Sulak alanların kurumasıyla son yıllarda sayıları hızla azalan flamingolar bu yıl yağış bol olunca üreme rekoru kırdı. Tuz Gölü'nde sayılan 16 bin flamingo yavrusu bugüne kadar Batı Afrika ve Akdeniz ülkelerinde kayda geçen en büyük yavru popülasyonu oldu
Ankara’da sabahın erken saatlerinde havalanmadan önce oldukça heyecanlıydım. İlk defa bu kadar ufak bir uçakla havalanmak üzereydim. Merak içindeydim. Son yıllarda Orta Anadolu’dan olma seviyesine gelen flamingolar Tuz Gölü’ne dönmüşler miydi? Bu sene flamingolar için hiç de iyi başlamamıştı. 4 bin çift flamingonun ürediği Gediz Deltası kolonisi köpekler tarafından tahrip edilmişti. Binlerce flamingo yavrusu yumurtadan çıkma fırsatı bile bulamamıştı. Kalan en güçlü umut Tuz Gölü’ydü.
Doğa Derneği destekçimiz Dijital Akademi’nin sahibi Melih Özbek’le Çubuk’tan havalandık. Orta Anadolu’daki diğer göllere de bakmak istiyorduk. Önce Mogan Gölü, sonra Çöl Gölü üzerinden geçtik. Çöl Gölü yaklaşık 3 bin flamingoyla karşıladı bizi. Ardından Kulu Gölü’ne geldik, birkaç bin flamingo da orada besleniyordu. Bunlar sevindirici gözlemlerdi zira alanlardaki geçtiğimiz yıllara göre oldukça yüksek su seviyesi kuşları da beraberinde getirmişti ve bu flamingolar büyük ihtimalle Tuz Gölü’nde üreyip çevredeki diğer göllerde beslenen bireylerdi.
Tuz Gölü geçtiğimiz yıllarda Türkiye’deki yanlış su politikalarının kurbanı olup kurudu. Atlaslarda en geniş ikinci gölümüz olarak yer alsa da çoğu yıl uçsuz bucaksız tuz düzlüklerinden ibaret. En çok su, gölün güneyindeki Konya kanalının ağzında. Konya’nın kanalizasyonunu da göle taşıyan bu en önemli su kaynağının göle bağlandığı bölge flamingolar için en önemli alanlardan. Zira gölde üreyen flamingoların kreşi bu bölgede besleniyor.
Kreş, flamingo yavrularının palazlandıktan sonra topladıkları grupların adı. Bu dönemde kreşlerin fotoğrafları çekilerek o sene kaç adet yavru çıkardıklarını saymak mümkün oluyor.
Tuz Gölü, Türkiye’deki en önemli üreme alanı. Bu kolonide 2005 yılında 5 bin yavru yumurtadan çıkabildi, bu sayı 2007 yılında 4 bine düştü. 2008 yılında sadece 1000 yavru sağ kalabildi ve çok sayıda flamingo yavrusu öldü. 2009 yılında yağışlarla birlikte flamingolar Tuz Gölü’ne akın etti ve 14 bin yavru flamingo tespit edildi.
Konya kanalına yaklaştıkça içimdeki heyecan artmaya başlıyor. Çünkü 10 yıllık doğa koruma hayatım boyunca Tuz Gölü’nde şahit olduğum en fazla su miktarıyla karşılaşıyorum. Konya kanalının ağzında ise dev bir grupla karşılaşıyoruz. Üzerinde birkaç tur atıyoruz ve en az 10-12 bin diyoruz. Döner dönmez de heyecanla hava fotoğraflarını Tour du Valat’ın flamingo uzmanlarıyla paylaşıyoruz.
Geçen hafta birden mail’ime gelen haberle zıpladım. Elektronik postada kreşte 16 bin kuş bulunduğu ve bunun Akdeniz ve Batı Afrika’da şimdiye kadar sayılan en büyük yavru grubu olduğu belirtiliyordu. Bu sene güneşe hasret kaldık, şehirlerde zor günler geçirdik. Ama yağışların barajlardan taşarak doğaya akması, Tuz Gölü’nü bir vahaya çevirdi. Gelecek yıllarda barajlarda tutulan ve tarım için kullanılan suyun birazının göle bırakılmasının bile kuşların hayatında ne kadar büyük bir fark oluşturabileceğinin en büyük örneği.
‘Allıturna’ yuvası havza
Tuzlu ve sodalı sığ sularda yaşayan flamingolar için Türkiye, sahip olduğu önemli tuzcul sulak alanlarla çok önemli bir coğrafyada. Her yıl yaklaşık 15 bin çift flamingonun, Türkiye’deki sulak alanlarda ürediği, 30 binden fazla flamingonun da kışı Türkiye’de geçirdiği biliniyor. Flamingolar birçok uluslararası antlaşma çerçevesinde korunması gereken, nesli tehlike altındaki öncelikli türler arasında. Bunun en temel nedeni kalabalık gruplar halinde, belirli koşulları sağlayabilen çok kısıtlı sayıda alanlarda üreyebilmeleri. Popülasyonlarının yüzde 90’ı toplamda 10’dan az alanda ürüyor. Bu da bu alanlarda yaşanacak tahribatların etkilerine çok açık olmalarına neden oluyor. Türkiye’de ‘allıturna’ adıyla bilinen flamingolar için Tuz Gölü ve Gediz Deltası, Akdeniz havzasındaki en önemli üreme alanları.
Süreyya İsfandiyaroğlu: Doğa Derneği Bilim Koordinatörü - Radikal