Engelli sürücülere yönelik getiren ÖTV muafiyeti tam bir çileye dönüştü. Hastaneler ile Maliye arasında mekik dokuyan engelliler paralarını ödemelerine rağmen araçlarını teslim alamıyor. Mevcut düzenlemede engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olan bireyler tarafından beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk edinimi ÖTV’den muaf tutuluyor. Sağ ayak, sol ayak gibi özel durumlarda ise raporda belirtilmesi zorunluluğuna rağmen engellilik oranı ile ilgili bir alt sınır bulunmuyor. ÖTV’siz araç alımlarında ise Maliye Bakanlığı’nın onay vermesi gerekiyor. Bunun için ‘engelli sağlık kurulu raporu’nun ibraz edilmesi gerekiyor. Engellinin araç çilesi bu noktada başlıyor. Maliye Bakanlığı’nın 2014 yılında yayınladığı tebliğe göre sağlık raporu 2014 ve sonraki yılları kapsarken, tebliğe aykırı olarak 2014 yılı öncesinde alınan ancak tebliğ değişikliğinden etkilenen raporların da yenilenmesi isteniyor. Örneğin tebliğde yer alan “İbrazı zorunlu olan engelli sağlık kurulu raporu, maluliyeti veya engelliliği ile sadece özel tertibat yaptırılan taşıtların (veya engelliliği ile başkaca hareket ettirici özel tertibat yapılmasına gerek olmaksızın otomatik vitesli taşıtların) kullanılabileceğine dair değerlendirmeyi içermeli” ifadesiyle de “otomatik vites” ibaresinin yazılması şart koşuluyor. Bu durumdaki engelliler raporlarını yenilemek istemeleri halinde bu defa da Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmeliğe takılıyor. Çünkü Nisan 2017’de Sağlık Raporlarına İlişkin Usul ve Esaslar Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle engellilerin ÖTV indirim işlemleri sağlık kurulu raporu ve ehliyetle birlikte değerlendiriliyor. İlgi madde uyarınca, otomatik vites ifadesi eklenemezken, engellilerden sadece “Özel tertibatlı araç kullanması gereklidir” veya “Özel tertibatlı araç kullanmasına ihtiyaç yoktur” ibarelerinden birini seçmesi isteniyor. “Özel tertibatlı araç kullanmasına ihtiyaç yoktur” maddesi seçildiğinde ÖTV indiriminden yararlanamıyor. “Özel araç tertibatlı araç kullanması gereklidir” maddesi seçildiğinde ise otomatik vitesli araç kullanan ve sol ayak engeli bulunan sürücüler araçlarında özel bir tertibat bulundurmadığı için indirimden yararlanamıyor. Manuel vitesli bir araç satın alınıp tertibat takılması durumunda bu kez il sağlık müdürlüklerince verilen sürücü sağlık raporlarına takılıyor. Çünkü sol ayak engellilerde sadece otomatik vitesli araç kullanır raporu veriliyor. Ayrıca mevzuatta “otomatik vites zorunluluğu aranmaz” ibaresi yer almasına ve engelli sağlık kurulu raporlarının ÖTV indirimi işlemlerinde sürücü belgesi ile değerlendirilmesi gerektiği belirtilmesine rağmen sadece il sağlık müdürlüğünce verilebilen sürücü sağlık raporları Maliye tarafından kabul edilmiyor.
KİMLER YARARLANABİLİYOR?
Yüzde 90 ve üzeri engelli yakını olanlar ÖTV muafiyetli sıfır araç alma hakları var. Kendisi H sınıfı ehliyet sahibi olup ‘’özel donanımlı araç kullanabilir ‘’ ibareli sağlık kurul kararı alanlar da engel oranına bakılmaksızın sol ayak veya sol bacak engeli bulunanlar otomatik vitesli araç, sağ ayak veya sağ bacak engeli olanlar otomatik vitesli araçlara engellerine uygun hareket ettirici tadilatlar yaptırarak ÖTV ve MTV muafiyetli araç alabilirler. Ayrıca yüzde 90 ve üzeri engelli yakını olanlar, engelli yakını tarafından kullanılması ve engelli kişinin ortopedik engelli olması şartı ile yurt dışından özel tertibatlı araç getirtebilirler. Engellilik durumlarının araçları bizzat kullanamayacak ve sürekli olarak tekerlekli sandalye veya sedye kullandıklarını sağlık raporu ile belgeleyenlerden engellilik derecesi yüzde 90 veya daha fazla olup tekerlekli sandalye veya sedye ile binilmesine ve seyahat edilmesine uygun tertibat yaptıran malûl ve engelliler beş yılda bir ÖTV siz sıfır araç (sürücü dâhil 9 kişilik oturma yeri olan) alabiliyor. MTV’den muaf olunması içinse Vergi Dairesi’ne müracaat ediliyor.
Araç alımında ehliyet değişimi zorunlu
Benzer bir karmaşa ehliyet alımlarında da yaşanıyor. Bilindiği gibi, 2016 yılına kadar engelli sürücülere H sınıfı ehliyet veriliyordu. Bu durum 2016 yılının başından itibaren değişti ve engelli sürücüler, engelli ibareli A ve B sınıfı ehliyetler kullanmaya başladılar. H sınıfı sürücü belgelerin değiştirilmesi için 2021 yılına kadar süre verildi. Ancak yeni araç alımlarında engellilerden ehliyetlerini de yenilemesi isteniyor. Ehliyet başvurusuyla sağlık raporu işkencesi tekrar başlıyor. Kurumlar arasında yaşanan uyumsuzluklar ve güncel olmayan mevzuat sebebiyle arada kalan engelliler ise paralarını ödedikleri halde araçlarını teslim alamıyor.
Türkiye