Nitelikli bir üniversite nasıl olmalı?
Artık klasik meslekleri bir tarafa bırakmak gerekiyor, günümüzde hibrit meslekler revaçta. Birbiriyle iletişim içerisinde farklı bölümlerin, alanların ve sektörlerin olduğunu göz ardı etmeyelim. Bunun yanı sıra Türkiye’de artık klasik üniversitelerin dışında sayısı 20’ye varan araştırma üniversiteleri var, bunların ekstra özellikleri var. Tercihlerimizi yaparken klasik üniversitelerin yanında araştırma üniversitelerini de göz önünde bulundurarak tercihlerimizi ve yapacağımız kariyeri geniş yelpazede değerlendirmek gerekiyor. Bir üniversite olsun da nasıl olursa olsun, yeter ki bir fakülte mezunu olayım da başka bir şey istemiyorum demeyin. İşin asıl zor olan kısmı mezuniyetten sonra başlayacaktır. Bir kere özel sektörde çalışacağınız zaman başta hangi üniversiteden mezun olduğunuzu sorarlar. Kamuda bu belki size sorulmaz, kamuda çalışmak istiyorsanız KPSS sınavlarından önce bir hayli emek vermeniz ve hazırlanmanız ve iyi bir sıralama elde etmeniz halinde yerleşmeniz mümkündür. Nitelikli bir vakıf üniversitesinden mezun olmak ayrıca iş bulmada bir avantajdır. Almış olduğunuz puan ve yüzdelik sıranız sizin gönlünüzde yatan aslana yetecek olursa iyi bir üniversiteyi tercih etmenizi isterim.
Üniversitelerimizde mevcut olan fakülte ve bölümlerde genel durum
Ülkemizdeki birçok üniversitede standart olarak Fen Edebiyat, Ziraat, Mühendislik, İlahiyat, Tıp, Veteriner, Eğitim Fakültesi ve İktisat Fakülteleri genellikle mevcuttur. Bu fakültelerin özellikle bir kısım bölümleri zaten verebileceği kadar mezun vermiş durumda ve mezun olanların birçoğu işsiz ve hala bekliyorlar veya başka bir alanda çalışmak zorunda kalmışlardır. YÖK ve ÖSYM’nin kuruluş yıllarında lise eğitimime başladığımdan bizler ÖSYM’nin ilk adayları sayılırız. Seksenli yıllarda kıymetli olan birçok alan 10 yıl içinde değerini yitirdi, hele şimdi bazı bölümler var ki bir kısmı kapanmış diğer bir kısmı kapanmak üzere. Artık bu bölümleri iş olanağı olmadığından kimse tercih etmiyor ve öğrenci alamaz duruma gelmişler. Bazı üniversiteler çağın gereklerine ayak uydurarak şimdiden gelecekteki popüler meslekler ile ilgili bölüm ve fakülteleri akademik kadrolarının elverdiği nispette açarak işlerlik kazandırmışlar ve böylece öğrencilerin çekim alanına girmeyi başarmışlardır. Ülkemizde bu durumda olan devlet ve vakıf üniversitelerinin sayısı her geçen gün artmaktadır. Ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora olmak üzere insanlar tarafından tercih edilen bölümleri açan ve yürüten üniversiteler bir adım önde giderek öğrenci pastasından paylarını almayı hedeflemektedirler.
Devlet mi vakıf üniversitesi mi?
Ülkemizde 2022 itibariyle 209 devlet, özel üniversite olarak da bilinen 78 vakıf üniversitesi olmak üzere toplam 287 üniversite bulunmaktadır. Buralarda okumak, puan durumunuza ve ekonomik durumunuza göre tam burslu, yarı burslu veya ücretli olmak üzere farklı kategorilere ayrılmaktadır. Eğer puanınız devlet üniversitesinde okumak istediğiniz bölüme yetmiyorsa ailenizin de onayını alarak şartları zorlayarak burslu, yarı burslu veya ücreti olarak okumanız yararınıza olacaktır. Helen ülkemizde kendisini ispat etmiş, çıtası yüksekte, hem devlet üniversiteleri hem de vakıf üniversitesi vardır. Bunların en iyilerini araştırıp bulmak elinizdeki kriterlere bağlıdır.
YÖK tarafından denkliği kabul edilen yurt dışı üniversiteler
Başta Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Azerbaycan ve diğer yurt dışında Türkçe ve İngilizce eğitim veren üniversitelerde tam burslu, yarı burslu ve ücretli olarak eğitim vermektedirler. Her ne kadar buralarda yer alan bölümlerin ücretleri yurt içi vakıf üniversitelerinden bir miktar düşük olsa da, yine de YÖK tarafından denkliği kabul edilir olduğundan ücretli de olsa eğitim görmekte fayda vardır. Yurt dışı üniversitelerin birine kayıt yapmak durumunda kalırsanız ilk yılda aldığınız derslerden başarılı olduğunuz takdirde yurt içindeki üniversitelere belirli sayıda kontenjan ayrılmak kaydıyla yatay geçiş yapma kapısının açık olduğunu unutmayalım.
İşte kaliteli bir üniversitenin nitelikleri
□ Tercih yaparken puanımıza ve sıralamamıza baksak bile öncelikle istek ve yeteneklerimizin sesine kulak vermeye çalışalım. Daha sonra bölümleri, meslekleri, şehirleri bir bütün olarak ele alıp değerlendirmek gerekiyor.
□ Öğrenciler üniversite seçerken yatay ve dikey hareketliliği sağlayacak bir düzeyde üniversite seçmelidirler. Yani yurt içi ve yurt dışı öğrenci hareketliliği sağlayan bir üniversite tercih edilmelidir.
□ Seçeceğiniz üniversitenin özel sektör ile ortak paydalarının olup olmadığına, özel sektör ile eş güdümlü çalışıp çalışmadığına, ortak projelerinin olup olmadığına dikkat etmemiz gerekiyor.
□ Sizi, öğrenim süreniz bittikten sonra bir kâğıt parçası elinize tutuşturacak bir üniversite mezun edebilir, ancak öncelikle mezun olduğunuzda diplomanın yanında yabancı dil ve bilgisayar ile donanımlı yetenekleri ve sertifikaları kazandıran bir üniversiteyi tercih etmek yararınıza olacaktır.
□ Daha ziyade, dünyanın farklı ülkelerinde yurt dışı programları açan üniversiteler tercih nedeniniz olmalıdır.
□ Üniversitelerin yabancı dil hazırlık sınıflarının olup olmadıklarını da kontrol etmeyi unutmayın. Bir lisan bir insan demektir.
□ Üniversite veya bölüm seçerken o üniversite veya fakültede yan dal veya çift ana dal yapılıp yapılmayacağını da bilmenizde fayda vardır. Üniversitelerde yatay örgütlenmeler göz önünde bulundurulmalıdır. Mesela bir hukuk mezununun bir yazılım öğrenmesi, bir işletme mezununun endüstriden, bir mühendislik mezununun finanstan farklı ek bilgiler öğrenmesi ileride onun için çok yararlı olacaktır. Bu nedenle zamanımızda bu çapraz kavramlar o kadar bir araya gelmişler üniversitelerde ve fakültelerde öğrenciye sunulacak seçmeli derslerin oranlarına ve havuzuna, yan dal imkânlarının olup olmadığına dikkat edilmelidir.
□ Tercih edeceğiniz üniversitede sertifikalı eğitim imkânlarına var mıdır? Buna da bakılmalıdır
□ Üniversitelerin sektörün lider kuruluşları ile stratejik ortaklıklar yapmasına bakılmalıdır.
□ Mezun olacağınız bölümde yüksek lisans ve doktora programlarının olup olmadığına bakılmalıdır.
□ Seçeceğimiz bölümde toplam öğretim üyesi sayısına, alanında yetkin, araştırma performansı ve bilimsel yayın verimliliği yüksek yurt dışı tecrübesi ve evrensel vizyonu olan güçlü akademik kadroya sahip olmasına bakılmalıdır.
□ Başarılı olan öğrencileri geleceğin bilim insanı olarak yetiştirmek maksadıyla öğretim üyelerinin danışmanlığında çeşitli araştırma projelerinde çalışma imkânı ve kültürü kazandırabilen bir üniversite tercih nedeniniz olmalıdır.
□ Seçeceğiniz üniversitenin dünyadaki bilimsel ve küresel sıralamasına bakılmalıdır.
□ Dünyadaki diğer üniversitelerde yüksek lisans yapma ve burslu okuyabilme kriterlerine bakılmalıdır.
□ Seçeceğiniz üniversitenin yerleşkesinde yurt ve barınma imkânları değerlendirilmelidir.
□ Tercih edilecek üniversitelerin şehir merkezi ile yerleşkesi arasındaki ulaşım durumunun nasıl olduğu sorulmalıdır.
□ Tercih edilecek üniversitenin bir fakültesi veya bölümü için kullanılabilir gerekli kapalı alanlarına ve sınıf mevcutlarına bakılmalıdır.
□ Tercih edilecek fakülte ve bölüme ait laboratuarların yeterli araç ve gereçle donanımlı olup olmadığına dikkat edilmelidir.
□ Tercih edilecek üniversitenin öğrenci kulüpleri yeterlimi değil mi, faal durumda olup olmadıklarına bakılmalıdır.
□ Üniversitenin bulunduğu şehrin sosyal ve ekonomik dokusuna bakılmalıdır.
□ Tercih edilecek üniversitenin mezun portalının olup olmadığına, mezunlarının memnuniyet araştırması sonuçlarının şeffaf olarak yayınlanıp yayınlanmadığına dikkat edilmelidir.
□ Tercih edilecek üniversitede öğrencilerin ders geçme notlarının en az kaç olduğuna, ders geçme sistemlerinin nasıl değerlendirildiğine bakılmalıdır.
□ İlgili üniversiteye ait seçeceğiniz fakülte veya bölümün ‘Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneğine’ üye olmasının katma değer olduğunu bilmenizi isterim.
□ Tercih edilecek üniversitenin kantin, kafeterya, yaşam merkezi, spor tesisleri, kapalı yüzme havuzu, kapalı spor salonunun var olması ve aktif olup olmadığına bakılmalıdır.
□ Tercih edilecek üniversitede alış veriş merkezi, kültür merkezinin var olup olmadığına bakılmalıdır.
□ Tercih edilecek üniversitenin üst seviyedeki idari ve akademik temsilcilerinin bilimsel ve idari kariyer profiline bakılmalıdır.
□ Tercih edilecek üniversitede kısmi zamanlı ücreti çalışabilme imkânlarının var olması tercih nedeniniz olmalıdır.
□ Bir üniversitenin öğrencilerine ve personeline sağlayacağı rekreasyon hizmetleri yeterli olmalıdır.
□ Tercih edilebilir bir üniversitenin teknolojik alt yapısının iyi olmasına bakılmalıdır.
Bu bilgilerin öncelikle bir kısmını ilgili üniversitelerin web sayfalarına baktığınızda görebilirsiniz, bunun yanında web sayfalarında yayınlanan tanıtım videolarına, üniversitelerin tanıtım stantlarını gezdiğinizde, mezun olanlara veya orada çalışan öğretim elamanlarına veya görevli birisine sorarak araştırmanız mümkündür.
Yarınki konumuz:
□ YKS tercihlerimi yaparken nelere dikkat etmeliyim?