İnsan ve İslam kelimelerinin lügat manaları ile başlayalım.
İnsan
Akıl, şuur ve iman ile diğer bütün canlılardan ayrı, Cenab-Hakk’ın en mükerrem yarattığı mahluk, mahlukların en şereflisi, yeryüzünün halifesidir. Bu isim, sıfat ve kabiliyetlerin tamamı elbette ki ona yaratıcısı olan Allah tarafından verilmiştir.
Buna ilaveten bazı alimlere göre de unutmak manasındaki “Nisyan” kelimesinden gelmekte olup, bunca akıl, şuur ve sair kabiliyetleri olmasına rağmen Rabbanîn nimetleri unutmasından dolayı da bu isim ona verilmiştir.
İslam
Selam, itaat, teslimiyet ve boyun eğme manasında olup, özellikle Hazret-i Muhammed (asm) Efendimizin Allah’ın emri ile tebliğ ettiği, bütün insanlığın gerek geçici dünya gerek ebedi ahiret saadeti için, uymaları gereken iman esaslarını ve kulluk şekillerini bildiren, Allah katındaki yegane dindir.
Bu tariflerden de çok net anlaşılır ki, kainattaki maddi manevi her şey gibi Allah tarafından yokluk sahnesinden varlık sahnesine çıkarılan insan, gene Allah tarafından emir buyrulan İslam’a göre yaşaması gerekmektedir.
Demek “İnsan” ancak İslam’ı yaşamakla “İnsan” olur, ve “İslam” da onu yaşayan, yaşamaya gayret eden insanlar içindir.
İslamiyete, neden büyük insanlık denilmiş?
Soruda geçen konu için, İnsaniyet-i kübrâ denilir. İnsaniyet-i kübra, kelime olarak büyük insanlık demektir. Terim olarak ise; insanlığın en kamili ve en mükemmeli anlamında İslamiyet demektir.
İslam, insanlık için gönderilmiş bir din olarak, insanın en kamil manaya ulaşmasını temin edecek bir sistemdir. Bu yüzden tam mükemmel olmuş ve her yönüyle kemale ermiş bir insanı büyütsek İslam olur, İslam’ı küçültüp insan şekline çevirsek, kamil bir insan olur.
Bu noktada, İki Cihan güneşi olan Hazreti Peygamber Efendimiz, insan-ı kamil manasının en mükemmeli olduğu için, insandan kastedilen manayı tam ifade ediyor.
Bu yüzden şöyle bir önerme çıkarabiliriz:
Hazreti Peygamber Efendimizi büyütsek İslam olur, İslam’ı küçültsek Hazreti Peygamberimiz olur. İşte insaniyet-i kübra, İslamdır; onun insan modeli ve misali ise: Hazreti Muhammed Efendimizdir.
Hz. Peygamber aleyhissalatü vesselam Efendimizin ahlakı Hz. Aişe’in ifadesiyle “Kur’an ahlakı” idi. Kuran’da model olarak gösterilen ve kamil insanda bulunması gereken bütün vasıflar, gerçek insan-ı kâmil olan Hz. Peygamberde mevcuttu. Meselâ:
Kuran’da istikamet emredilmiş, en müstakim insan O olmuştur.
Kur’an’da cömertlik övülmüş, en cömert kişi O olmuştur.
Kuran’da cihad emredilmiş, en mücahid insan O olmuştur.
Kuran’da affetmek teşvik edilmiş, en affedici O olmuştur.
Örnekler çoğaltılabilir.
Demek ki, insan ne kadar islama yani Peygamber Efendimize uyarsa ve onu hayatını rol model olarak hayatına ne kadar uygularsa o kadar insanolmuş oluyor.
Evet, insan olmak, büyük bir şeref ve yine büyük bir mazhariyettir. Bununla birlikte, bir kişi kendisine verilen insaniyet sermayesini yanlış yolda kullanırsa, yani aklını şer işlere yorar, hafızasına zararlı bilgiler doldurur, hayalini haramda dolaştırır, kalbini gayrimeşru sevgilerle kirletirse, en yüksek makamdan en alçak çukura düşebilir.
O halde, bu insanlık nimetini, büyük insanlık makamına çıkarmanın yolu, İslamiyete iman etmek ve salih amel işlemektir.
Bu büyük insanlığın canlı rol modeli ise Peygamber Efendimizdir. Ona, imanda, takvada, ihlasta, ibadetlerde, farzlara uymada, haramlardan sakınmada; özetle ruh ve beden dünyamızda ne kadar benzersek, ne kadar örnek alır ve hayatımıza uygularsak o kadar insan oluruz..
Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet