Dokunmatik ekranların çalışma prensipleri, kullanım amaçlarına ve bulunacakları yere göre birkaç farklı çeşitte olabiliyor. Bu tür ekranlarda günümüzde kullanılan üç temel teknoloji mevcut: Dirençli (Rezistif) Teknoloji, Yüzey Dalgası (Surface Wave) Teknolojisi ve Kızılötesi (Infrared) teknolojisi.
Dirençli Teknoloji
Rezistif ve kapasitif teknolojiler, dokunmayı algılamak için bir nevi devre anahtarlama sistemiyle çalışırlar. İçi açılmış bir uzaktan kumanda veya hesap makinesi gördüyseniz, tuşların temasını sağlamak üzere basınç noktalarında birbirine çok yakın iki yüzey yerleştirildiğini ve bunların üzerine baskı uygulandığında temas ederek devreyi tamamladıklarını görmüşsünüzdür. Rezistif ve kapasitif dokunmatik ekran teknolojilerinin de, dokunulan yeri algılamak için kullandıkları prensip aynıdır.
Rezistif dokunmatik ekran, direnç prensiplerini temel alarak geliştirilmiş bir teknolojidir. Ana mantık olarak birbirinden ince bir yüzey ile ayrılan iki iletken noktanın dokunulduğu zaman temas etmesi sonucu yer bilgisini belirleyen bir ekran türüdür. Son çıkan çeşitlerin aksine daha eski bir teknoloji ürünüdür. Günümüzde oldukça fazla cep telefonunda kullanılan bir sistemdir.
Birbirinden ince ve içi boş bir yüzeyle ayrılan iki özel alanın ana maddesi ITO – indium tin oxide adı verilen özel bir cisimdir. ITO yüzeyinin karakteristik direnci 100 – 500 ohm arasında değişmektedir. Yüzeylerin arası yalıtkan bir özelliğe sahip olan küçük noktasal parçalarla ayrılmıştır: Ayıraç noktaları, ayrılmış yüzey (ITO) ve dış plastik yüzey...
Rezistif Dokunmatik Ekranın Avantajları
1. Daha dayanıklı ve fiyat grafiği daha iyi.
2. Daha iyi konum bulabilme yeteneğine sahip (Kapasitif ekrana göre)
3. Stylus kalem ve parmak için beraber çalışabilme özelliği var.
4. Daha hassas bir yapıya sahip.
5. Boştayken çok az güç çektiği için, cihazların pil ömürlerine etkisi olumlu.
Rezistif Dokunmatik Ekran Dezavantajları
1. Çoklu dokunma özelliği yok. Aynı anda ekranın iki yerindeki dokunmayı algılayamıyor. Bunun için kapasitif ile birlikte kullanılması gerekiyor.
2. Belirli bir süre kullandıktan sonra kalibrasyon gerekiyor. Bu işlem stylus kalemle kolaylıkla yapılabiliyor.
3. % 75 geçirgenliğe sahip olduğu için daha alt yüzeyde kalan LCD katmanından gelen ışığın ve renklerin iletiminde kayıplar oluyor.
Yüzey Dalgası Teknolojisi
Bu teknoloji, dokunmayı algılamak için nispeten daha ilginç bir prensip kullanır: Ekran yüzeyini ultrasonik ses dalgalarından oluşan bir ızgarayla kaplamak ve muhtemel bir dokunmanın ızgarada oluşturacağı kesintinin yerini tespit ederek konum belirlemek... Bu ilginç prensip, yine taşıdığı fikirle paralel olarak ilginç bir şekilde işler.
Öncelikle ekran üzerine yüzey dalga sistemini oluşturmak üzere, özel bir şekilde üretilmiş cam bir plaka yerleştirilir. Bu cam plakanın her iki tarafında, X ve Y eksenleri üzerinde iki adet yaklaşık 5,53 KHz’lik ultrasonik ses dalgaları oluşturan vericiler yerleştirilir. Cam kaplamanın dört bir yanına ise, gelen ultrasonik ses dalgasını direkt ekran üzerine yönlendirecek şekilde 45 derece açıyla yerleştirilmiş gümüş kabartma yansıtıcılar bulunur. Bu kabartma yansıtıcılar, aynı zamanda üzerlerine gelen ses dalgasının yaklaşık % 99’unu geçirirken, geri kalan %1’lik bir kısmı ekranın üzerine yansıtma özelliğine sahiptirler. Böylece sıra sıra dizilmiş yansıtıcılardan, ilk sırada olanının sesin bütününü yansıtması engellenmiş olur.
Kızılötesi Teknolojisi
Bu teknoloji, diğerlerine oranla anlaşılması en basit olanıdır. Kızılötesi teknolojisini kullanan dokunmatik ekranlarda X ve Y eksenlerine belli sayılarda kızılötesi diyot, bunların tam karşılarına da birer kızılötesi algılayıcı yerleştirilir. Sonrası tahmin ettiğiniz gibi; elinizi bu ekranın bir yerine dokundurduğunuzda, algılayıcının karşısındaki kızılötesi ışığı görmesini engellemiş olursunuz ve X-Y eksenlerindeki algılayıcılardan hangilerinin bağlantısının kesildiği bulunarak kesişme noktalarındaki koordinat hesaplanır.
Bu teknolojiye sahip cihazlar, geniş mesafede dokunma algılama yeteneğine sahipler ve direkt güneş ışığından veya sudan etkilenmezler. Bu nedenle özellikle dev plazma ekranların dokunmatik hale getirilmesinde tercih edilirler.
Infrared teknolojisi, kolay monte edilen bir çerçeve sayesinde hemen her ortama kolayca adapte edilebilme özelliğine sahiptir. Hatta bu işe has yazılımı geliştirmek şartıyla bu tarz bir çerçeveyi vitrine yerleştirilerek dokunmatik bir vitrin bile oluşturabilirsiniz. Örneğin vitrindeki bir ürün hakkında bilgi almak isteyen müşteri, vitrinde o ürünün karşısına dokunarak yine vitrine yerleştirilmiş özel bir yazılıma sahip bilgisayar ekranından fiyat ve garanti bilgilerine bile ulaşabilir.
Dünya Bülteni