Birinci Söz’ün evvelindeki küçük not bir arz talep ilişkisine dikkat çekiyor. “Benden birkaç nasihat istedin.” Burada bir talep eden var. Demek ki bir piyasa oluşuyor. Arz ile talebin karşılaştığı, bir arada bulunduğu her alan bir piyasa teşkil ediyor.
Nasihat isteyen kişi bir askerdir. “Kast” kökünden gelen “İktisat”, maksada uygun hareket demektir. Aynı İktisat Risalesinde bahsi geçen Abdullah İbn-i Ömer’in çarşıda birkaç para için pazarlık edip, ihtiyaç sahibi dilenciye bir altın vermesi gibi durumun iktizasına göre davranmaktır iktisat. Yoksa her zaman ve her şartta az harcamak değil. Nasihat isteyen kişi bir asker olduğundan ona nasihat etmek maksat olunca bu maksada uygun olan bir askerlik temsili kullanmak yani; muhatabın durumuna uygun nasihat etmektir.
Bediüzzaman; “ben de nasihata muhtaç birisiyim” demekle muhatabı ile kendini eşitliyor. Ona yukarılardan seslenen bir “büyük” olmakdan kendini çıkartıp adeta göz hizasına geliyor ve eşit iki muhatap olarak paylaşımını yapıyor.
Zamanın şartları acil ve kolay ulaşılabilir ilaçları gerekli kıldığından kendine uzun ettiği nasihatı muhataplarına kısa ve avam lisanı ile yapıyor. Burada takip edilen maksat, zamanın şiddetli tahrip edici unsurlarına karşı kısa, öz, etkili ve kolay anlaşılıp rahatlıkla tatbik edilecek ilaçlar sunmaktır.
“Kim isterse beraber dinlesin” günümüzde ürünler “kim isterse alsın” diyerek piyasaya sunulmuyor, çok masraflarla reklamlar ve çeşitli yollar ile pazarlanıyor. Bediüzzaman ise çok kıymetli ve müşterilerin almak için yalvaracakları türden bir kıymetli elmas gösteriyor. Bu nedenle muhatabı tamamen hür bırakıyor. “Bunu dinlemezsen helak olacaksın” demiyor. Konunun içinde zaten bu nasihatleri dinlememenin ademe düşme tehlikesi ile insanı karşı karşıya bıraktığı îzah ediliyor.
“Bismillah her hayrın başıdır.”
Risale-i Nur Külliyatında 13. Lem’a gibi eserlerde vücudun hayır, ademin ise şer olduğu izah edilmiştir. Vücuda dair bir iş işlemek isteyen, yaptıklarının heba olup zayie gitmesini istemeyen Bismillah’ın manası ile işini görmeli. Vücud aleminde ne ki var Allah ile var. Allah’ın yaratması ve daim tedbir etmesi (tasarrufu, fiilleri ile tasarruf yani Rububiyyet…)
Bizim işimiz de vücuda dair hayırlı bir iş olacak ki biz dahi başta ona başlarız. Yani; evvela onun ne olduğunu anlamamız gerek. Bismillah’ın ne olduğunu ki, Besmele ile hayra ve vücuda dair işler yapabilelim, işlerimiz ademe gitmesin heba olmasın.
Bütün mevcudatın virdi zebanı: Her mevcut iktisada riayet ederek yaratılışındaki kasta muvafık hareket ediyor. İktisatlı davranıyor maksadın dışına çıkmıyor. Madem öyle sen de öyle ol diyor sonunda Allah namına al ver başla işle.
Bismillah bitmez bir bereket. İktisadın kat'i bir sebebi berekettir. (İktisat Risalesi 4.nükte)