Hak’tan istiğna Kur’an’da; Hakk’ı ve hakikati inkâr edip iman ve intisaptan geri durma, ibadet ve hasenattan beri kalma, kendini kendine kâfi görüp (enaniyet) kimseye tenezzül etmeme, malı biriktirip hayır adına cimrilik yapma, ölümü unutup dünyaya dalma, kibir girdabına düşüp boğulma manalarına atfen kullanılır.
Kur’an; kendini kendine kâfi görüp Hakk’a itikada, hakikate itaate tenezzül etmemeyi insanı alçaltan bir nitelik olarak zikreder. Hak’tan istiğna eden insan; mevte nisyan, mesuliyete isyan ile mukabele edince tuğyana düşüp bütün bütün şekavete muhatap olur. “Hayır, muhakkak ki insan gerçekten azgınlık yapar. Allah'a ve hiçbir şeye ihtiyacı olmadığı zannıyla kendini müstağni görür. Muhakkak ki dönüş Rabb’edir.” (Alak, 6-8) ayetleri buna işaret eder.
İnsanın istiğnası, kendini kendine yeterli görmesi, büyüklenmesi, Allah’a imana, Peygambere itaate tenezzül etmemesinin sebebi onun gafleti ve bu gafletten neş’et eden dalaletidir. İnsanın azması, dalalete dalıp küfürde kalmasının temelinde dünyayı önceleme, ukbayı öteleme hissiyatı bulunur. Bidayeti Hakk’a müstağni olan birinin, nihayeti de hakikate (din) karşı istiğna ile dolu olacaktır.
Hak’tan istiğna; emaneten verilmiş serveti, kuvveti, zekâveti ve tüm varlık dairelerini ganimet bilip ihanet etme yanlışına sürükler insanı... Hak’tan istiğna; hüsn-ü suret, fart-ı zekâvet, kuvvet-i ceset, kesret-i servet gibi varlık dairelerinden tagaddi ile insanı kibre sevkeder. Olanı yalanlama, olmayanı onaylama Hak’tan istiğnanın en dehşetli bir tezahürüdür. Kur’an Hakk’ı (tevhid) yalanlayıp, batılı onaylamayı (şirk) büyük bir zulüm olarak bildirir. (Lokman, 13)
Dünyadan mevti, insandan acz ve fakrı kaldırmak çaresi varsa; dinden ve dinin sahibinden istiğna edilebilir. Ölüm ve zevalden gelen feryatlar, beşerin acz ve fakrından neş’et eden nidalar, hakikatin lüzumunu Hakk’ın vücudunu iktiza ederken; insanın Hakka gönlünü kapayıp imandan, hakikate gözünü kapatıp itaatten imtina etmesi; onun manevi intiharı ve iflası sayılır. Hakk’a ve hakikate karşı istiğna ile iflastan halas bulmanın devası duadır. “O’ndan istemiyorsanız, O sizi ne yapsın!” talebine riayeten:
“Allah’ım, senden istiğna ile bizi fakir kılma... Sana olan fakr ile bizi ğani kıl... Bizi kendi kuvvetinden teberrî edip, senin kudretine iltica ile tevekkül edenlerden eyle... Bizi asi nefsimize terk etme... Bizi hıfzınla koru, bize merhamet eyle.” Demeliyiz...