Sevim Şentürk'ün haberi
"Kadınlar cuma namazı kılabilir mi?" hemen hepimizin cevabını merak ettiği bu soru, İstanbul'da artık akıllara bile gelmiyor. Çünkü pek çok camide kadınlar Cuma namazı kılabiliyor. Mihrimah Sultan, Süleymaniye, Şehzade, Şakirin ve Beyazıt camileri bunlardan birkaçı...
Cuma günü; salı, perşembe gibi gayet normal başlamıştı Fatih'teki Hırka-i Şerif Mahallesi'nde... Bakkal fırından yeni gelen ekmekleri dolaba yerleştiriyor; tuhafiyeci, dükkânının kepenklerini açıyordu. Mavi önlüklerini giyinmiş bir grup öğrenci köşe başındaki okula doğru yol alıyordu. Okulun hemen karşısındaki kırtasiyenin sahibi ise muhtemelen, teneffüste soluğu burada alan öğrencilere, satacağı ürünlerin hesabını yapıyordu. Çocuklarını okula, eşlerini işe yollayan kadınlara diyecek söz yok! Temizliği bitirip rahatça oturmanın aceleciliğiyle pencereyi açıp evi havalandırıyor, balkondan bir şeyler çırpıyordu.
Ancak hepimize tanıdık gelen bu rutin hareketlilik, saatler ilerledikçe yerini cuma gününü farklı kılan 'o' alışılmışın dışındaki görüntüye bıraktı. Çünkü Hırka-i Şerif Camii'nden yükselen cuma salası, burada sadece erkekleri değil kadınları da harekete geçiriyor. Onlar da günlük işlerini bir kenara bırakıp cuma namazı için camiye doğru ilerliyor. Mesela Emel teyze, sokağa inmiş yan apartmandaki Fatma Hanım'a "Namaza gelecek misin?" diye sesleniyor. 70 yaşındaki Bahattin amca karısı Nuran teyze ile birlikte giriyor camiye. Namaz çıkışı, bir grup kadın imam Mustafa Hoca'nın yolunu kesmiş, "Cuma namazı için kadınlara ayrılan yerin artık yetmediğini" söylüyor.
Bu görüntü Hırka-i Şerif Camii'ne mahsus değil. Aynı manzaraya Diyanet'in 'Kadınların camilerdeki yerini artırmak' için yürüttüğü proje sayesinde artık İstanbul'daki pek çok camide rastlamak mümkün. Peki bu camiler hangileri, ilgi nasıl, insanlar bu duruma şaşırıyor mu? Kadınların cuma namazı kılabildiği camilere gittik, cemaatin nabzını yokladık.
Kadınlar cuma namazı kılabilir mi?
Çoğu zaman tartışılan bu konu hakkında İlahiyatçı Hayrettin Karaman cevaz veriyor: "Kadınların cuma namazı kılmasında bir mahsur yoktur, uygun ortam varsa kılınabilir." diyor. Karaman Peygamber Efendimiz (sas) dönemini referans gösteriyor: Peygamberimiz (sas) zamanında isteyen kadınlar beş vakit namazı da, cuma ve bayram namazlarını da camide cemaatle kılarlardı. Hatta kadınlar namazlardan sonra Peygamberimizle konuşmak, ondan yararlanmak istemişler, erkeklerden fırsat bulamadıkları için şikayette bulunmuşlar, Peygamberimiz de onlara özel sohbet oluşturmuş. Karaman, cuma namazının kadınlara caiz olmasının farz olarak algılanmaması gerektiğini vurguluyor. "Cuma kadınlara farz olsaydı hayat dururdu, erkekler farzı yerine getiremezdi." diyor.
***
Ankara'da Hacı Bayram'da...
Şehzade Mehmet Cami: Mimar Sinan eseri olan Şehzade Camii'nde hanımların cuma kılabileceği 1.000 kişilik bir yer mevcut. İmamı Kemal Kızkın, "Mimar Sinan'ın hanımlar için yaptığı mahfile ben niye erkekler için açayım!" diyor. Kemal hoca, Şehzade Camii'nde ne zamandır hanımların cuma namazı kıldığı sorusuna ise "Çok eskiden beri. Ben bile hatırlamıyorum tarihi." diyor. Hanımlara ayrılan bin kişilik yeri İlahiyat Fakültesi'nin kız öğrencileri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin kadın çalışanları dolduruyor; neredeyse her cuma vakti erkeklerden önce gelip yerlerine kuruluyor.
Süleymaniye Cami: Yerli ve yabancı turistlerin gözdesi Süleymaniye Camii'nde restorasyondan sonra hanımlara cuma namazı için bin kişilik bir yer ayrılmış. Fakat, camide şimdilik cuma namazına gelen kadın sayısı 250'yi geçmiyor. Onları da, çoğunlukla camiye ziyarete gelenler yahut İstanbul'daki Süleymaniye sevdalıları oluşturuyor. Bir de İstanbul Üniversitesi öğrencileri var. Caminin imamı Ekrem Hoca, "Herkesi bekliyoruz. İstanbul içinden, dışından hanımlar Süleymaniye'de cuma namazını da eklesinler planlarına." diyor.
Beyazıt Camii: Meşhur Beyazıt Camii'nde hanımlar, 20 yıldır cuma namazı kılabiliyor. Hanımlara 50 kişilik yer ayrıldığını söyleyen imam Sabri Adal, hanımların bu alanı boş bırakmadığını vurguluyor. Örneğin Yavuzselim'de oturan Kamuran Dişli, 13 yıldır buraya cuma namazı için geldiğini ve gelinlerini de müsait olduklarında getirdiğini söylüyor.
Şakirin Camii: İç mimarı kadın olduğundan mı bilinmez Şakirin Camii'nde hanımlar için imkânlar oldukça geniş. Şadırvanı, lavabosu her şeyi şaşırtacak kadar iyi. Bu yüzden, diğer vakitlerde olduğu gibi cuma namazında da hanım cemaati var. Hem camiye yakın oturanlar, hem de şehir içi ve dışından her hafta hanımlar buraya geliyor. Özellikle Süleyman Hilmi Tunahan hazretlerinin kabri yandaki mezarlıkta olduğundan, onu ziyaret eden kadınlar camiye muhakkak uğruyor.
Hacı Bayram Camii: Kadınlara cuma namazında yer ayıran camiler sadece İstanbul'da değil. Geçtiğimiz aylarda restorasyonu biten Ankara Ulus'taki Hacı Bayram Camii'nde de hanımlar cuma kılabiliyor. Caminin çevresinde yapılan düzenleme ve camiye adını veren Hacı Bayram Veli Hazretleri'nin türbesinin de caminin hemen yanında bulunması, Ankara'da hanımların cuma namazına olan ilgisini artırmış.
***
Hırka-i Şerif'e cuma günü servislerle kadın cemaat geliyor
Eyüp Camii: Cuma namazlarında kadınların en kalabalık olduğu cami burası. Hatta en çok bilinen ve ilklerden de diyebiliriz... Çünkü Eyüpsultan Camii 33 yıldır "Cuma namazı nasıl kılınır?" diye merak eden hanımların adresi. 5 yıl önce de bu imkânlar genişletilmiş ve kadınlara ayrılan yerler çoğaltılmış. Şimdi hem caminin içinde hem de avluda kadınların için bir alan mevcut. Erkeklerse bu duruma çoktan alışmış ve hiçbir zaman "Bu kadınların ne işi var cuma namazında!" demiyorlar.
Sinan Paşa Camii: Beşiktaş'taki Sinan Paşa Camii hanımların cuma namazı kılabilecekleri başka bir adres. İmamı Abdullah Koca sayesinde erişmiş hanımlar bu camide namaz kılabilme şerefine. İlgi artınca Abdullah hoca, onlar için ayrılan alanı genişletmiş. Cuma namazında, Sinan Paşa'yı tercih edenler genelde değişiyor. Bu yüzden, ilk başlarda erkekler kadınlara "Camiye girmeyin bugün cuma" diye hatırlatma dahi yapıyorlarmış. Fakat şimdi hanım cemaatten erkeklere yer kalmıyor!
Hırka-i Şerif Camii: Hırka-i Şerif Camii'nde hanımlar, 4 yıldır cuma namazı kılabiliyor. 25-30 kişiyi bulan hanım cemaati daha çok mahalleden kişiler oluşturuyor. Uzaktan gelenler de yok değil. Cami imamı Mustafa Uyar'ın dediğine göre İstanbul'un çeşitli semtlerinden hanımlar servislerle geliyormuş. Fakat Bahattin amca, diğer semtlerden kadınların buraya cumaya gelmesine olumlu bakmıyor. "Cami kalabalıklaşırsa bizim hanımlara yer kalmaz diye korkuyorum." diyor.
Emirgan Camii: Emirgan Camii'nin bu anlamdaki kaderi 1. Abdülhamit devrinde belirlenmiş. Sultan Abdülhamit, camiyi yaptırırken kadınların namaz kılabileceği yeri ayırmış. 3 yıl önce caminin restorasyonunun bitmesiyle kadınlar cuma namazı kılmaya yeniden başlamış. İmam Şemsettin Ergin, "Müdavimler daha çok sosyeteden" diyor. Emirgan yerlisi hanımların da cuma namazına ilgisi çok.
Valide-i Cedid Cami: Üsküdar merkezde, hanımlar için cuma namazı başlatan ilk cami ise Valide-i Cedid. İmamı Kerim Öztürk, "İnsanlar çarşıya eşiyle alışverişe inince, hele bir de cuma vaktiyse hanımlarını dışarıda bekletmek istemiyor. 'Onlar da cuma kılsın' diye düşünüyor. Biz de onların bu talebini dikkate aldık." diyor. Caminin çaprazında bir eşarp mağazası işleten Zehra Soydan uygulamadan memnun. Her cuma namazında dükkânını kapattığını ve erkekler gibi cumanın bereketinden feyizlenme fırsatı bulduğunu anlatıyor.
Mihrimah Sultan Camii: Cuma namazı için hanımları unutmayan bir başka cami Üsküdar'daki Mihrimah Sultan Camii. 250 kişilik bir bölmeyi onlar için bırakmışlar.Müezzin Mahmut Kurşun, "Hanım cemaatimiz çok." diyor. Fakat erkekler, duruma alışmakta biraz zorlanmış. Örneğin Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 4. sınıf öğrencisi Emre Dinçer, "Birinci sınıfta buraya cuma namazı kılmak için geldiğimde hanımları görünce çok garipsedim. Hatta kendi kendime, 'galiba ben günleri karıştırdım' bile dedim. Ama şimdi sınıftaki bayan arkadaşları cuma kılmaları için teşvik ediyorum." diyor.
Zaman