Bediüzzaman’ın elli beş yıllık gayesi olan Medresetü’z-Zehra, temelinde bir üniversite projesidir. Hedef, maddi üniversiteler/akademyalar zinciridir.
Mektep, medrese ve tekkeyi ortak bir paydada birleştirmeyi hedefleyen bu büyük proje, sonuçta bir hayat okuluna dönüşmüş ve varlığını “Risale-i Nur” olarak devam ettirmiştir.
Kader, eşsiz bir Kur’an tefsiri yaptırmak için Eski Said’e etütler yaptırmıştı.
Bunu şu ifadelerden anlıyoruz: “Medresetü’z-Zehra hakikati, istikbalde çıkacak olan Risale-i Nur’a bir beşik, bir zemin izhar etmek idi ki, bilmediği, ihtiyarsız olarak ona sevk olunuyordu. Bir hiss-i kablelvuku ile o nurani hakikati bir maddi surette arıyordu.”
Fakat bu yorum, Bediüzzaman’ın talebelerinin bu üniversiteler veya akademyalar zincirini maddi surette tesis etmelerine mani değildir.
Bunu Bediüzzaman’ın kendisi söylemektedir: “Sonra o hakikatin maddi ciheti dahi vücuda gelmeye başladı. Sultan Reşad, on dokuz bin altın lirayı vererek Van’da temeli atılan Medresetü’z-Zehra’ya verdi, temel atıldı. Fakat sabık Harb-i umumi çıktı, geri kaldı. Beş altı sene sonra Ankara’ya gittim, yine o hakikate çalıştım. İkiyüz mebustan yüz altmış üç mebusun imzalarıyla, o medresemize yüz elli bin banknot iblağ ederek, o tahsisat kabul edildi. Fakat binler teessüf, medreseler kapandı, onlar ile uyuşamadım, yine geri kaldı. Fakat Cenâb-ı Erhamürrâhimîn o medresenin manevi hüviyetini Isparta vilayetinde tesis etti; Risale-i Nur’u tecessim ettirdi. İnşallah, istikbalde Risale-i Nur şakirtleri o ali hakikatin maddi suretini de tesis etmeye muvaffak olacaklar.”
Risale-i Nur, bu büyük üniversitenin tedrisatı ise; Risale-i Nur’un inşa ettiği kültür ve medeniyet de bu üniversitenin meyvesi olmalıdır!
Bediüzzaman Hazretlerinin bu üniversite projesi, genelde Osmanlı coğrafyasının doğu ve güney bölgelerini ıslaha yönelik bir hedef olarak takdim edilir. Bu yaygın kanaat doğru olmakla beraber yetersizdir. Çünkü Said Nursi’nin konu ile alakalı son yıllarına ait metinlerine baktığımızda projenin bütün insanlığa yönelik bir “Kur’an medeniyeti” projesi olduğu anlaşılır.
Din ilimleri ile medeniyet fenlerinin (bilim, sanat, teknoloji..vb) buluşma zemini olan bu proje, önceliğinde Asya kıtasını hedef alan bir projedir.
Bu medeniyet projesinin bir sonraki hedefi ise, bu kıtayı basamak yaparak bütün insanlığın problemlerine çözümler üretmektir.
Bu anlamda proje, modern dünyanın dinamiklerini anlamaya ve kucaklamaya matuf bir reçetedir.
Yine proje, çağdaş dünyanın tasavvurlarını soluklamaya vesile bir irfan mektebidir.
Kısaca proje, düşünceyi imanileştirmeyi, hayatı İslamileştirmeyi hedefleyen topyekûn bir hayat projesidir.
Medresetü’z-Zehra İran, Arabistan, Mısır ve Afganistan; öte yandan Pakistan, Türkistan ve Anadolu’nun merkezinde bir kalp olma hedefindedir.
Medresetü’z-Zehra bir yönü ile Câmiül Ezher paraleli bir projedir. Çünkü Câmiül Ezher, uzun yıllar İslam dünyasının Afrika ayağında ilim merkezi olma rolünü üstlenmiştir.
Projenin aslı, “Câmiül Ezher”in (kız) kardeşi olan “Medresetü’z-Zehra”dır.
Fakat Medresetü’z-Zehra, Câmiül Ezher’in muadili değildir. Fikir, muhteva ve sayı itibarı ile kısırlıktan öte doğurganlığı hedefleyen cihanşümul bir projedir.
Bediüzzaman Medresetü’z-Zehra’yı, İslamiyetin parlak bir ayinesi haline getirme hedefindedir.
Kendisi şunları kaydedir: “İslamiyet hariçte temessül etse bir menzili mektep, bir hücresi medrese, bir köşesi zaviye, salonu dahi mecmaü’lkül; biri diğerinin noksanını tekmil için bir meclis-i şûra olarak bir kasr-ı meşid-i nurani timsalinde arzı didar edecektir. Ayna, kendince güneşi temsil ettiği gibi, şu Medresetü’z-Zehra dahi o kasr-ı İlahiyi haricen temsil edecektir.”
İslam ve insanlık âlemi, eğitim sevdalıları ve barışı seven herkes, bu hedefin tahakkuku için Said Nursi’ye yardım etmelidir.