Hayatımda hiç... Bu her zaman böyleydi... Kesinlikle yapmak istemiyorum... Psikiyatri uzmanlık öğrencisi olduğum ilk yıllardı.
Psikologlardan ve psikiyatri uzmanlık öğrencilerinden mürekkep eğitim amaçlı bir psikoterapi (training group) grubuna katılmıştım. Tecrübeli terapistimiz ustaca hepimize yüzleştirmeler yapıyordu. Öğrendiğimiz şeylerin ilklerinden biri "tehlikeli" kelimelerdi. Garibime gitmişti "tehlikeli" sözü. Kelimeler nasıl tehlikeli olabilirdi ki?
Kelimelerimizin bizi nasıl ele verdiğini öğretmişti bize. Kendimizi nasıl tanımlıyoruz? Hayatı nasıl tanımlıyoruz? Olayları nasıl açıklıyoruz? Derdimizi nasıl anlatıyoruz? İlişkilerimizi, yaşadıklarımızı, hayallerimizi anlatırken hangi kelimeleri seçiyoruz, hangilerinin üzerine basa basa konuşuyoruz?
Başımıza neyin geleceğini iyi biliyor olmalıydı ki uyarmayı da ihmal etmemişti. Bir süreliğine konuşmanızın akışı bozulabilir demişti. Haklı çıkmıştı. Zihnimiz kullandığımız kelimeleri takip ediyor, tehlikeli kelimeleri ayıklayıp daha nisbi, kesinlik bildirmeyen kelimeleri seçmeye çalışıyordu. Bu tehlikeli kelimeleri mümkün olduğunca lügatimden çıkarmak için epeyce uğraşmam gerekmişti. "Her zaman yaptığım gibi..." Of! Yine "her" kullandım, onun yerine "çoğunlukla" demeliydim. Cümleyi "mutlaka" değiştirmeliyim ve "kesinlikle" "her"i kullanmamalıyım. Bu da olmadı ki. Birinden kurtulmaya çalışırken diğerine yakalanıyordum. Hele bir de "meli malı" lar yok muydu? "Kullanmamalıyım" yerine "kullanmasam daha hayırlı/güzel olacak" demek daha huzur vericiydi halbuki.
Bazı kelimeler gerçekten tehlikeli oluyor hayatlarımız için. İlk elde sıralayacak olursak: her, hiç, daima, tümüyle, bütünüyle, asla, kesinlikle, mutlaka. Bunları kullana kullana içimizi sertleştiriyoruz. Yüzeyde bize güvenlik hissi sağlıyorlar. Onlarla kesinlik ihtiyacımızı sağladığımız zannına kapılıyoruz. Örneğin "Bunun kesinlikle böyle olmasını istiyorum" diyerek meramımızı daha iyi anlattığımızı sanıyoruz. "Bu her zaman böyleydi" derken "her zaman" bize yapay bir emniyet duygusu veriyor. Ancak bunlar kişiliğimizin sertleşmesi için de birebirler. Farkına varmadan katı kurallar listesi oluşturuyoruz bu kelimelerle. "Bu her zaman böyle yapılmalıdır. Hiç yanlış yapılmamalıdır. Her hareketimiz tümüyle mutlak doğru olmalıdır." Bu gizli kuralları ihlal edenlere karşı öfke ve kızgınlık birikiyor içimizde. Kuralları ihlal eden kendimizsek kendimize, başkaları ise başkalarına.
Bu tehlikeli kelimeler narsisistik çağın bolca ürettiği ve yaslandığı kelimeler. Çünkü mutlak bilgi ve hakikati elinde tutan Mutlak Varlık hayatın merkezinden kenarına çekildiğinde, insan mutlaka yaslanma ihtiyacını nereden karşılayacak? Mutlak Varlık dışında kala kala insanın kendisi kalıyor. İnsan Mutlak Olan'dan yardım isteme ve O'na dayanma yerine kendine dayanıyor, kendine yaslanıyor. İnsan benliğinin kendini mutlaklaştırmasının başlangıç yollarından biri de bence burası. Yaslandığı kendini sağlamlaştırabilmesi için de kullandığı kelimeler kesinlik ifade edenlere kaymaya başlıyor.
"Bu kesinlikle böyledir" yerine "Bunun böyle olduğu kanaati taşıyorum", "Kesinlikle yapılması gereken şudur" yerine "Şahsi mülahazam şu ki şöyle yapılırsa daha hayırlı olur gibi görünüyor..." ifadeleri bizi gevşetecek, katılıklarımızı törpüleyecek. Kendimizi yaslanabileceğimiz bir varlığa dönüştürmek için sağlamlaştırayım derken yine kendimizi bir gerginlik çemberinin içine sokuyoruz. Ne kadar kesin ve kendinden emin kelimeler kullanırsak kullanalım kelimelerimiz varoluşun yükünü kaldıramıyor. Mutlaklık ve kesinlik yüklü kelimeler, ihtiyacımız olan kesinliği sağlayamıyor. Ruhumuz yine titrek bir yaprak gibi sallanıyor hayat rüzgârının önünde. İhtiyacımız olan mutlak ve kesin kelimelere sığınmak değil, Mutlak Olan'a yaslanmak. Mutlak tanımlamaları hak eden sadece O çünkü.
Zaman