e salâvat getirsin, ondan sonra dilediği duaları yapsın.” [v]
"Kim sabah vakti üç kere ‘Eûzü billâhi’s-semîi’l alîmi mine’ş-şeytânirra-cîm’ der ve Haşir suresinin sonunda üç ayeti okursa, Allah Teâlâ o kimse için akşama kadar dua ve istiğfar etmek üzere yetmiş bin melek vazifelendirir, o gün ölürse şehit olarak vefat eder. Kim bu ayetleri akşam vakti okursa aynı mükâfat ve dereceye ulaşır.” [vi]
“Allah Teâlâ, Bakara sûresini iki âyetle sona erdirdi ki, bunları bana arşın altındaki bir hazineden verdi. Bunları öğreniniz, kadınlarınıza, çocuklarınıza belletiniz, öğretiniz. Çünkü bunlar hem rahmettir, hem duadır, hem Kur’an’dır.” [vii]
Nur talebelerinin yaptıkları uzun tesbihatta salavât-ı şerifeler, Esma-ül Hüsna, istiaze ve istiğfar duaları ve nihayetinde de aşr-ı şerifler vardır. Bu dualar ve aşirlerin faziletleri ile ilgili de pek çok hadis-i şerif vârid olmuştur.
Namaz mü’mini fenalıklardan alıkoyduğu gibi, namazın akabindeki tesbihat da Peygamberimizin (asm) geniş halka-i zikrine dahil olmanın verdiği aidiyet şuuru ile o mübarek cemaatin kudsî düsturlarına müraat etmeye ve onları rencide etmemeye şevk verir, gayretini tezyid eder. İnsana nerede durduğunu ve kim olduğunu hatırlatır. Bu hatırlamanın sürekliliği ne kadar ehemmiyetli ise namaz tesbihatında daim olmak da o derece ehemmiyetlidir.