Farika Teymur Artır'ın yazısı
Hasta ve yakınlarının bilinçli olması, eğitim, kültürel özellikler, kişilik ve kişinin geçmiş tecrübeleri ile alakalı. Daha önce ailede hastalık geçirmiş veya hasta bakmış kişiler varsa bu konuda daha tecrübeli oluyorlar.
Sağlık, insanın sahip olduğu en büyük nimetlerden biridir. Beden sağlığının bozulması ruh sağlığının da bozulmasına yol açıp kişinin verimliliğini, neşesini, insanlarla ilişkisini de olumsuz etkiliyor. Sağlığı korumak kadar sağlığın bozulmasından sonra tedavi edilmesi de önemli. Tedavi sürecini bireyin bilinçli olması kadar aile üyelerinin de bilinçli olmaları olumlu şekilde etkiliyor. Hasta ve yakınlarının bilinçli olması ise eğitim, kültürel özellikler, kişilik ve kişinin geçmiş tecrübeleri ile alakalı. Daha önce ailede hastalık geçirmiş veya hasta bakmış kişiler varsa bu konuda daha tecrübeli oluyorlar. Hastanın bilgilendirilmesi hasta ve ailesinin haklarından olup tedavide önemli bir yer tutmaktadır. Hasta ve ailesinin bu bilgiye ulaşması da yine kişisel ilgi ve tecrübe ile ilgilidir.
Hasta ve ailesinin bilinçli olması neden önemli?
Hastanın ve ailesinin bilinçli olması, doktoru hastalığın ortaya çıkışı ve semptomları hakkında uygun şekilde bilgilendirmesi ve uygun sorular sorabilmesi teşhisi kolaylaştırdığı gibi tedavi sürecini de hızlandırmaktadır. Tıpta uzmanlık alanları gittikçe artmakta, bu da bir hastalık hakkında farklı uzmanlarla görüşmeyi gerektirmektedir. Hasta ve ailesi bu uzmanlık alanları hakkında ne kadar bilgi sahibi ise doğru kişilere ulaşması da o kadar hızlı olacaktır. Bu, hasta ve ailesinin genel kültürü ile de alakalı olup kişinin kendi problemi hakkında duyarlı olması çok önemlidir. Bazı hastalar hastalıkları hakkında aşırı duyarlı iken bazıları da aşırı duyarsız davranır. Her ikisi de tedaviyi olumsuz etkiler ve geciktirir.
Birçok kronik hastalıkla beraber seyreden depresyon da duyarsızlığa yol açıyor: Bazı hastalıklarda beden kimyasındaki değişmeler organik olarak depresyona yol açar. Bazılarında ise uzun süren hastalıkla birlikte gelişen güçsüzlük ve aile içinde beklentilerin karşılanmamasına bağlı yaşanan olumsuzluklar depresif duruma sebep olur. Bu gibi durumlar hastanın sağlığına verdiği önemi azaltacağından bu konuda hastayı yalnız bırakmamak da tedaviyi hızlandıracaktır.
Burada da aile üyelerinin ilgili olmaları, sevgi ve şefkatlerini göstermeleri önemli. Ancak, duyarlılıkta aşırıya da varmamak gerekiyor. Bazı hastalar aşırı ilgi beklerken bazısı sıkıntılarını içlerinde yaşar ya da yeteri kadar ifade edemez. Organik hastalıklarda hastada görülen psikolojik belirtiler de dikkatle izlenmeli, gerekirse bir psikiyatrist ve psikologla görüşülmelidir.
Tedavi sürecindeki aşamalar aile üyeleri ile paylaşılmalı: Birçok hastalık kişinin tedavisine veya kontrollere gereken önemi vermediği için ciddi sonuçlar doğuruyor. Bilhassa kalp ve damar hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon, beyin hastalıkları, felç, anemi, akciğer ve solunum yolu hastalıkları, ruhsal hastalıklar, kanser gibi ihmali ciddi sonuçlar doğurabilecek hastalıklarda hasta ailelerinin daha da duyarlı olması gerekiyor. Bu hastalıklarda diyet, spor, ilaç ve kontrollerin ihmal edilmemesi durumunda hasta günlük hayatını sağlıklı kişiler kadar verimli geçirebilirken ihmal durumunda hem hasta hem de ailesi gittikçe artan boyutta problemlerle karşılaşıyor.
Aile üyeleri ne yapmalı?
Aile üyeleri, birbirlerinin sağlıkları ile ilgilenmeli, maddi manevi sorumluluklar kişilerin içinde bulundukları duruma göre paylaşılmalı ve kişiler birbirine sağlık konusunda da yeterli vakit ayırmalı.
Hastalığın ciddiyetine ve hastanın ruhsal ve psikolojik durumuna göre hastayla beraber doktor veya hastaneye gidilmeli. Bu, hastalığın seyri, tedavi şekli, daha önce yapılan kontroller, tetkikler konusunda hastanın doktoru bilgilendirmesi konusunda da yararlıdır.
Bu ilgi, hasta üzerinde psikolojik açıdan da olumlu etki yapıp tedavisini hızlandırır. Doktorun verdiği bilgileri ve tedavi şeklini anlamakta da hasta yakınlarının rolü önemlidir.
Hastaya verilen reçete dikkatle okunmalı, istenenler vakit geçirmeden temin edilmeli ve ilaçların ve cihazların ne şekilde kullanılacağı iyi öğrenilmeli, hastanın ilaçlarını düzenli kullanıp kullanmadığı, varsa ilaçların yan etkileri ve doktorun bilgilendirilmesi sevecen ve ilgili bir tavırla takip edilmelidir.
Hastalıklarda gereken tetkik, tahlil ve kontrollerin takibi de önemlidir. Bunların bir kısmı bazı hastalarca maddi kaygılarla, bir kısmı da ihmal sonucu yerine getirilmez. Bu ise bazı hastalıklarda uzuv kaybı gibi ciddi hasarlara hatta hayati tehlikeye yol açar. Hastanın sosyal güvencesi gibi haklarını bilmesi de çok önemlidir.
Zaman