Kurban, kavramı ve fiili üzerine
Nebiler soyu da kurban ile açılmış bir şehrahtır. Peygamberimizin (sav) babası Abdullah’ın kurban hadisesi ile Hz İbrahim‘in (as) kurban olayı ile muhattır. “Ben iki kurban edilenin oğluyum “ der bu yüzden Allah Resulü (sav). ”Abdülmuttalip Zemzem kuyusunu kazarken evladın babaya ne kadar yardımcı olduğunu bizzat anlamıştı. Onun için hayatında on evlad yetiştirmeye muvaffak olursa, bunlardan biri Allah’a kurban edeceğine söz vermişti. Abdülmuttalip istediğinden çok evlat babası olmuş, bunları yetiştirmişti. Bunlardan hangisini kurban edeceğini tayin için aralarında kura çekti. Kura Abdullah’a isabet etti. Abdulmuttalip sözünü yerine getirmek için deve ile Abdullah’ı kuraya tabi tuttu, hep Abdullah’a çıktı, yüz deve olunca kura develere çıktı, ve onun yerine yüz deve kurban edildi. (Ali Himmet Berki 32)
Kurban her ümmet için konmuş bir ibadettir; Biz her ümmete kurban ibadeti koyduk ki, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanları keserken Allah’ın adının ansınlar. Şunu unutmayın ki hepinizin ilahı tek bir ilahtır. Öyle ise yalnız O na teslim olun. Sen ey Resulüm o alçak gönüllü, samimi ve ihlaslı olanları müjdele. “22/34
Kurban ananesi hz Adem’den başlar. “ Onlara Adem’in iki oğlunun gerçek olan haberini oku. Onların her ikisi birer kurban takdim etmişlerdi de, birinin ki kabul edilmiş, ömürünün ki kabul edilmemişti. Kurbanı kabul edilmeyen, kardeşine “ seni öldüreceğim “ dedi. O da Allah ancak müttakilerden kabul buyurur, dedi. Yemin ederim ki sen beni öldürmek için el kaldırsan ben seni öldürmek için sana el kaldırmam. Çünkü ben alemlerin Rabbi olan Allah’tan korkarım. Ben isterim ki sen kendi günahınla beraber benim günahımı da yüklenesin de cehennemliklerden olasın. Zalimlerin cezası da işte budur. “5/27-29
Allah peygamberimize (sav) namaz ve kurbanı emreder; "Sen de Rabbin için namaz kıl ve kurban kesiver”108/2
Hz İbrahim’in oğlunu kurban etme vakası ibretli bir olaydır.; İbrahim dedi ki “ Ben Rabbimin gitmemi emrettiği yere doğru gidiyorum. O elbet bana yol gösterecektir. ” Ya Rabbi salih evlatlar lütfet bana. Biz de ona aklı başında bir oğul müjdeledik. Çocuk büyüyüp yanında koşacak çağa erişince ona” Evladım dedi ben rüyamda seni kurban etmeğe giriştiğimi görüyorum nasıl yaparız bu işi, sen ne dersin bu işe !” Oğlu “ Babacığım “ dedi hiç düşünüp çekinme sana Allah tarafından ne emrediliyorsa onu yap Allah’ın izniyle benim de sabırlı, dayanıklı biri olduğunu göreceksin “
Her ikisi de Allah’ın emrine teslim olup İbrahim oğlunu şakağı üzerine yere yatırıp, Biz de ona “ İbrahim rüyanın gereğini yerine getirdin Biz de onu kurban etmekten seni muaf tuttuk deyince onları büyük bir sevinç kapladı, biz iyileri işte böyle ödüllendiririz. Bu gerçekten pek büyük bir imtihandı. Oğula bedel ona büyük bir kurbanlık verdik. “37/99-107
Hacca gelenlerin kurban kesmesini emreder Allah” Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanları, belirli günlerde Allah’ın adını anarak kurban etsinler. Siz de onların etinden hem kendiniz yiyin, hem de yoksula ve fakire yedirin “ 22/26
Biz kurbanlık büyük baş hayvanları da sizin hakkınızda Allah’ın dininin şeairinden kıldık. Onlar da sizin için hayır vardır. Onlar boğazlanmak üzere saf halinde dururken onları kestiğiniz zaman Allah’ın adını anın. Yanın üstüne yere yıkılınca da onlardan hem siz yiyin, hem kanaat gösterip istemeyene, hem de isteyen fakire yedirin. işte böylece onları size amade kıldık ki şükredesiniz. Öyleyse güzel davrananları müjdele. Fakat unutmayın ki ne onların etleri, ne kanları asla Allah’a ulaşacak değildir. Lakin ona ulaşacak tek şey kalplerinizde beslediğiniz takvadır. Allah saygısıdır. O bu hayvanları size amade kıldı ki sizi doğru yola eriştirdiği için O’nun yüceliğini ilan edesiniz. Öyleyse güzel davrananları müjdele. “22/36-37
Kurbanlara saygı ve hürmet; Ey iman edenler, ne Allah’ın şeairine, ne şehr-i harama, ne Kabe’ye hediye olarak gönderilen kurbanlık hayvanlara, hele hele gerdanlık takılı kurbanlıklara, ne de Rabbinin lütfunu ihsan edeceği kazancı ve O’nun rızasını arzulayarak Beyt-i Haram’a yönelenlere sakın hürmetsizlik etmeyin. 5/2
Kabe de, kurbanlıklar da hürmeti gerektirir. “ Allah Kabe’yi o hürmete layık mabedi, insanların din ve dünya hayatları için bir nizam vesilesi kılmıştır. O haram ayı da Kabe’ye gönderilen gerdanlıksız veya gerdanlıklı kurbanlıkları da. Bütün bunlar Allah’ın göklerde olanı da yer de olanı da bildiğini ve gerçekten Allah’ın herşeyi bildiğini sizin de bilip anlamanız içindir. “5/97
Hacda zamansız avlanma kurban ile cezalandırılır; “ Ey iman edenler siz ihramlı iken av öldürmeyin, içinizden kim onu bilerek öldürürse kendisine bir ceza vardır. O ceza da öldürdüğüne benzer bir hayvan olup, öldürenin emsali olduğuna içinizden iki adil kişinin karar vermesi gerekir. 5/95
Hac’da Kurban önemli bir görevdir. ” Allah yolunda malınızı harcayın da kendi ellerinizle kendinizi tehikeye atmayın ve hep güzel davranın. Çünkü Allah güzel hareket edenlere sever. Haccı da Umre’yi Allah rızası için tamamlayın. Eğer engellenecek olursanız, o durumda kolayınıza gelen bir kurban gönderin. Kurbanlık yerine varıncaya kadar başınızı traş etmeyin. Aranızda hasta yahut başından rahatsız olan varsa, onu fidye olarak oruç tutmak sadaka vermek, yahut kurban kesmek gerekir. Hastalık veya yol emniyeti olmaması gibi sebeplerle haccınızın engellenmesinden emin olduğunu zaman ise, her kim hacca kadar umre (temettü) yaparak sevap kazanmak isterse, onun da kolayına gelen bir kurban kesmesi gerekir. Kurbanlık temin edemeyen kimse, üç gün hacda yedi gün de döndüğünüz zaman memleketinde olmak üzere tam on gün oruç tutar. Allah’a karşı gelmekten sakının ve Allah’ın cezasının çetin olduğunu iyi bilin. 2/195-196
Yanlış ilahlar için yapılan kurbanlar faydasızdır. “ Bu durumda Allah’ı bırakıp yakınlaşmak kurban olmak için edindikleri ilahlar, onlara yardım etseler di ya. Hayır onlar kendilerinden kaybolup gittiler. Bu edindikleri ilahlar ve onlara yükledikleri onların yalanları ve uydurmakta olduklarıdır. 46/28