Uzman Psik. Karaca, saldırganlığın, bütün insanlarda doğuştan itibaren var olan bir özellik olduğunu belirterek, bebek, ilk saldırganlık eğilimlerini dişlerinin çıkmaya başlamasıyla beraber göstermeye başladığını söyledi.
Karaca, çocuk büyüdükçe saldırganlığın varlığını korumakla beraber toplumsallaşmanın da etkisiyle daha sosyal ifade biçimleri bulmaya başladığını, çocuğun rahatlamak için çoğunlukla sözel saldırganlıkla yetindiğini ifade ederek, “Saldırganlık genellikle çocuk kendini anlaşılmamış hissettiğinde ve çocuğun hayal kırıklığı eşiğinin düşük olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bu durumlarda çocuk, yaşıtları ve genel olarak çevresiyle uyumlu ilişkiler kurmakta zorluk çeker. Yukarıda bahsettiğimiz tutum ve davranışlarda süreklilik varsa çocuğumuz saldırgan tavır ve davranışlar gösteriyor diyebiliriz” şeklinde konuştu. Karaca, saldırganlık eğilimi gösteren çocukların özelliklerini şöyle sıraladı:
SALDIRGANLIK EĞİLİMİ GÖSTEREN ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ:
-Sinirli ve eyleme hazırdırlar.
-Akranları ve yetişkinlerle ilişkileri gergin ve sürtüşmelidir.
-Hemen parlarlar ve kavgaya hazırdırlar.
-Kuralları çiğner ve ceza görürler. Bir süre sonra cezadan etkilenmez ya da kısa süreli etkilenmiş gibi görünürler.
-Olağan anlaşmazlıklarda bile öfkesine hâkim olmakta zorlanır ve fiziksel olarak sertleşebilirler.
-Tepkileri ölçüsüz ve orantısız olabilir.
-Engellenmelere karşı toleransları düşüktür. Bu sebeple kendi istediklerinin yapılması konusunda ısrarcı olabilirler. Dolayısıyla aile için evde ve okulda sorun meydana getirirler.
-Problem çözme becerileri, duygularını uygun şekilde ifade edebilme becerileri düşüktür.
SALDIRGANLIĞIN SEBEPLERİ
Uzman Psikolog Neşe Karaca çocuklarda saldırganlığın ortaya çıkmasının sebeplerini de şu maddeler halinde sıraladı:
-Saldırganlık, çocuk kendini tehdit altında hissettiğinde ve kendini savunma gereği duyduğunda ortaya çıkar.
-Çocukta güven duygusunun eksik olması,
-Anne-Baba tutumları (Aşırı hoşgörülü ya da sert ve hoşgörüsüz tutumlar, katı cezalandırmalar, sevgi ve ilgi yetersizliği) ortaya çıkmasında etkilidir.
-Kalıtımsal kişilik özellikleri de etkili olabilir.
-TV’de izlediği saldırgan muhtevalı film, haber vb. programlar, çizgi filmler çocukta saldırgan davranışları tetikleyebilir. Çocuk bu davranışları taklit edebilir.
-Fiziksel cezalandırmalar.
-Sağlıksız aile ortamının (Evlilik anlaşmazlıkları, işsizlik, ekonomik sıkıntılar vb.) olması.
SALDIRGANLIK VE CİNSİYET
Yapılan araştırmalarda saldırganlığın, erkeklerde kızlara göre daha fazla görüldüğünü kaydeden Psik.Karaca, “Cinsiyet ve kültürel etkenlerin bu durumda etkili olduğu söylenebilir. Kültürel faktörlerin de etkisiyle özellikle erkek çocuğun saldırganlığına hoşgörüyle bakılarak ‘ataklık’ olarak değerlendirilebilmekte ve çocuğun bu davranışları aile ve çevredekiler tarafından desteklenebilmektedir” şeklinde konuştu.
ÇOCUĞUN KENDİSİNE YA DA BAŞKASINA ZARAR VERMESİ
Çocuğun kendisine ya da başkasına zarar verme tehlikesi varsa ya da eşyalara zarar veriyorsa sakin bir şekilde ortamdan uzaklaştırılması gerektiğinin altını çizen Psikolog Karaca, “Kısaca “sakinleştiğinde konuşabiliriz” mesajı verilmelidir. Yapılan konuşma ise onun “duygularını anlamaya” yönelik olmalıdır” şeklinde konuştu. Karaca, diğer yapılması gerekenleri de söyle sıraladı: Çocuklarınıza yönelik sevgi ve ilginizin, kurallarınız ve disiplin yöntemleriniz konusunda tutarlı olmanız, nAnne-baba olarak davranışlarınızla model olmanız, nÇocuklarınızın çevrenizde ya da evinizde şiddet görmelerini önlemeye çalışmanız önemlidir. nÇocuğun saldırgan davranışları kesinlikle dayakla ya da fiziksel cezalar uygulanarak önlenmeye çalışılmamalıdır. Çocuğa bu davranışın dezavantajları gösterilmelidir. Saldırgan davranışları ile isteklerini elde edemeyeceğini görmeli ve yaşamalıdır. Anne-baba çocuğun bulunduğu ortamlarda kavga etmekten ya da sert tartışmalara girmekten kaçınmalıdır. nSaldırganlığa eğilimli çocuğun televizyonda ya da diğer kitle iletişim araçlarında şiddet ve saldırganlık içeren görüntüleri izlemesi engellenmeli ve bunları model almasına izin verilmemelidir. nÇocuğunuzun olumlu ve beğendiğiniz davranışlarını ödüllendirmeniz onun kendine güven duygusunu arttıracaktır. nÇocukların içlerindeki enerjiyi boşaltabilecekleri ya da saldırganlığını yöneltebileceği uygun ortamlar hazırlanmalıdır. Resim çizme, boyama, futbol, basketbol gibi faaliyetlere yönlendirme, bir parkta koşma, oyuncak tahtalara çivi çakma vb. faaliyetler ayrıca çocuğun saldırgan duygularını yönlendirebileceği kabul gören çıkış yollarıdır. nAnne babalar, çocuğu ile iletişim kurarken davranışları karşısında kendi duygu ve rahatsızlıklarını dile getirmelidir (Meselâ “Kavga ettiğin zaman rahatsız oluyorum, üzülüyorum” gibi.)
OKULDA ÇIKABİLECEK SORUNLAR
Psikolog Karaca, saldırganlık davranışlarını okulda çıkardığı sorunları da şöyle sıraladı: -Dikkat ve konsantrasyon sorunları olabilir. -Sınıf aktivitelerinde ‘‘oyunbozan’’ davranışlar sergiler. -Okulda diğer çocuklarla sık sık kavga eder. -Çok az sayıda arkadaşı olur. -Bazen hayvanlara yönelik olumsuz davranışlarda bulunabilir (özellikle saldırganlık dürtülerini hayvanlara yönlendirebilir). Psikilog Karaca, bu gibi durumlarda genellikle anne-baba ya da yetişkin, önleyici tedbir olarak ceza kullandığını belirterek, “Oysaki ceza bir süre için saldırganlığı durdurur ama çocuğun gözünde kendi saldırganlığını da meşrûlaştırır. Sonuçta saldırganlık davranışı büsbütün yerleşir ve verilen ceza da ödeşme yerine geçer. Bu nedenle hemen cezalandırma yerine, çocuktaki saldırganlığın bireysel ve çevresel nedenlerini araştırmak, çocuğun olumsuz tutumunu gereğinde görmezlikten gelmek, bazen açıklamalar yapmak, saldırganlığından beklenilen sonucu elde etmesini önlemek (ilgi, istediğini bu şekilde yaptırmaya çalışması vb.) için çaba sarf etmek yararlıdır” tavsiyelerinde bulundu.
Yeni Asya