Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, "İnanıyorum ki Türkiye mutlaka bir gün başkanlık sistemine geçecektir. Ben onun için diyorum ki 10 sene sonra, 20 sene sonra bu sisteme geçeceğimize gelin vaktinde geçelim, gecikmeden geçelim, Türkiye'yi en erken zamanda bu sisteme hep beraber taşıyalım" dedi.
Bozdağ, üniter yapıyı bozmadan başkanlık sistemine geçmeyi önerdiklerini, Türkiye'nin özellikleri ve ihtiyaçları dikkate alınarak yapılacak kendine özgü sisteme ''Türkiye modeli başkanlık sistemi'' adının verilebileceğini söyledi.
Bozdağ, Kanal 24'te yayınlanan ''Ankara Masası'' programına katılarak gündeme ilişkin soruları yanıtladı.
Siirt'in Pervari ilçesi kırsalında askeri helikopterin düşmesiyle ilgili soruşturmanın başladığının hatırlatılması üzerine, şehit olan 17 askere Allah'tan rahmet, ailelerine başsağlığı dileyen Bozdağ, kendilerine ulaşan ilk bilgilere göre helikopterin, havanın yağışlı ve sisli olması nedeniyle çarpma sonucu düştüğünü belirtti. Konuyla ilgili hem idari hem de adli inceleme başlatıldığını kaydeden Bozdağ, inceleme sonunda nedenin kesin olarak ortaya çıkacağını ifade etti.
AK Parti'nin önerdiği başkanlık sisteminin nasıl bir model olduğuna ilişkin soruları da yanıtlayan Bozdağ, başkanlığın, yürütmenin ve yasamanın birbirinden ayrı ve birbirine karşı tam bağımsız olduğu, görev sürelerinin değişmez olduğu bir sistem olarak tanımlandığını belirtti.
"TÜRKİYE'DE BAĞIMSIZ BİR YASAMA YOK"
Doğrudan halk tarafından seçilen yürütmenin yasama üzerinde herhangi tesiri, yönlendirmesi ve tahakkümünün bulunmadığını vurgulayan Bozdağ, bugün Türkiye'de yürütme ve yasamanın bütünleşmiş olmasından dolayı bağımsız bir yasama olmadığını savundu.
Başkanlık sisteminde milletvekillerinin dar bölge sistemine göre seçildiğini dile getiren Bozdağ, bu yolla seçilen milletvekillerinin halkın sesine, taleplerine daha dirayetle sahip çıktıklarını anlattı.
Başkanlık sistemiyle ''federatif bir yapının ortaya çıkacağı, üniter yapının bozulacağı'' gibi yanlış bir algı oluştuğuna işaret eden Bozdağ, şöyle konuştu:
"TÜRKİYE MODELİ BAŞKANLIK SİSTEMİ"
''Bunlar başkanlık sisteminin özelliği değil, ABD'nin siyasi tercihidir. Türkiye için bizim öngördüğümüz sistem, Türkiye'nin gerçeklerini, tarihi, kültürel yapısını, dokusunu dikkate alan ama başkanlık sisteminin özellikleriyle bütünleşen bir yeni sistem. Onun için Sayın Başbakan 'Bize özgü bir sistem, Türkiye modeli başkanlık sistemi' diyor. Biz üniter yapıyı bozmadan başkanlık sistemine geçmeyi öneriyoruz. Başkanlık sistemi içerisinde federatif bir yapı, eyalet sistemi oluşturmadan başkanlık sistemine gidilebilir mi? Gidilebilir. Biz 'yönetim sistemini değiştirmeden de başkanlık sistemine geçilebilir' diyoruz.
Amerikan uygulamasında ikili bir yasama var, hem senato hem temsilciler meclisi var, kongre bu ikisinden oluşuyor. Biz diyoruz ki 'Türkiye'de ikili bir yasamaya ihtiyaç yok. TBMM bugünkü haliyle varlığını devam ettirebilir. Seçim sisteminde yapılacak bir değişiklikle başkanlık sistemine uygun, güçlü bir yasama organının teşkiline izin verecek adımlar atabiliriz'. Dolayısıyla ikili bir meclis yapısına bizim ülkemizde herhangi bir gerek yok. Örneğin ABD'de şimdi seçiciler seçildi, onlar başkan seçecek. Türkiye'de buna gerek yok. Biz diyoruz ki 'Sandıkta halkın yüzde 50'den fazla oyunu alan seçim sonucuyla beraber doğrudan başkan seçilir, ayrıca bir seçicilerin seçmesine gerek yok'. Biz bunu Türkiye'nin kendi özelliklerini, tarihi tecrübesini ve ihtiyaçlarını dikkate alarak kendimize özgü yapabiliriz ve bunun adı da 'Türkiye modeli başkanlık sistemi' olur.''
"BARAJ KALKIYOR"
Başbakan Yardımcısı Bozdağ, dar bölge sisteminin uygulanmasıyla baraj meselesinin ortadan kalkacağına ilişkin değerlendirme üzerine de ''Ülke barajı kalkıyor ve orada dar bölge barajı geliyor. Siz bunu seçim sistemine 'en fazla oyu alan seçilir' derseniz o zaman en fazla oyu alan seçilir. Yok, 'yüzde 50'den fazla oyu alan milletvekili seçilir' derseniz milletvekilleri seçildiği bölgede yüzde 50'den fazla oy alan kişilerden oluşacak. Her halükarda baraj kalkmış olacak, dar bölgenin içinde bir baraj fiilen teşekkül etmiş olacak'' diye konuştu.
Dar bölge sistemine göre partilerin halkın istediği kişileri aday göstereceklerini Bozdağ, vatandaşların, kendi içlerinden olmayan, sorunlarını bilmeyen ve en iyi şekilde temsil edeceğine inanmadıkları kişilere oy vermeyeceğini, bu nedenle de partilerin en iyileri listelerinden aday koymak için yarışacaklarını anlattı.
Bozdağ, şunları kaydetti:
''Milletvekilleri şunu iyi bilecekler. Kendilerini vekil yapan irade partilerin merkezinden listeye koyan irade değil, sandıkta halkın verdiği irade olduğunu görecekler, gücü halktan alacaklar. Dolayısıyla hem partilerine karşı daha gür sesli, daha cesur, daha bağımsız politika üretme imkanı olacak ve onlara görüşlerini daha rahat söyleyebilecekler hem de yasamanın içerisinde kendilerini daha iyi ifade edebilecekler.''
Milletvekillerinin yürütmeyle ilişkili işlerle uğraşmayacakları için yasama ve denetimden sorumlu olacağını, proje üreteceğini ve yanlışları ortaya koyacağını ifade eden Bozdağ, ''Tam bir denetim mekanizmasına dönecek, hem iktidar grubu hem de diğerleri açısından'' dedi.
"DENETİM YOK, DENETİMİN ADI VAR"
Başkanlık sisteminin ''tek adam'' eleştirilerini gündeme getirdiği hatırlatılarak ''Başkanı kim denetleyecek? Parlamento ile başkan arasında karşılıklı denetleme nasıl gerçekleşecek?'' sorusu üzerine Bozdağ, parlamenter sistemde denetimin sadece adının olduğunu söyledi.
Parlamenter sistemde denetim yapılabilmesi için meclis çoğunluğuna ihtiyaç duyulduğuna işaret eden Bozdağ, iktidar grubu ''evet'' demediği takdirde denetim mekanizmalarının işletilmesinin mümkün olmadığının altını çizdi.
Bozdağ, şöyle devam etti:
''Bugün denetim yok, denetimin adı var. Geçenlerde parlamentoda konuşuldu bu konu. Muhalefet denetimden şikayet etti, o zaman 'Denetimin gerçek anlamda olmasını, etkin ve verimli olmasını istiyorsak bu denetime izin vermeyen parlamenter sistemi terk edip buna en iyi biçimde izin veren başkanlık sistemine geçmemiz lazım' dedim. Başkanlık sisteminde denetim tamdır. Bir defa başkan yürütme olarak yasamaya hakim değildir. Şimdi hükümet yasamaya hakimdir, yasama hükümete rağmen Türkiye'de bir iş yapamaz; bugün de geçmişte de gelecekte de. Orada yasama ayrı ve bağımsızdır.
Yürütme yasamayı seçime zorlayamaz, götüremez. Bizim sistemde cumhurbaşkanı belli şartlar içinde yasamayı seçime götürme yetkisi var ama başkanlık sisteminde yok. Yasama da başkanı güvensizlik oyu vererek ya da başka şekilde görevden alamaz. Başkanın süresi de yasamanın süresi de sabit. İkisi birbirini görevden alamayıp, görev süresini de kısaltamadığı için birbirine karşı tam bağımsız.
Bütçe konusu... Bütçe en önemli denetim yoludur ve milletvekilleri bütçeyi geçirme noktasında başkanı denetleyecektir. Kanun teklif etme veya kanun tasarısı sunma yetkisi başkanda yok, bütün yasaları meclis çıkaracaktır. Meclisin 'evet' demediği bir yasayı başkanın çıkarma imkanı yok. Başkanı mecliste temsil eden kimse olmuyor bu sistemde. Başkan meclise muhtaç, meclis çok güçlü bir pozisyonda duruyor, kanunu çıkarmayabilir. Başkanın iradesinin tersinde kanunlar çıkarabilir.''
Bugünkü sistemde hükümetin istediği bir kanunu meclisin çıkarmaması gibi bir durumun söz konusu olmadığını vurgulayan Bozdağ, başkanlık sisteminde ise aynı partiden olan milletvekillerinin dahi yanlış yapması halinde başkana bayrak açabileceğini söyledi.
Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ, şunları belirtti:
''Başkanın her dediğine 'evet' denmeyecektir, çünkü partinin çıkarı yeni seçimde başkanı çıkarmaktır. Yanlış yapan, batağa giden, zarar veren, halkı karşısına alan birinin politikaları karşısında 'evet' dediği zaman, 'evet' diyen milletvekilleri kendi bölgelerinde bunu izah edemezler, yüzde 50'yi alamaz, vekil seçilemezler. Onun için başkanlık sistemi denetimin en etkin, en verimli, en bağımsız olduğu sistemdir. Ama parlamenter sistem, denetimin adının olduğu kendinin de fiilen yapılamadığı bir sistemdir.''
"BİLE BİLE KONUYU ÇARPTIRIYORLAR"
Başkanlık sisteminin tek adamlığı, diktatörlüğü ve otoriter yönetimi ortadan kaldırmak için birbirini fren-denge sistemleriyle dizginleyen bir yapı üzerine kurulduğunu belirten Bozdağ, başkanın yüzde 50'yi aşkın seçmenin oyuyla 4 ya da 5 sene için seçileceğini dile getirdi.
Bozdağ, şunları söyledi:
''Yüzde 50'nin oyu ile seçilen kişi 4 sene veya 5 sene sonra sandığa bir daha gidecekse tek adamlık yapabilir mi? Yaptığı zaman sandıktan lehine bir sonuç çıkabilir mi? Meclis dediği kanunları, şeyleri yapar mı? Bütçesini onaylamaz ve sıkıntıya girer. Başkanı burada suçlamak dediği bir yöntem var Amerikan uygulamasında. Biz burada da bunu önereceğiz. Belli konuda başkanı suçlayarak orada bir yaptırıma götüren ve başkanın da başkanlıktan ayrılmasına neden olan bir mekanizma var. Onu koyduğunuz zaman başkan bir yandan istediği kanunu çıkaramayacak. Bir başkan düşünün, istediği kanun çıkarma yetkisi yok, meclis izin vermezse bunu yapamıyor. Bir başkan düşünün halktan yüzde 50'den fazla oy alarak seçilmesi gerekiyor ve bir başkan düşünün kendini en etkin şekilde hem kendi grubu hem bütün gruplar denetleme yapıyor. Öyle bir yerde diktatörlük, tek adamlık, 'ben dedim oldu' deme imkanı var mı?
Çünkü başkanlık sisteminin ana mantığı diktatörlüğe, tek adamlığa ve otoriter yönetime fırsat ve imkan vermemek üzere kurgulanmıştır. Bunları düşünenlere karşı başkanlık sistemi esasında bir meydan okumadır. Latin Amerika örnekleri başkanlık sistemi değil. Onların adı başkanlıktır. Diktatörlüğün adına başkanlık demişlerdir. Başkanlık sistemi 'tek adamlık yapar, diktatörlüğe yol açar' diyenler bilmiyorlarsa cehaletlerinden söylüyorlar. Biliyorlarsa halkı korkutmak için bu sistem Türkiye'ye gelmesin demek için bile bile konuyu çarpıtıyorlar.''
"Önümüzde halkın seçeceği cumhurbaşkanlığı seçimi var. Bunun da bir sorun olacağını mı düşünüyorsunuz? Bu saatten sonra Türkiye bu modelle devam ederse Köşk, Hükümet ve Parlamento arasında çatışmaları mı artıracak?" sorusu üzerine Bozdağ, Türkiye'de siyasi istikrar ve güçlü iktidara ihtiyaç olduğunu söyledi.
Geçmişte koalisyon hükümetlerinde yaşanan ekonomik ve siyasi krizlerden örnekler veren Bozdağ, şöyle konuştu:
"BAŞKANLIK SİSTEMİNDE KOALİSYON OLMAZ"
"Başkanlık sisteminde koalisyon olmaz. Başkanı halk seçiyor, koalisyon falan yok. Geriye dönüp bakın, Türkiye'de ne zaman koalisyon varsa ya ekonomik ya siyasi kriz vardır. Siyasi krize ya muhtıralarla ya darbelerle ya da beraber iç içe bunlar sarmaş dolaş olmuş faturayı hep millet ödemiş. Koalisyon olduğu dönemde Türkiye'nin kazandığını kimse söyleyemez. Türkiye hep kaybetmiş. Ne zaman büyümüş? Tek başına iktidar olduğu yıllarda büyümüş.
Ekonomisi büyümüş, her alanda gücü, nüfusu artmış Türkiye bambaşka bir noktaya gelmiş. Koalisyon gelince bu gelinen noktaların hepsi kaybedilmiş krize gitmiş. Halk sandıkta bu sefer geçmişte Özal'ı tek başına iktidara getirdiği gibi 2002'de de AK Parti'yi, Sayın Başbakanımızı iktidara getirdi. Buradan baktığımızda parlamenter sistem istikrar doğuruyor mu? Sistemin kendisi doğrudan doğurmuyor, ama halk sandıkta oyunu verirse o zaman istikrar oluyor. 2002'de bu halkın kurduğu bir istikrardır, sistemin kurduğu istikrar değil. O yüzden biz diyoruz ki Türkiye'de sistem istikrar kursun."
"BÖYLE BİR ORTAMDA GELİŞME VE BÜYÜME OLMAZ"
Geçmişte Türkiye'de yaklaşık 17 ayda bir hükümetin değiştiğini hatırlatan Bozdağ, böyle bir ortamda ekonomi ve diğer alanlarda gelişme ve büyümenin söz konusu olmayacağını vurguladı.
Bozdağ, şöyle devam etti:
"Onun için biz diyoruz ki 'Bir sistem kuralım, bu sistem siyasal istikrarı, güçlü iktidarı tesis etsin. Bu sistem operasyonlara izin vermesin'. Siz 276 ile iktidar oldunuz. Bir milletvekili gelse, dese ki 'Sayın Başbakanım benim şu dediğimi yapın, yapmazsanız ben istifa ediyorum'. Ettiği zaman hükümet düşüyor. 280 oldu, geldi vekiller bir grup bunları yapın yapmazsanız istifa ediyorum. Hükümet düşer mi? Düşer. O zaman bu hükümet tek başına olsa da çok güçlü bir iktidar değildir. Bazı milletvekillerinin ipoteği altında, rehini altında bir iktidardır. O ülkeye fayda getirmez. Koalisyon oldu, koalisyonlar düşebilir. 28 Şubat'ta DYP'nin uğradığı operasyonu Sayın Çiller geçen gün anlattı. Ne oldu? Birtakım yerlerde tehditle, şantajla başka yöntemlerle gayriahlaki usullerle vekiller istifa ettirtildi.
Bu sistem güçlü iktidarın olmasına izin vermiyor, operasyonlara açık. Sermaye operasyon yapmak istediğinde parayla satın alıp iktidar değiştirebiliyor, medya operasyon yapmak istediğinde kasetler, başka şantajlarla milletvekillerini istifa ettirip iktidar değiştirebiliyor. Hukuk dışı çeteler, mafyalar, mahfiller bir şey yapmak istediğinde onu değiştiriyor. 28 Şubat gibi muhtıra vermek isteyenler baktığı zaman bu kötü manzaradan cesaret alıyor. Başkanlık sistemi sermayenin, medyanın vesayet kurumu dediğimiz hukuk dışı yapılanmaların, çetelerin, mafyaların iktidara müdahale edemeyeceği, iktidar değiştiremeyeceği bir yapıdır. Çünkü iktidara getiren ve iktidardan götüren sadece halktır. İktidarı veren de halk alan da halk.
Başkanlık sistemi milletin iradesinin Ankara'da tam egemen ve bağımsız hakim olduğu bir sistemdir. Ankara iradesinin gölge kabul etmeyeceği bir sistemdir. O yüzden gölge yapanlar, bu iradeyi Ankara'da şimdiye kadar paylaşanlar başkanlık sistemine karşılar."
"BAŞKANLIK SİSTEMİNİ BAŞBAKAN İÇİN İSTEMİYORUZ"
Türkiye'nin bu güçlü yapıya geçmesi gerektiğini vurgulayan Bozdağ, şunları kaydetti:
"Bugün AK Parti tek başına güçlü bir iktidar. Yasama da yürütme de elinde. Bizim derdimiz ne? Bizim derdimiz Türkiye. Birileri diyor ki 'Tayyip Bey için bunu istiyorlar'. Biz Sayın Başbakan için bunu istemiyoruz. Bunu istemiş olsak, güç manasında istemiş olsak, başkan seçilmesi halinde şu andaki pozisyondan daha güçlü bir noktaya gelmeyecek. Çünkü yasama ayrı ve bağımsız hale gelecek. Yasamaya hükmedemeyecek, partiye hükmedemeyecek ve ayrı bir noktaya gelecek. Biz bunu kişi için istemiyoruz biz bunu Türkiye için istiyoruz."
"ÇÖZÜM BAŞKANLIK SİSTEMİ"
"Türkiye'nin geleceğini kurtarmak için bizim başkanlık sistemine geçmemiz lazım. Çözüm başkanlık sistemidir" diyen Bozdağ, "Diğer partilerden katılım olmazsa bunun geçirmeniz çok zor. Ama yine de bunun anayasaya, taslağa yazılmasını istediniz. Amacınız bunun doğru olduğunu savunmak ve tartışılmasını sağlamak mı?" sorusuna şu yanıtı verdi:
"Bizim bütün derdimiz, ülkemiz için doğru olanı, faydalı olanı hayata geçirmektir. Bizim esas amacımız, bunu hayata geçirmek. Ama Anayasa Uzlaşma Komisyonu yapısı buna izin verir mahiyette değil. Bizim de milletvekili sayımız anayasayı değiştirecek çoğunlukta değil. Dolayısıyla bunu fiilen hayata geçirme imkanımız gözükmüyor. Ama biz bunu anlatmaya, milletimizin bu konudaki hassasiyetini çoğaltmaya ve bu konunun bilinirliğini, görünürlüğünü çoğaltmaya devam edeceğiz. Çünkü Türkiye'nin bütün sorunlarının çözümünün çaresi esasında bir noktada başkanlık sistemi. Çünkü bazı sorunlar daha güçlü yapılar gerektiriyor. Türkiye'de ancak başkanlık sistemiyle aşılabilecek pek çok alan var."
Başkanlık sistemini tartışmak istemeyen belli bir kesimin olmasına rağmen bunu tartışmaya devam edeceklerini vurgulayan Bozdağ, "İnanıyorum ki Türkiye mutlaka bir gün başkanlık sistemine geçecektir. Ben onun için diyorum ki 10 sene sonra, 20 sene sonra bu sisteme geçeceğimize gelin vaktinde geçelim, gecikmeden geçelim, Türkiye'yi en erken zamanda bu sisteme hep beraber taşıyalım." dedi.
Rota Haber