Pazarın ilk seansında seyrettiğimiz Fetih 1453 filmini, Fatih Sultan Mehmet profilini yansıtma açısından etkileyici buldum.
Sinema eleştirmenlerinin ve sanat tartışması yapacak uzmanların hakkını onlara bırakarak, eleştirilecek bazı hususları da geçerek, esas filmde izlediğim Fatih’in kariyer profiline dikkatinizi çekmek istiyorum.
Filmde, 559 yıl önceki bir tarih kesitine/damarına uzanıyoruz. 1453 öncesi 154 yıllık bir Osmanlı hafızası var.
Fetih-Fatih-müjde-ümit-irade ve liderlik profili açısından baktığımızda, dünyamda çağrıştırdığı anlamlar dizisini paylaşmak istedim:
1-Fatih, 12 yaşında padişah olmuştur. Ama babasının yaşlı çevresi, çocuk muamelesine tabi tutup, babası 2. Murad’ı tahtta kalmaya ikna etmişler ki, bu süreç Fatih’in babasının vefatıyla yine tahtı 5 yıl sonra geri getirmiş. Fatih o sürede pişmiş.
2-Fatih, babasının arkadaşları tarafından kendisine konulan rezerve karşılık onlara karşı bir intikam ve dışlamaya girmeden yanında tutmayı başarmış. Aynı vezir-i azamla devam etmiş ama iradesini ve inisiyatifini asla ona emanet etmemiştir.
3-Başta veziri olmak üzere yaşlı ve tecrübeli kuşak olan statükocu, ürkek, kaybetme korkusu taşıyan çevresi, özelliklerini ve telkinlerini sürekli canlı tutmuşlardır. Genç Fatih ise bu kuşak farkını ve çatışmasını kendi irade ve cesaretiyle doğru yönetmiş ve tecrübenin endişelerine ideallerini feda etmemiştir.
5-Fatih, Akşemseddin’i bulduğu için şanslı. Akşemseddin ise divanın etkisine girmeyip Fatih’in dünyasına ruh ve heyecan, cesaret ve zafer telkini yaptığı için farklılık arz ediyor.
6-Fatih, İstanbul fethinin peygamber elçisi/sahabi Eyüp Ensari’nin himmet ve duasına dahil olarak İstanbul fethinde mesafe alıyor.
7-Fatih, o günkü devlet çarkının çemberi ve ulema ekseriyetinin kanaatlerinin rağmına Fetih’e kilitleniyor. Belirleyici olan peygamberi müjde/emir ekseninde yürüyor.
8-Fatih, mühendislik bilgisine, o günün savunma teknolojisine ilgi duyuyor. Bunun gereği olan stratejiye ve iyi uzmanlarla çalışma idrakine fevkalade sahip.
9-Fatih, fotoğrafik bir hafıza/muhakeme ve ideal pekişmesi için hedefine uygun planlar ve haritalar hazırlayarak bunları zihninde canlı tutacak şekilde makamının zeminine bile yerleştiriyor.
10-Fetih, İstanbul kuşatmasının kırkıncı gününden sonra nasip oluyor. Kırkı aşanların korkularına ve bürokrasiye teslim olmadan fethi başarıyor. Uzayan fetih hamleleri karşısında yorulanların Fatih’in direncini kırma teşebbüslerine rağmen kırılmadan yoluna devam ediyor.
11-Top üretiminde geliştirdiği farklılık, gemileri karadan yürüten aykırılık ile birlikte duaya muhatap olma azmindeki sükunet ve irade, Fatih’i muvaffak ediyor.
12-Fatih, Avni mahlası ile aynı zamanda bir şair ve duygu insanı. Bu ona coşku ve iç derinlik veriyor.
13-Fatih, fetih yapacağı Konstantiniyye ile sadece bir üstünlük sağlama derdinde değil, devleti imparatorluğa taşıma idealinde.
14-Fatih, devletler arası diplomasinin inceliklerine ve barış süsü verilmiş iltifatlarına zarif davranıyor, diğer taraftan da asla güvenmiyor.
15-Fatih, genç ve kararlı davranıp, enerjisini doğru kullanıyor. Büyük fotoğrafa ve müjdeye odaklanıyor.
16-Fatih, yabancı dil biliyor ve gelen harici devlet mektuplarını doğrudan okuyabiliyor.
17-Fatih, kaybedenlere mağlup muamelesi yapmıyor, emniyet telkin ediyor, dini özgürlük getiriyor.
18-Genç Fatih, zaferin tebessümü ile değil, sorumluluğun ciddiyet ve tevazusu ile Konstantiniye halkına ilk mesajını veriyor: “Malımız, şehrimiz ve güvenliğimiz artık bir” diyor.
19-Fatih, fetih şuuru ile Kur’an’ın senasına mazhar, Hadis’in ruhuna muhatap oluyor. Takdirin kendisini tercih ettiği bir idrakle hareket ediyor.
20-Fatih ve çekirdek kadrosu, az da olsa cephenin gerisinde ve asker içinde dedikodu yapanlara, ileri yaşının korku ve çaresizliğini taşıyan tecrübelilere ve bürokratik konuşlanma hamlelerine karşı, söylenenlerin fetihle çatışan gerekçelerine ve iddialarına itibar etmiyor. Kararlılık sergiliyor.
21-Fatih, kendisine daha önce yanlış yapanlara, yanlışı tekrar yapacak yetkiyi vermiyor, yanından da uzaklaştırmıyor, kendisine yeniden güven tazeleyenlerin taahhüdüne de fırsat veriyor. Aksini tekrarlamadıkça taahhüdlerine bağlı kalıyor.
22-Fatih, sadece hedefine engel olma teşebbüslerine keskin tavırlı, onun dışındaki hata ve gündemlere toleranslı davranıyor. Oldukça özgüven sahibi bir duruş ortaya koyuyor.
23-Fatih, kılıç talimi dahil bir çok eğitime ve geleceğin ağır sınavlarına çocuk yaşta iyi hazırlanıyor.
24-Fatih, oğlu Beyazıt’tan ve eşinden bile feragat ve fedakarlık bekleyecek kadar içine gömdüğü sevgi dili ve iç duygularla bütün zamanını fetih yoluna adıyor.
25-Fatih, dünyayı yeniden inşa edecek yüksek mefkurenin padişahı olmak istiyor. “Diğer padişahlara benzemem” diyor. İslam medeniyetini yeniden inşa edeceği adres olarak müjdelenmiş şehri hedef seçiyor. İstanbul’da medeniyet dilinin imar, eğitim, ilim ve ortak yaşama kültürünü inşa ediyor.
Yukarıdaki maddeler, umarım kendi fethini gerçekleştirmek isteyenlere kariyerleri yolunda ip uçları verebilir. Sinemada seyrettiğim Fatih’in liderlik kariyeri, profil olarak kısaca böyleydi. Tarih kayıtları ise elbette daha farklı analizlere imkan verecektir.