Arapça’da “dua” ve “namaz” anlamlarına gelen salâ (salât) Hz. Peygamber’e (asm) Allah’tan rahmet ve selâm temenni eden, onu metheden, onun şefaatini dileyen, aile fertlerine ve yakınlarına dua ifadeleri içeren, çeşitli şekillerde tertiplenmiş hürmet ve dua cümlelerini ihtiva eden, belirli bestesiyle veya serbest şekilde okunan güftelerin genel adıdır.
Kur'an-ı Kerim’de (Ahzâb 33/56) ve hadislerde Hz. Peygamber Efendimizin (asm) adı anıldığında ona salatüselam getirilmesi tavsiye edilmiş, bundan dolayı özellikle Osmanlı kültüründe salavat getirmek, salavat çekmek, sala vermek gibi adlarla pek çok sala metni ortaya çıkmıştır.
Sözleri Arapça olup bir kısmı besteyle okunan salalar, okundukları yere ve zamana göre sabah salâsı, cuma ve bayram salâsı, cenaze salâsı, salât-ı ümmiyye, salatüselam gibi adlarla anılmıştır.
700 (1300-1301) yılında Memlük Sultanı el-Melikü’n-Nâsır Muhammed b. Kalavun’un iradesiyle cuma ezanından önce, 791 (1389) yılında el-Melikü’s-Sâlih b. Eşref Zeynüddin II. Hâccî döneminde akşam ezanı dışında, bütün ezanların ardından sala verme usulü konulmuştur.
Salalar minarede sabahleyin ezandan önce, öğle, ikindi ve yatsıda ezandan sonra müezzinler tarafından okunur.
Dilkeşhâverân makamında ve belli bestesiyle okunan sabah salası dışındakiler, vakit ezanının makamında irticali olarak icra edilirdi.
Bu salanın metni şöyledir:
“es-Salâtü ve’s-selâmü aleyk,
Aleyke yâ seyyidenâ yâ Resûlellah.
es-Salâtü ve’s-selâmü aleyk,
Aleyke yâ seyyidenâ yâ habîbellah.
es-Salâtü ve’s-selâmü aleyk,
Aleyke yâ seyyide’l-evvelîne ve’l-âhirîn (ve’l-hamdü lillâhi rabbi’l-âlemîn).”
Salalar da ezanlar gibi iki veya daha fazla müezzin tarafından verilebilir. İki müezzinin karşılıklı okuduğu salaya çifte sala adı verilir; bu durumda ses cinsi, nefes miktarı ve ağız birliği önem taşır.
Camilerde farz namazlarda selam verildikten sonra, tesbihlere geçmeden önce bazen imamın tek başına, bazen da cemaatin iştirakiyle okunan ve “Allāhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin salâten tüncînâ bihâ min cemîi’l-ahvâli ve’l-âfât” diye başlayan salât-i münciye ile ekseriya teravih namazlarının sonundaki duaya geçmeden önce müezzinlerin birlikte okuduğu salavatın sözleri şöyledir:
“Allāhümme salli ale’l-Mustafâ,
Bedîi’l-cemâli ve bahri’l-vefâ,
Ve salli aleyhi kemâ yenbağî,
es-Sâdık Muhammed aleyhisselâm.
Salâten tedûmü ve tebluğ ileyh,
Mürûrü’l-leyâli ve devri’z-zamân.
Ve salli aleyhi kemâ yenbağî,
es-Sâdık Muhammed aleyhisselâm,”
Günümüzde sala daha ziyade cuma, pazartesi ve kandil geceleriyle cenazelerde verilir. (TDV İslam Ansiklopedisi, Sala md.)
Sorularla İslamiyet