Anadolu’da adettir toprak ile tohumun buluşması anonim törenlerle, ihtifallerle yapılır. Çünkü tohumun toprakla buluşması insan hayatı için mutlak ehemmiyettir. Kadın hayatın tohumunu meyveye çeviren bir toprak paraleli canlıdır. Onun da hayatında tohumun toprağa verilmesi mukaddes ihtifalleri gerektirir. Bize hizmet eden şeylere gösterilen itina bizedir, ya bizim insanlık meyvesine gösterilen itina daha önemlidir.
Berat bir yönü ile bir mahkeme salonunu çağrıştırır. Onbirinci sözdeki evimizin bir saraya benzetilmesi onun lazımı olan şeyleri de gerektirir. Evin, sarayın hazırlanması, misafirlerin ihtiyaçlarının depolanması, eşyanın, nesnelerin isimlendirilmesi, davranış eğitimi, varlığın ön yüzü ile arka yüzünü hesaba katmak hep bu saray örneğinden doğar.
Berat, hayatı bir mahkeme salonuna çeviren bir kelimedir. Bir mahkeme-i kübra var bir de hayatın günah ve kusurları ile yüzyüze olan insanın her günkü mahkemesi var. Biri vicdan mahkemesi biri insanların şuhudunda olmak. Daha neler...
Bir yıl içinde hasbel vakıa kirlenen insan onları yıkamaz ve Allah’ın nazarı şuhuduna kendini temiz arzetmek ister. İşte bugün berat günüdür. Kul bugüne kadar gelen kirli ahvalden tıkanan dimağ ve diğer melekelerini temizlemek ister, o gün öyle bir fırsattır.
Bir de temizlendikçe gelecek yılın vakalarına sağlam, temiz ve fertiliser bir hal alması gerekir onun mukavemeti böyle sağlanır. Kirli gömleği yıkamaz ve temiz gömlekle yeni yıla hazır olmak.
Bir de berat Kur’an’ın levh-i mahfuza indirildiği gündür. Bu şu demektir toprağın tohum ile buluşması, artık istifade edilmesi çağrısıdır. Kur’an’ın levhi mahfuza indirilmesi insanların istifadesine inmesidir. İnsan da bu mukaddes tenezzül gününde kabiliyetlerini toprağa indirerek tenebbüt etmesini sağlaması gerekir. Birinci inmek ile ikinci inmek arasında bir empati ve paralellik vardır. İnsanın beratı ancak Kur’an’ın izahatı ve çizdiği programa uygun olmakla mümkündür. Kitap artık kütüphaneye konmuştur, insanlar ondan istifade için zihin ve melekelerini temizlemek ve ondan istifade etmeleri gerekir. İnsan gelecek yılın programını Kur’an’ın programına göre belirleyebilir. Allah çok simgesel ve sembolik anlamlar yüklemiş kendi eylemlerine ve bizi ilgilendiren eylemlerine.
Berat gününde Allah’ın yaptığı çağrı; tohuma dikkat edin, isteyin temizleyim, yeni yıla daha temiz ve verimli halde girin, bu kirlerle kalırsanız yılınız da kirli bir tohumun toprak altındaki kirli macerasına döner. İşte kitabı rafa koydum ona göre onun ahkamı ile kendinizi pir ü pak yapınız.
Berat insana bu günü ilahi bir mahkemeye çeviren çağrının dikkate alınmasıdır. Çünkü dinin bütün emirleri çağrıdır, ezan çağrı, sala çağrı, kamet çağrı. Varlığın kendisi de çağrıdır, ağaçlar ve meyveler, dağlar denizler, herşey insanı “bak, düşün, tekamül et ve temizlen” çağrısıdır.
İnsan suçlu bir canlıdır, onu beraat ettirmek için bir mahkeme mantığı içinde yıkamak gerekir, işte o gün berat günüdür.