Aziz dost Halef Nas ile geçende İmam Taberani’den bir hadis okuduk. Halef’in Arapçası ve benim küçük katkılarımla çevirmeye çalıştık:
Muaz Bin Cebel’den rivayet ediliyor. Resulullah’ın (sav) şöyle dediğini işittim. Verilen bir nimeti verildiği müddetçe alın. Fakat bu dinde rüşvet olunca almayın. Fakirlik ve ihtiyaç sizi engellediğinde bu tavrınızı terk etmeyin. İslam’ın yolu devamlıdır. Kitap elinizde olduğu müddetçe onunla devam edin. Kitap ve sultan ayrılacak. Sakın siz kitaptan ayrılmayın. Sizi idare eden kendi nefisleri için hüküm veren idarecileriniz olacak. Kendileri için istediklerini sizin için istemeyecekler. Onlara isyan ederseniz sizi öldürürler. İtaat ederseniz zillet içinde yaşatırlar.
Sahabe dediler ki; Ya Resulullah (sav) o zamana yetişsek ne yapalım.
Resulullah (sav) dedi ki; Meryem oğlu İsa’nın ashabı gibi yapın. Onlar testerelerle kesildiler. Sırtlarında haçlarla çarmıha gerildiler. Ama kitaptan ayrılmadılar. Allah’a itaat ederek ölmek ona isyan ederek yaşamaktan daha hayırlıdır. (İmam Taberani, Mucem’ul Kebir, 20/90)
Hadisteki asıl ilgimizi çeken nokta, “Kitap ve Sultan ayrılacak” ifadesi.
Sakın siz kitaptan ayrılmayın.
Sizi idare eden kendi nefisleri için hüküm veren idarecileriniz olacak. Kendileri için istediklerini sizin için istemeyecekler.
Nitekim olan oldu ve Hz. Ali’den sonra Kitap ile sultan ayrıldı. Başka bir Hadis’te belirtildiği gibi; “Hilâfet benden sonra otuz sene sürecek, ondan sonra da ısırıcı saltanat şeklini alacaktır.” (Müsned, 5:220, 221.) Isırıcı saltanat/sultanlar devri başladı.
Kitap ve sultan ayrıldı.
Ben buradaki sultanı sadece Kur’an değil, sultanların kanun, hak, adalet, hukuktan da ayrılmaları şeklinde de anlıyorum. Nitekim tarih boyunca Türkiye şartlarında iktidarların kitapları nasıl kendi çıkarlarına uydurduklarını görmek zor değil. Kanunlar sultanların elinde oyuncak olmuş.
Böylesine keyfiliğin, tek adamlığın hakim olduğu devirlerde hayat sultanlara boyun eğmeyenler için zorlaşır. Haksızlığa, adaletsizliğe isyan edenler zulme uğrar, boyun eğenler ise zillet içinde yaşarlar.
Peygamber’in (asm) bu durum karşısındaki tavsiyesi ise oldukça nettir: Meryem oğlu İsa’nın ashabı gibi yapın. Onlar sırtlarında haçlarla çarmıha gerildiler, türlü zulme uğradılar, ama hak yoldan, Kitap’dan dönmediler.
Kitap ve sultan ayrıldığında; yöneticiler haktan, hukuktan, adaletten ayrıldıklarında yapılacak tek bir şey var: Onların haksızlıklarına boyun eğmeden Kitap’a sarılmak. Yani hakkı, hukuku, adaleti, insan haklarını, hürriyeti, sevgiyi, saygıyı savunmak.
Peygamberin ölçüsü çok net:
“Allah’a itaat ederek ölmek ona isyan ederek yaşamaktan daha hayırlıdır.”