(16 Eylül 1944, İzmir - 2 Şubat 2024, İstanbul), Türk yazar, akademisyen, sosyolog, köşe yazarı ve ekonomist.
İlk yılları ve eğitimi
Alev Alatlı 16 Eylül 1944 tarihinde İzmir'in Menemen ilçesinde Rumeli kökenli bir ailede doğdu. Oyun yazarı Musahipzade Celal, annesi Füruzan Hanım'ın büyük amcasıdır. İlköğrenimine Ankara'da Mimar Kemal İlkokulu'nda başladı ve Erzurum Kültür Kurumu İlkokulu'nda tamamladı. Ankara Namık Kemal Ortaokulu'nda eğitimini tamamladıktan sonra babası Ertuğrul Alatlı'nın askerî ataşe olarak görev yapmasından dolayı ailesiyle birlikte Japonya'ya yerleşti. Lise eğitimine Tokyo THA Amerikan Lisesinde devam etti.
Daha sonra Türkiye'ye geri dönerek Orta Doğu Teknik Üniversitesi ekonomi ve istatistik bölümünden 1965 yılında mezun oldu. Fulbright bursuyla Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. 1968 yılında Tennessee eyaletine bağlı Nashville'deki Vanderbilt Üniversitesi'nde kalkınma iktisadı ve ekonometri dalında yüksek lisans eğitimini tamamladı. Ayrıca Dartmouth College'da felsefe ve teoloji alanlarında doktora programına katıldı. Bu arada 1968-1969 yılları arasında ABD'nin Maine eyaleti'nde öğretim görevlisi olarak çalıştı ve Caan College'da büyüme ekonomisi dersleri verdi. İlahiyat, düşünce ve medeniyet tarihi üzerinde yoğunlaştı fakat doktora derecesini alamadan 1974’te Türkiye’ye döndü.
Kariyeri
Amerika Birleşik Devletleri'nden döndükten sonra Türkiye ve Kahire'de din çalışmalarına devam etti. 1970-72 yılları arasında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi ve Devlet Planlama Teşkilatı'nda iki yıl boyunca öğretim görevlisi ve uzman ekonomist olarak çalıştıktan sonra tekrar ABD'ye döndü.
1973-74 arasında Kaliforniya Üniversitesi'nde ortak psiko-dilbilim alanında araştırmalar yaptı. 1981-1984 yılları arasında İstanbul'da Berkeley'in düzenlediği psiko-dil projesinde yer aldı. 1982-84 yıllarında Cumhuriyet gazetesiyle ortaklaşa Bizim English isimli, Türkçe temelli bir İngilizce öğretim dergisi çıkardı. 1984-1985 yılları arasında Türk Yazarlar Kooperatifi Kurulu (YAZKO) başkan yardımcılığı görevinde bulundu.
1984 yılından itibaren yazarlığa ağırlık verdi. Nokta, Yazko Somut, Türk Edebiyatı, Cönk, gibi dergilerde çok sayıda yazısı yayımlandı. Zaman gazetesinde röportajları yayımlanan Alatlı, daha sonra aynı gazetede köşe yazarlığına başladı. Türban hakkında yazdığı bir köşe yazısının sansürlenmesinden sonra da bu gazetede yazmayı bıraktı. 2005-2017 yılları arasında Kapadokya Meslek Yüksekokulu mütevelli heyet başkanı olarak görev aldı. 2017 yılı itibariyle de Kapadokya Üniversitesi mütevelli heyeti başkanlığı görevine getirildi.
19 Kasım 2018 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e, Alev Alatlı'nın "Dünya Nöbeti - Gogol'un İzinde 2. Kitap" adlı eserinin Rusça versiyonunu hediye etti. Alatlı, 2018 yılında Erdoğan tarafından 24 Haziran seçimlerinin ardından oluşturulan ve aralarında Orhan Gencebay, Murat Bardakçı, Hülya Koçyiğit, Mehmet Çelik, İskender Pala, Ümit Meriç gibi isimlerin yer aldığı Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu'na üye olarak atandı.
Ödülleri
Filistin davasının tanıtımına yaptığı katkılardan dolayı 1986 yılında Tunus'ta sürgünde bulunan Yaser Arafat tarafından "Özgürlük Madalyası" ile onurlandırıldı. 1987'de İşkenceci adlı romanıyla Türkiye Yazarlar Birliği Roman Ödülüne layık görüldü. Aydınlanma Değil, Merhamet! adlı romanıyla ise 2006 yılında Moskova'da "Mikhail A. Sholokhov 100. Yıl Roman Ödülü"nü kazandı.
10 Aralık 2012'de Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Senatosu kararı ile fahri doktora unvanına layık görüldü. 2014 yılında edebiyat alanında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verildi. 2017 yılında Süleyman Demirel Üniversitesi tarafından fahri doktora payesi ile onurlandırıldı.
Özel hayatı ve ölümü
Sınıf arkadaşı Kıbrıs Türkü Alper Orhon’la (1940 – 2001) 1963'te yaptığı evliliğinden Funda Firuz (d. 1970) adında bir kızı ve Kaan adında bir oğlu oldu. İleri düzeyde İngilizce ve Almanca, orta düzeyde Japonca ve Rusça bilmekteydi. Alev Alatlı, 2 Şubat 2024'te İstanbul'da tedavi gördüğü hastanede KOAH ve çoklu organ yetmezliği nedeniyle 79 yaşında hayatını kaybetti. 3 Şubat 2024'te Eyüp Sultan Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Mihrişah Valide Sultan Haziresine defnedildi.
Kitapları
Söyleşi
1. Kelebek Etkisi Söyleşileri I (2021)
2. Kelebek Etkisi Söyleşileri II (2021)
Nasihatname
1. America the Beautiful - Fesüphanallah! Nasihatname I (2019)
2. All American He-Man - Hafazanallah! Nasihatname II (2019)
Roman
Yaseminler Tüter Mi Hala? (Ocak 1985)
İşkenceci (Aralık 1986)
Kadere Karşı Koy A.Ş. (1995)
Or'da Kimse Var mı?
1. Viva La Muerte (Yaşasın ölüm) (1992)
2. 'Nuke' Türkiye (1993)
3. Valla Kurda Yedirdin Beni (1993)
4. O.K. Musti Türkiye Tamamdır (1994)
5. Beyaz Türkler Küstüler (2013)
Schrödinger'in Kedisi:
1. Kâbus (2001)
2. Rüya (2001)
Gogol'un İzinde:
1. Aydınlanma Değil, Merhamet! (2005)
2. Dünya Nöbeti (2007)
3. Eyy Uhnem! Eyy Uhnem! (2008)
İnceleme - Deneme
Aydın Despotizmi (1986)
Hayır Diyebilmeli İnsan (2005)
Şimdi Değilse Ne Zaman
Yorumsuz
Aklın Yolu Da Bir Değildir: Hadi Baştan Alalım!
Hatırla! Geçmişin Geleceğindir
Derleme
Batıya Yön Veren Metinler
Bize Yön Veren Metinler
Şiir
Eylül 1998...
Tercüme
Haberlerin Ağında İslam (özgün adı: Covering Islam) (1985)- Edward W. Said
Filistin'in Sorunu (özgün adı: The Question of Palestine) (1986) - Edward W. Said
En Emin Yol "Akvam ül-Mesâlik'li Marifat Ahval el-Memalik" (Kasım 1986) - Tunuslu Hayreddin Paşa
Diğer
Köşe Yazarları ve Obskürantizm (araştırma)
Safsata Kılavuzu
Wikipedia