Gülizar Baki'nin haberi:
İnsanoğlunun ilk imtihanı gıdayla oldu. Cennette Hz. Adem ve Hz. Havva ‘her şeyden yiyebilirsiniz ama şu meyveden değil’ diye uyarılmışlardı. Ne var ki baş döndürücü vesvese ve hilelerle şeytan boş durmamıştı.
Kur’an-ı Kerim’de yaşananlar şöyle anlatılıyor: “Şeytan onların ayaklarını kaydırıp haddi tecavüz ettirdi ve içinde bulundukları yerden onları çıkardı.” Helal gıda ve helal kesim uzmanı Doç. Dr. Serkan Çakır, bu hadiseyi anlatıp, “İnsanı cennetten çıkaran durumun Allah’ın yasakladığı yani helal kılmadığı bir gıdanın tadılması neticesi olduğu düşünülürse, helal tüketimin önemi anlaşılacaktır. Buradan anlıyoruz ki mideye giren haram gıda, bir insanın cennete girmesine de mani olacaktır. Tabii her şeyin en doğrusunu Allah bilir.” diyor.
Abant İzzet Baysal Üniversitesi öğretim görevlisi Serkan Çakır, hem gıda sektörüne dair gözlemlerini hem Hz. Muhammed’in (sas) yeme adabını, hem de helal-haram kıstasının ne olduğunu anlatan bir kitap kaleme aldı. Yediklerimiz Helal Olsun (Işık Yayınları), tüketicinin ve gıda üreticilerinin kaynak kitabı olacak nitelikte. Çakır da helal gıda konusunda asılsız ve çelişkili bilgilerin çokluğundan rahatsızlığını anlatıyor. İnternette hiçbir denetimden geçmeden, sağlam bilgilere dayanmadan kaleme alınan metinlerin tüketiciyi yanılttığını, firmaları mağdur ettiğini söylüyor. Çakır, dünyada bu konuda yapılmış çalışmaları, doktora tezlerini incelemiş ve hem dini literatürü hem de teknik ve bilimsel yönünü herkesin anlayacağı kolaylıkta kaleme almış. Bu konuda kendi gözlem ve tecrübelerini de anlatıyor. Özellikle kasaplarla yaptıkları görüşmelerde helal kesim hakkındaki bilgi eksikliği şaşırtıcı nitelikte. Bu sebeple iki yıllık bir kasaplık enstitüsü kurulması gerektiğini söylüyor.
Üniversitede hayvan yetiştiriciliği, besleme ve helal kesim üzerine dersler veren Çakır, helal gıda ve kesim hakkında bir araştırma heyeti kurduklarını ve akademik çalışmalar yaptıklarını anlatıyor: “Neredeyse her üniversitede bir Helal Araştırma Enstitüsü’nün bulunduğu Malezya örneği var önümüzde.”
Dışarıda yemek yiyorum ama...
Çakır’ın helal gıda üzerine uzmanlaşmasının ilginç bir hikâyesi var. Bir yakınının, şekerlemelerde domuzdan elde edilme ihtimali olan jelatin bulunabileceğini söylemesi üzerine araştırmaya başlamış. Jelatin o dönemde Türkiye’de üretilmiyormuş. Şimdi ise yıllık ihtiyaç 5 bin ton iken üretilen takriben 500 ton. Gerisini Çakır anlatıyor: “Dünya Jelâtin Üreticileri Birliği’nin verilerine göre 2007 yılında dünyada üretilen jelâtinin yüzde 46’sının domuz derilerinden üretildiği, Avrupa’da üretilen jelâtinin ise yüzde 70,5’inin domuz derisinden imal edildiği belirtiliyor.” Sonrası malum eğitimler, kongreler, saha araştırmaları... Çakır, helal gıda ve kesim üzerine uzmanlaşmış. Tüketicilere şu tavsiyede bulunuyor: “İnsan öğrendikçe hassaslaşıyor. Bu bakımdan kişi bilmediğinin cahilidir diyor ve katkı maddeleri hususunda insanları öğrenmeye teşvik ediyoruz. Müslüman, araştıran ve doğru olanı tatbik eden insandır.”
Çakır’a dışarıda yemek yiyebiliyor musunuz, diye soruyoruz. Cevabı evet ama… “Dışarıda yemek yiyor ama zorlanıyoruz. Genel manada helal sertifikası olan veya helal sertifikası olmasa da bu hususta güvenli olduğunu bildiğim ürünleri tercih ediyorum. Bu mevzuyu açacak olursak bir lokantada karşınıza neler çıkar neler. Çorba?... Hazır çorba ise monosodyum glutamat. Ekmek?... Mayasındaki emülgatör olan lesitin, mono ve digliserid. Üstelik unun beyazlatılması için kullanılan kanserojen olduğu belirtilen potasyum bromat. Et?... İslami usulle kesilmiş hayvandan mı? Meyve suları?... Renklendirici, aroma verici, suni tatlandırıcı ve jelatin. Hülasa katkıların bazıları sağlık cihetinde şüpheliyken, elde edildiği kaynaklar itibarıyla da helal kesilmemiş hayvandan veya domuzdan elde edilme ihtimali olabiliyor. Aynı durum işlenmiş gıdalar için de söz konusu.”
Daha az yemek için...
Kitap şu soruları cevaplıyor: Efendimiz’in yeme içme adabı, hangi tavuğun yenilebileceği, bayıltılarak hayvan kesmenin sakıncaları, haram veya şüpheli olan gıda katkı maddeleri, gıda katkı maddelerinin E kodları listesi, sağlıksız, haram veya şüpheli gıdalar neler, helal gıda eğitimi nasıl olmalı, kurbana vahşet diyenlere verilen cevap, çok yemenin sakıncaları ve çok yemeyi nasıl frenleyebiliriz?
Hangisi temizse onu al
Ashab-ı Kehf, uzun uykusundan uyandığında aralarından birini yiyecek için şehre gönderir. Kur’an-ı Kerim’de o kişiye arkadaşlarının şu ikazda bulunduğu anlatılır: “Bak, hangisi daha temizse, o yiyecekten al getir.” Çok aç olmalarına rağmen ne bulursan getir değil, temiz olanı getir diyorlar. Temiz sadece maddi değil, manevi temizliği de kapsıyor.
Hayvana muamele önemli
Helal et üretimine dair mesele çok yönlü. Helal parayla yatırım, helal beslenme-kesim-işletme yapısı, kesenin hususiyeti, helal depolama, etlerin helal şekilde işlenmesi, helal satış… Hayvanların beslenmesi ve kesim öncesi yapılan muamele de çok önemli, yine yemlerinde bulunan kalsiyum ve fosforun kaynağı bazı katkı maddelerinde kullanılan jelatin, genetiği değiştirilmiş soya ve mısır, hayvanların kesim artıkları helal kıstasları için tartışmalı konular. Ayrıca kesimden önce hayvanda stres oluşturmak, ette kanın kalmasına sebep oluyor. Hayvan hakları ve ete mikrop karışmaması için hayvan dinlendirilmeli ve taze su verilmeli. Hayvanı dinlendirmek ise ette kanın kalmasını engeller, bu da etin raf ömrünü uzatır. Hayvanların kesimhaneye kadarki taşınma süreçleri de strese sebebiyet vermemeli.
Zaman