Ayasofya Bizans İmparatoru I. Jüstinyen tarafından 532-537 tarihleri arasında İstanbulun tarihi yarımadasındaki eski şehir merkezinde inşa edilmiştir. 1453 yılında İstanbulun Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmesi ile Camiye dönüştürülmüştür. Günümüzde ise Müze olarak hizmet vermektedir.
Yunanca Aya kutsallığı ifade eden bir kelimedir. Sofya ise Sofos yani bilgelik sözcüğünden alınmış olup Kutsal ve İlâhî Bilgelik anlamını ifade etmektedir. İlâhî bilgelik Ortodoks inancında Yaratıcının üç niteliğinden birisidir. Kilise Doğu Ortodoks Kilisesinin merkezi olmuştur.
1453 yılında Fatih Sultan Mehmet İstanbulu fethedince fethin ve İslamiyetin Hıristiyanlığa galibiyetinin sembolü olarak Ayasofya Kilisesini camiye çevirmiştir. Fatih sanata olan saygısından kilise içinde bulunan figürleri ve mozaikleri kazımayarak ince bir sıva ile kapatmış ve tahribattan kurtarmıştır. Mustafa Kemal Bakanlar Kurulu Kararı ile Ayasofyayı müzeye dönüştürdükten sonra, sıva altından bu mozaikler çıkarılmıştır. Mimar Sinan binaya istinat duvarları yaparak yıkılmasını önlemiştir. Ayrıca Osmanlı padişahları camiye iki minare, mihrap, vaaz kürsüsü, müezzin mahfili, hünkâr mahfili, kütüphane, medrese, imarethane ve şadırvan ekleterek bir külliyeye dönüştürmüşlerdir.
1930-1935 yılları arasında restorasyon çalışmaları nedeniyle ibadete ve halka kapatılan Ayasofyada Cumhurbaşkanı M. Kemalin emri ile mozaikler ortaya çıkarılarak 24 Kasım 1943 tarih ve 7/1589 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile müzeye çevrildi. 1 Şubat 1953 tarihinde turistlerin ziyaretine açılan Ayasofyayı Mustafa Kemal 6 Şubat 1935 tarihinde bizzat gezerek hakkında bilgi almıştır.
**
ABD Patrikhânenin yeniden Ruhban Mektebi olarak açılması için bastırmaktadır. Ermeni sınırının açılması ile beraber Ayasofyanın da yeniden kilise olarak açılmasını istemektedirler. Bu tabii ki onların doğal hakkı
Bir ibadethanenin müze olarak turizme açılmasından dolayı Hıristiyanların da rahatsız olduğu kesin
Bu sebepledir ki Almanyada ve Avrupanın çeşitli ülkelerinde bulunan ve içinde ibadet edilmeyen kiliseleri Müslümanlara cami olarak kullanılmak üzere vermekte ve müzeye çevirmemektedirler.
Bazı köşe yazarlarına göre AB Aralık ayından itibaren Ayasofyanın ibadete açılması teklifinde bulunacak ve bunu dayatacaklardır. Patrikhânenin de Ekümenik bir yapıya kavuşturulmasını da isteyeceklerdir. Nitekim Yunanistanın Selanik Metropoliti Antimos, Pazar ayininde İslam ülkelerinin Atinada cami yapılması konusundaki iyi niyetine inanmadığını, inandırıcı olabilmeleri için Atina camii karşılığında Ayasofyanın kiliseye dönüştürülmesi gerektiğini söylemektedir. Fener Rum Patrikhânesi internet sitesinde Ayasofyanın minaresiz kilise olarak resmini koymaktadır.
1971 yılında kapatılan Heybeliada Ruhban Okulunu açmak ve buraya yabancı öğrenci de alarak Ortodoks Papazlarının yetiştiği önemli bir merkez haline getirmek istemeleri kendileri açısından normal karşılanabilir. Sonrasında Ayasofyanın kilise olarak açılmasını istemeleri gelecektir.
**
ABD Başkanı Barak Obamanın Ayasofyadan Muhteşem olarak söz etmesi anlamlıdır. Bu iki anlama da gelir. Birincisi, Ortodokslara verdiği mesaj, ikincisi de Müslümanlara verdiği mesaj
Farklı şekillerde yorumlanabilir. Demokratik Müslüman Türkiye, Amerikanın İslam ile savaşmayacağı ve İslam inancına olan saygının gösterilmesi bizim açımızdan güzel şeyler
Ama bana göre Ayasofyanın ihtişamı İbadete açılması, Bir olan Allaha ibadet edilmesi ile ortaya çıkacaktır. Medeniyetler buluşması ve dinler arası çatışmanın önlenmesi ancak İlim, akıl ve fennin ittifakına bağlıdır. Günümüz medeniyetine İslâmiyet ve Hıristiyanların dindar kısmının büyük katkısı inkâr edilemez. Bu sebeple Ayasofyanın yeniden cami yapılması hem Hıristiyan dindarlarını, hem de Müslümanları memnun edecek ve Medeniyetler İttifakına çok büyük bir zemin hazırlayacaktır.
Ayrıca bu izah edilebilir bir durum olup, karşılığında Ruhban Okuluna da Ortodoksların Ekümenlik isteklerine de sıcak bakılabilir. Fatihin yaptığı gibi Ortodokslara Ekümenlik hakkı verilerek bütün Ortodokslar üzerinde ülkemize yönelik bir saygınlık kazandırılabilir.
900 yıllık kilise 481 sene Cami ve 74 yıldır da müze olarak hizmet veren Ayasofyanın yeniden aslî vazifesi olan Cami olarak ibadete açılması, Medeniyetler İttifakına ve yeni bir dönemin açılmasına hizmet etmesi ile gerçekten Muhteşem bir hizmet ifa edecektir.