İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasının (İSMMMO) hazırladığı ''Türkiye'nin Sıkışan Kentleri'' raporuna göre işsizlik konusundaki olumsuz görünüşün, Türkiye geneli için karamsar bir tablo yarattığı belirtilerek, verilerin özellikle 20 ilde ''tehlike çanlarının'' çalmaya başladığına işaret ettiği bildirildi.
İSMMMO'dan yapılan açıklamaya göre Oda, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) ile güncellediği verilerden yararlanarak rapor düzenledi.
Ülkede 20 ilde istihdam edilenlerle işsiz kalanların toplamı anlamına gelen ''iş gücü''nün azaldığı belirtilen ve 2004-2008 yıllarının karşılaştırıldığı rapora göre, Ege, Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yer alan Aydın, Denizli, Muğla, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak, Siirt, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Samsun, Tokat, Çorum ve Amasya'da 5 yıldır iş gücü ve istihdam azaldı. İşsizlik ise arttı. Manisa, Afyon, Kütahya ve Uşak'ta ise işsiz sayısı azalmış görünüyor.
Raporda şunlar kaydedildi:
''İşsizlik konusundaki olumsuz görünüş, Türkiye geneli için karamsar bir tablo yarattı. Ancak veriler, özellikle 20 ilde tehlike çanlarının çalmaya başladığına işaret ediyor. Trakya'da ise biraz daha farklı bir durum ama benzer bir sonuç söz konusu... Yaratılan istihdam, iş gücündeki artışı karşılamaya yetmeyince işsizlik oranı yüzde 6,6'dan yüzde 11,2'ye çıktı. Üstelik, TÜİK'in mart ayında açıklayacağı ve küresel krizin izlerini de taşıyacak yeni veriler, henüz bu resmin içinde bulunmuyor.''
AYDIN, DENİZLİ VE MUĞLA, MEVCUT İSTİHDAMI DA AZALTTI
Rapora göre, Ege Bölgesi'nin turizm ve sanayi illeri Aydın, Denizli ve Muğla, yeni istihdam yaratmak yerine mevcut istihdamı azalttı. Söz konusu üç il, 2004 yılında 945 bin kişiye istihdam sağlarken, 2008'in sonunda bu rakam 897 bin kişiye indi.
Üç şehirde 2004 yılında 1 milyon 24 bin kişi olan iş gücü ise 2008 yılında 1 milyon 5 bin kişiye geriledi. İş gücü gerileyince de 2004 yılında bu üç ilde yüzde 7,7 olan işsizlik oranı, yüzde 10.8'e, 78 bin olan işsiz sayısı da 108 bine yükseldi.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde de iş gücü azaldı. GAP bölgesinde yer alan Şanlıurfa ve Diyarbakır'da 550 bin olan iş gücü 540 bine, 485 bin olan istihdam da 464 bin kişiye düştü. Bu gelişme, yüzde 11,8 olan işsizlik oranını yüzde 14,1'e yükseltirken, 65 bin olan resmi işsiz rakamı da 76 bine ulaştı.
Güneydoğu'nun diğer illerinden Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt'te de benzer gelişmeler meydana geldi. Dört ilde, 2004 yılında 364 bin olan iş gücü, 45 bin kişi azalarak 319 bine, 341 bin olan istihdam ise 77 bin kişi gerileyerek 264 bine indi. Bu durum, yüzde 6,1 olan işsizlik oranını yüzde 17,4'e yükseltti.
DOĞU ANADOLU'NUN TALİHSİZLERİ, ERZURUM, ERZİNCAN VE BAYBURT
Rapora göre Doğu Anadolu Bölgesi'nin ''talihsiz kentleri'' ise Erzurum, Erzincan ve Bayburt oldu.
Söz konusu üç ilin 408 bin kişilik iş gücü, beş yılda 40 bin kişi azalarak 368 bine indi, ancak, istihdam edilenlerin oranı da 48 bin kişi azalınca iş gücündeki azalma işsiz sayısını düşürmeye yetmedi. Böylece, Erzurum, Erzincan ve Bayburt'un 15 bin kişilik ''işsizler ordusu'', 23 bin kişiye, işsizlik oranı da yüzde 3,6'dan yüzde 6,3'e ulaşmış oldu.
Karadeniz ve Orta Anadolu Bölgesi'nin ''sıkıntılı'' şehirleri ise Samsun, Tokat, Çorum ve Amasya oldu. Dört ilde iş gücü 1 milyon 110 binden 1 milyon 89 bine, istihdam ise 1 milyon 41 binden 1 milyon 8 bine düşünce, işsizlik oranı yüzde 6,2'den yüzde 7,4'e yükseldi. Daha önce 69 bin işsizi barındıran bu dört kentte işsiz sayısı 81 bin kişiye yükselmiş oldu.
Rapora göre, işsiz sayısını 83 binden 79 bine düşüren Manisa, Afyon, Kütahya ve Uşak ise bunu yarattığı istihdamdan çok, iş gücündeki gerilemeye borçlu. 2004 yılında 1 milyon 87 bin kişilik iş gücüne sahip olan dört kentte bu rakam, 952 bine geriledi. İstihdam ise 1 milyon 4 binden 873 bine düştü. 2004 yılında yüzde 7,6 olan işsizlik oranı ise dört yıl sonra yüzde 8,3 olarak açıklandı.
Trakya'da ise 550 bin kişilik iş gücüne sahip Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli, beş yılda bu rakamı 613 bine yükseltti. Ancak söz konusu iller, 544 bin kişiye istihdam yaratabildiği için, işsizlik oranı yüzde 6,6'dan Türkiye ortalamasının üzerine çıkarak yüzde 11,2'ye, işsiz sayısı da 37 binden 69 bin kişiye yükseldi.
İSTİHDAMI ARTIRIP İŞSİZLİĞİ AZALTANLAR DA VAR
İSMMMO'nun ''Türkiye'nin Sıkışan Kentleri'' raporuna göre işsizliği, hem oransal hem de sayısal olarak azaltan iller ise İstanbul, İzmir, Ankara, Zonguldak, Karabük, Bartın, Kastamonu, Çankırı, Sinop, Malatya, Elazığ, Bingöl ve Tunceli oldu. Belirtilen kentlerde iş gücü artışına karşın istihdamda da önemli artış kaydedildi.
İş gücüne yeni katılımlara rağmen İstanbul, 2004 ile 2008 yılları arasında 400 bin kişiye istihdam yaratırken, Ankara yaklaşık 200 bin kişiye, İzmir ise 30 bin kişiye istihdam yarattı.
MARDİN, BATMAN, ŞIRNAK VE SİİRT, İLK SIRAYI ALDI
Rapora göre, işsizliğin oransal olarak en yüksek olduğu kentler sıralamasında yüzde 17,4 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt, ilk sırayı aldı.
İkinci sıraya ise Adana ve Mersin yerleşti. Her iki kentte yaratılan istihdam, iş gücünü karşılamaya yetmediği gibi 2008 yılında etkisi artan küresel finansal krizin yansımaları da işsiz sayısını 154 binden 202 bine yükseltti. Böylece iki ilin 2004 yılında yüzde 14,8 olan işsizlik oranı, yüzde 16,8'e ulaştı.
İşsizlik oranının en yüksek olduğu kentler arasında üçüncülüğü de yine Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden Gaziantep, Adıyaman ve Kilis aldı. Üç kentin 2004 yılında yüzde 15,1 olan işsizlik oranı yüzde 16,4'e ulaştı. 84 bin kişilik işsizler ise 104 bin kişiyi buldu.
''İŞSİZLİK SORUNU, ETKİSİ ALTINA ALDIĞI HARİTAYI GENİŞLETMİŞTİR''
Açıklamada, İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan'ın rapora ilişkin değerlendirmesinde, işsizlik sorununun hakim olduğu bölgeyi genişlettiğine işaret edilerek, şu görüşlere yer verildi:
''20 kentte de 4 yıldır iş gücü eriyor, istihdam azalıyor, işsizlik ise artıyor. Türkiye'nin bu bölgeler başta olmak üzere işsizlik sorununu çözmeye odaklanması gerekiyor. Bu illerdeki ekonomik yaşam eriyor, çalışma kapasitesi daralıyor. İşsizlik sorunu, Doğu ve Güneydoğu illerinde yıllardır olduğu gibi artık kuzey, güney ve batı illerinde de kronikleşmeye başladı.Türkiye'nin 20 ilindeki sıkışmaya dikkat edilmesi lazım.''
Haber 7