Aşk, şiddetli bir muhabbettir. Fani mahbuplara müteveccih olduğu vakit, ya o aşk kendi sahibini daimi bir elem ve azaba bırakır, veyahut o mecazi mahbup, o şiddetli muhabbetin fiyatına değmediği için, baki bir mahbubu arattırır.
Bediüzzaman'a göre; İnsanda binlerce hissiyât var; her birisinin, aşk gibi iki mertebesi var. Biri mecâzi, biri hakaki. Eğer o aşık fani yüzün üzerindeki zeval ve çirkinliği görüp ondan yüzünü çevirse,o baki bir mahbup arasa,o vakit Aşk-ı mecazi aşk-ı hakikiye inkılâp eder.
Bu hakikati dün Leyla'lar, Mecnun'lar, Ferhat'lar,Şirin'ler, Kerem'ler, Aslı'lar, Arzu'lar, Kamber'ler, Tahir'ler, Zühre'ler yaşamışlar ve Muhabbetullaha ulaşan, birer muhabbet fedaisi olmuşlar.
Hz. Yakup Aleyhisselâm'ın oğlu Yusuf Aleyhisselâma duyduğu şiddetli hissiyatı muhabbet ve aşk değildir, belki şefkattir.Çünkü şefkat, aşk ve muhabbetten çok keskin, parlak, ulvi ve nezihtir. Makam-ı nübüvvete layıktır. Bu gün, bu muhabbetin muhatabı sizlersiniz. Siz de husumete vakit ayırmayan birer muhabbet fedaisi olabilirsiniz.
81 hatasını mahkemede ispat ettiği, bir savcıya, yanlış iddialarıyla aleyhte kararına karşı dahi, mahpus penceresinden savcının üç yaşında kız çoğunu oynarken gördüğünden, o çocuğun hatırı için, beddua etmediğini belirtecek kadar insan sevgisi Bediüzzaman'da yüceleşmiştir.
O, her konuda olduğu gibi, sevgi konusunda da ifrat ve tefritten uzak durmuştu. Allah sevgisi dışında, sevgi konusunda da ifrattan uzak durmak, ölçülü olmak müslümanın şiarıdır. Hıristiyan topluluğunun, İsa peygamber sevgisini ifrat haline getirmesi sonucu, onu dinin emrettiği konumdan başka noktalara çekmiş. sonunda hırıstiyanlık dininin özünden sapmalar olmuş.
Aynı şekilde, mezhepler bazında, Hz.Ali efendimizin aşırı ifratla sevilmesi, ölçünün kaçırılması, din bütünlüğü içinde büyük sıkıntılara sebep olmuştur.
Hatta, yerleşmiş tarikat geleneklerinde, şeyhe bağlılık ve sevmek gayet normaldir, belki de olması gerekendir. Ancak, burada da sevgide ölçünün kaçırılması inanç noktasında sıkıntılara sebep olabilir. Dolayısıyla, her şeyde olduğu gibi, sevmekte de ölçü islâmdır, aşırılıktan uzak durmaktır.
Bediüzzaman her şeyde olduğu gibi, sevgide de ifrat ve tefritten uzak kalmakta özen gösterdiği gibi. Ölçü olarak istikamet ise hadd-i vasattır ki, ehli sünnet ve cemaat onu onu ihtiyâr etmiştir.