Arpaçay Nehri'nin geçtiği vadide yer alan, 884-1045 yılları arasında Bagratlılar, 1045-1064 yılları arasında Bizanslıların yönettiği Ani, 16 Ağustos 1064'te Selçuklu Sultanı Alparslan tarafından fethedildi.
Yaklaşık 100 hektarlık alana sahip, tarih boyunca Bagratlı Hanedanlığı, Bizans, Büyük Selçuklu, Gürcü Krallığı, Moğollar, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Osmanlı Devleti'nin hüküm sürdüğü Ani Ören Yeri'nde geçmişte Hristiyan ve Müslümanlar yan yana yaşadı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ile Müzeler Genel Müdürlüğü ile Kafkas Üniversitesi (KAÜ) işbirliğinde Ani'de yürütülen kazı çalışmaları, 8 farklı noktada devam ediyor. İlk kaya mescit olduğu değerlendirilen mağarada ise 48 günlük kazı çalışması tamamlandı.
Giriş merdiveninin de yapıldığı mağara, Kur'an-ı Kerim tilaveti ve kurdele kesiminin ardından açılışı yapılarak turizme kazandırıldı.
Kars Valisi Ziya Polat, açılışta yaptığı konuşmada, Ani Ören Yeri dünya tarihi için çok önemli bir yer olduğunu belirtti.
KAÜ Öğretim Üyesi ve Ani Ören Yeri Kazı Başkanı Doç. Dr. Muhammet Arslan, kaya mescidin Ani'nin İlk Çağ'larına tanıklık ettiğini dile getirerek, "Konut olarak inşa edildiğimiz bu mağarada 8 mekan mevcut, bir bölümü Bagratlılar döneminde şapele dönüştürülmüş ve 1064 yılındaki Selçuklu fethiyle birlikte de kıble duvarına eklenen mihrap nişiyle mescide dönüştürülmüş. Dolayısıyla Anadolu'da Türklerin inşa ettiği ilk mescitle karşı karşıyayız." ifadesini kullandı.
aa