Geçen yüzyılımızın en parlak simalarından, vahye dayalı toplumsal değişim sürecini yeni bir paradigma ile inşa eden, F tipi hücrelerin ilk konuğu, yirmibir defa zehirlenerek tarifsiz acılar çektirilen ümmetin kimsesiz yetimi, yirmiyedi yıllık zindan hayatıyla mazlumiyeti Hüseyin b. Aliden devralmış İslami kimlik ve onur abidesi, tenhada sessiz acılar, soğuk zindan duvarları, tecrit, ret ve inkar politikasının millet ve ümmet adına büyük kurbanı, öğrencileri ve idealleri dışında dünya adına hiçbir serveti olmayan, ölümü ardından bıraktığı terekesi peygamberlerinkine en çok benzeyen, mabedin en münzevisi ,meydanların en cesur hatibi, Adam Smithden daha özgürlükçü bir ilim adamı, esir kampının en onurlu üyesi olarak tarif edilmesi mümkün olan Said Nursinin 1900 yılların başında İttihat ve Terakki Fırkasının ermeni vatandaşlarımızın can ve mal güvenliğini tehdit eden açıklamalar karşısında ahlaki bir tavır takınarak Osmanlı halkını ve bilhassa Kürtleri İttihat ve Terakkinin bu oyununa karşı dikkatli ve sağduyulu olmaya davet etmiştir.
Nursi, Şu memleketin saadeti ve selâmeti Ermenilerle ittifak ve dost olmaya vâbestedir anlayışını akli, mantıki ve şeri delillerle topluma anlatmış olmasına rahmen İttihat ve Terakkinin kirli senaryolarının galebe gelmesiyle o dönemde yaşanılan büyük facianın önüne geçememiştir. Buna rahmen, Nursi Ermenilerle dostça beraber yaşamanın toplumsal barış adına çok anlamlı olduğunun vurgusunu yapmıştır.
Nursi Amma, komşularımız ve bizi teyakkuz ve terakkiye sevk eden Ermenilerle kemal-ı memnuniyetle dost olup elele vereceğiz. Zira husumette fenalık vardır. Husumete vaktimiz yoktur. Hükümetin işine karışmayacağız diyerek halkı dönemin hükümetinin kışkırtmalarına karşı ihtiyatlı olmalarını tavsiye etmiştir.
Nursi Ermeni vatandaşlarımızla bilkülliye umuru dünyeviyede kardeşiz. Zira her vecihle birbirimize lazım ve melzum kabilindeyiz. Fakat ben camiye gidip itikadım üzere ibadetimi eda, o da kilisesinde ibadet eder diyerekte İttihat ve Terakkinin komplularına karşı yaşadığı dönemdeki islam toplumunu uyarma gayreti içerisinde olmuştur.
Nursi, 1900 yılların başındaki İttihat ve Terakkinin toplumsal barışı bozmaya yönelik senaryolarının uygulama zemini bulmaması için de elinde gelen gayreti her zemin ve şartta göstermeye gayret etmiş iken bu dönemde bilhassa Ermeni vatandaşlarımıza yönelik saldırılar karşısında en ilkeli ve onurlu duruşu sergileyememizin önemli sebeplerinden biri Müslümanların önemli bir kısmının resmi ideolojinin dilini benimsemiş olmalarından kaynaklanmaktadır.
Toplumsal barışın tesisi için elinde gelen gayreti göstermekten kaçınmayan Hrant Dink'in haince öldürülmesine Türkiyeli Müslümanların tepki koymasını acaba İslamiyet mi yoksa resmi ideoloji mi engellemişti!
Evet, Nursi yaşadığı dönemde İttihat ve Terakkinin toplum üzerinde gerçekletirmek istediği kirli senaryoların uygulamasına fırsat vermemek için gece gündüz bir gayret içerisinde bulunarak aydın ve alim olmanın sorumluluğunu yerine getirmişti.
Nursinin mücadele verdiği İttihat ve Terakki anlayışının günümüz uzantıları son dönemlerde yeniden kirli senaryolarla toplumsal barışı dinamitleme eylemleri içerisine girmiş olmaları karşısında Türkiye toplumunun ve bilhassa dinle yaşantısı arasına mesafe koymadığı iddiasında bulunan Müslümanların teyakkuz içinde bulunmaları ahlaki ve dinsel bir gerekliliktir. Bundan dolayı Trabzon, Malatya ve Hrant olaylarının arkasındaki derin güçlerin ortaya çıkarılması için güçlü bir kamuoyu oluşturulması ve Müslüman kimlikleriyle ön plana çıkmış aydınların bu konuda daha fazla çaba ve gayret içerisinde olmaları gerekir ki yeni Trabzon ve Malatyaların yaşanmasının önüne geçilebilelim. Aksi takdirde İttihat ve Terakki zihniyeti her güneşin batımında yeni bir senaryo ile bu toplumun barışına dinamit koymaya devam edecekler.