Karın ağrısının sebepleri nelerdir?
Karın ağrısı yapan durum ve hastalıklar oldukça fazladır. Basit bir üşütmeden, gıda zehirlenmesinden, ameliyat gerektiren ciddi hastalıklara kadar 40-50 civarında karın ağrısı sebebi vardır.
Karın ağrısı olunca endişelenmeli miyiz?
Tabii ki her karın ağrısının altından ciddi bir hastalık çıkmaz. Ağrı sebeplerini araştırırken pek çok değişkeni değerlendirmek gerekir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, ağrının yeri, süresi, beraberindeki şikâyetler, var olan başka hastalıklar, tetkik sonuçları önemlidir. Tek başına ağrı teşhis için yeterli değildir. Hafif ama sürekli bir ağrının altından mide kanseri gibi ciddi bir hastalık çıkabileceği gibi şiddetli, kıvrandırıcı bir ağrı küçük bir böbrek taşı sebebiyle olabilir.
Bunca ağrı arasından asıl etken nasıl ayırt ediliyor?
Bu süreçte ilk düşündüğümüz kural, hastanın durumuna göre en sık görülebilecek hastalıktan başlayarak daha az görülen hastalıkları bir bir gözden geçirmektir. Bazen sadece muayene bulguları bile ağrının sebebini ortaya koyacak derecede bariz olabiliyor. Mesela boğulmuş bir fıtık için tetkike ihtiyaç olmadan sadece muayene teşhis için yeterlidir.
Her ağrı için hastaneye gitmek gerekir mi?
Hafif, kısa süreli, yandaş başka şikâyetin eşlik etmediği durumlarda belki hekime gitmek şart olmayabilir. Ama ağrı şiddetli ve geçmiyorsa, eşlik eden bulantı, kusma, ishal, kabızlık, kanama gibi yandaş şikâyetler varsa kesinlikle hekime başvurmak gerekir. Bazen saatler kaybetmek tedavide ciddi sorunlara yol açar. Mesela delinmiş ülser durumunda acilen hasta ameliyat edilmelidir.
Ağrı olunca ağrı kesici almak doğru mudur?
Ağrının sebebi bilinmeden kullanılan ağrı kesici ilaçlar bazen teşhiste kullanılan ipuçlarını ortadan kaldırdığı için teşhis zorlaşıyor. Kural olarak karın ağrısının sebebini tam olarak belirlemeden ağrı kesici kullanmayı önermiyoruz. Bu konuda en sık karşılaştığımız olumsuz örnek apandisit olan kişilerdir. Apandisit ilk başladığında ağrı belirsiz olduğundan ya hekim tarafından ya da hasta kendisi ağrı kesici alır. Hastanın ağrısı kesilir ama apandisit iltihabı da alttan ilerlemeye devam eder. Sonunda bu hastalar gecikmiş olarak, bazen patlamış apandisit olarak hekimin karşısına gelirler.
Birbirine benzeyen çok hastalık var. Bunların teşhisleri karışmaz mı?
Tabiî ki karışabilir. Ancak hekimlerin görevi de zaten bu hastalıklar arasından gerçeği bulup çıkarmak. Bunun için hastanın şikâyetinin ayrıntılı dinlenmesi, dikkatle muayene edilmesi, gerekli tetkiklerin yapılması ve sonucunda bir kanaate varılması gerekir. Şikâyetleri birbirine çok benzediği için karıştırılan pek çok hastalık vardır. Örneğin apandisit ile idrar yolu taşları, yumurtalık hastalıkları, ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) sıklıkla karışır. Ülser ağrısı ile kalp krizi karışabilir.
Karın ağrısında hasta ne yapabilir?
En çok dikkat çekmek istediğimiz nokta, hemen ağrı kesici ilaç almamaktır. Belki basit bir gıda hazımsızlığı veya soğuk algınlığıdır. Ama şiddetli, birkaç saat geçmesine rağmen dinmeyen bir ağrı varsa, ağrı ile birlikte kişiyi günlük hayatından alıkoyan şikâyetleri varsa hekime başvurulmalıdır.
Bebek ve çocuklarda ağrı olunca ne yapmalıyız?
Bebeklerde huzursuzluk, emmede ve vücut hareketlerinde değişiklik bir sorun olduğunu düşündürmelidir. Çocuklarda gelişen bazı hastalıklar hızla ilerleyip vücudun dengesini ve direncini çok hızlı bozabiliyor. Mesela boğulmuş kasık fıtıkları geç fark edilebiliyor; gecikme bebeğin hayatına mal olabilir.
Gebelerde karın ağrısı olursa ne yapmalıyız?
Gebe bayanlarda da karın ağrısı yapan pek çok hastalık görülebilir. Ama öncelikle ağrının, gebelik sebebiyle mi ya da ağrı sebebinin gebeliğe zararı olup olmadığını belirlemek lazım.
Karın ağrısı olan kişiler hangi hekime başvurmalı?
Öncelikle aile hekimine muayene olmak uygundur. Eğer karın ağrısı sebebiyle bir uzmana muayene olmak gerekirse çocuklar için çocuk hastalıkları uzmanına, yetişkinler için de genel cerrahi uzmanına muayene olmak gerekir. Uzun zamandır hafif şiddetli ağrı varsa iç hastalıkları uzmanına başvurmak doğrudur.
Karın ağrılarının psikolojik sebepleri de var mıdır?
Çok evhamlı kişiler, hastalık hastalığı olan kişiler, bazı ilaç alışkanlığı olan kişiler, hastalık taklidi yapanlar ve en sık da psikosomatik rahatsızlığı olanlar karın ağrısından yakınırlar. Mesela ailesinde bağırsak kanseri görülmüş kişiler en ufak karın şikayetinde ağrı var diye doktora başvurur. ZAMAN
Op. Dr. ALAATTİN ÖZTÜRK - Sema Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı