Ankara Üniversitesi (AÜ) TÜBİTAK destekli "Etkileşimli Kitap Okuma Uygumasının Etkileri Proje"si yürüttü.
AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Cevriye Ergül, erken çocukluktaki kitap okuma deneyimleriyle sonraki yıllarda gösterilen akademik başarı arasında güçlü bir ilişki olduğunu belirtti.
Okul öncesi dönemde yetişkin ile çocuğun birlikte kitap okumasının en sık yapılan etkinliklerden biri olduğuna dikkati çeken Ergül, bu etkinliklerin, çocukların yeni sözcükler öğrenmeleri için fırsatlar sunduğunu söyledi.
Küçük çocukların, sözcüklerin anlamlarının açıklanmadığı durumlarda bile kitabın iki kez okunmasıyla yeni sözcükleri kolaylıkla öğrenebildiğini ve sözcük bilgilerinin önemli ölçüde arttıdıklarını ifade eden Ergül, "Örneğin, kitap okuma sırasında öğrenilmesi hedeflenen sözcükler hakkındaki soruları yanıtlayan çocukların, hedeflenen sözcükleri sadece tekrarlayan ve parmakla gösteren akranlarına göre daha fazla sözcük öğrendiği tespit edilmiştir" dedi.
Bu temelde oluşturulan "Etkileşimli Kitap Okuma" yönteminin ise birçok ülkede okul öncesi eğitim kurumlarında ve anne-babalar tarafından, çocukların dil ve okuma yazmaya hazırlık becerilerinin gelişimini desteklemek amacıyla kullanıldığını anlatan Ergül, etkileşimli kitap okuma sırasında yetişkinin etkin bir dinleyici ve soru soran konumunda olduğunu, öykünün okunması sırasında çocuklara konuşmaları için sık sık fırsatlar vererek, sorular sorarak, bilinmeyen sözcükleri açıklayarak ve okuma etkinliği boyunca öğrenilen yeni sözcükleri tekrarlayarak öğrenmeye yardımcı olduklarını ifade etti.
Etkileşimli okumada, çocuğun kitap okuma etkinliğine katılımı için desteklenmesinin, konuşmalarına ilişkin geribildirim sağlanmasının ve çocuğun dil becerilerini ve ilgilerini temel alan kitapların seçilerek konuşma konularının belirlemenin önemine işaret eden Ergül, yetişkinlerin konuşma başlatmak için çocuktan öyküdeki bir ifadeyi, cümleyi veya resimlerde anlatılan olayı tanımlamasını veya daha sonra ne olacağını tahmin etmesini isteyebileceğini ya da öyküdeki olaylar hakkında soru sorabileceğini dile getirdi.
Proje TÜBİTAK tarafından desteklendi
Yurt dışında, etkileşimli kitap okuma yönteminin okul öncesi dönemde pek çok gelişimsel beceri üzerinde etkili olduğunu gösteren çok sayıda araştırma sonucu olduğunu belirten Ergül, bu kapsamda kendilerinin de Türkiye'de TÜBİTAK tarafından desteklenen bir projeye imza attıklarını kaydetti.
Ergül, projeyle okul öncesi dönemde düşük sosyo ekonomik düzey nedeniyle risk altında bulunan çocukların erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir müdahale programı olarak geliştirilen etkileşimli kitap okuma uygulamalarının etkilerinin incelendiğini ifade etti.
"Etkileşimli okuma yaygınlaştırılmalı"
Projenin, 3 aşamada ve 2 yılda tamamlandığını anlatan Ergül, etkileşimli kitap okuma yönteminin, sınıf ve aile temelli uygulamaların yer aldığı 6 koşul temelinde incelendiğini kaydetti.
Öğretmen ve aile eğitimlerinin ardından 7 hafta boyunca, yaşları 5 ila 6 olan ve sayıları 14 ila 27 arasında değişen çocuklarla etkileşimli kitap okuma uygulamaları gerçekleştirdiklerini anlatan Ergül, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Analiz sonuçları, bu uygulamanın genel olarak çocukların ifade edici dil becerileri, yazı farkındalığı, sözcük ve anlam bilgisi ile sesbilgisel farkındalık becerileri üzerinde etkili olduğunu gösterdi. Projeye katılan çocukların 1. sınıfta okuma hızı ve okuduğunu anlama düzeyleri çalışmaya katılmamış akranlarından oluşturulan kontrol grubunun performans düzeyi ile karşılaştırılarak programın uzun süreli etkisi de incelendi. Analizler sonucunda Etkileşimli Kitap Okuma uygulamalarına katılmış çocukların uygulamalara katılmamış akranlarına göre okuma ve okuduğunu anlama becerilerinde daha yüksek performans gösterdikleri bulundu. Çalışmadan elde edilen bulgular, alt sosyo ekonomik düzey nedeniyle risk grubunda değerlendirilen çocuklara okul öncesi dönemde uygulanan EKO programının kısa dönemde dil ve erken okuryazarlık becerileri, uzun dönemde ise okuma ve okuduğunu anlama becerileri üzerinde etkili olduğunu gösterdi. Yani akademik başarıyı artıyor. Dolayısıyla projeden elde edilen sonuçlar, etkileşimli kitap okuma yönteminin okul öncesi eğitim kurumlarında ve aileleri de içerecek şekilde yaygınlaştırılmasının son derece önemli olduğunu göstermektedir."
Ergül, proje ekibi olarak kendilerinin yaygınlaştırma çalışmaları yaptıklarını ancak bireysel çabalarının yeterli olmadığını, ilgili kurumların desteğin elzem olduğunu da sözlerine ekledi.
AA