Çağıltay, AA muhabirine, gerçekliği artırılmış sanal ortam "metaverse"deki risklere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Küresel metaverse pazarı için 2020'de 107,1 milyar dolarlık büyüklük tahmini yapıldığını belirten Çağıltay, geçen yıl sadece sanal arsa satışların 500 milyon dolara ulaştığını, bu yıl bu rakamın iki katına çıkmasının beklendiğini ifade etti.
Fiziksel ortamın tek olduğuna, sanal ortamın ise istenildiği kadar oluşturulabildiğine işaret eden Çağıltay, "Biraz teknik bilginiz varsa siz bile evinizdeki bilgisayarınızın üzerinde ücretsiz yazılım kullanarak metaverse türü sanal bir dünya yaratabilirsiniz. Önemli olan bu sanal dünyaya olan talep. Oluşturduğunuz dünyaya insanlar geliyorsa ve birileri orada zaman geçiriyorsa o zaman talep alıyor demektir ama talep yoksa boş kalan bir ortam oluyor." diye konuştu.
Kavramın yaygınlaşmasıyla sanal arsa alıp kar elde etmek isteyenlerde, "Bu ortamlara erken gireyim burada bir alan alayım, aldığım yerin yanında da şöyle ünlü birisinin alanı var." yönünde genel bir eğilimin olduğuna dikkati çeken Çağıltay, "Ama benim tahminim bunun çok sürdürülebilir olmadığı yönünde." dedi.
"Gerçekten değerlenip değerlenmeyeceklerini önümüzdeki dönemde göreceğiz"
Çağıltay, dijital arsaların metaverse üzerinden nasıl satıldığını da örneklerle anlattı. Buradan bir alan satın alındığında "x,y" koordinatları ile parsel olarak işaretlendiğini, bazen tek seferlik ödeme yapılarak sonsuza kadar satın alınan kişinin olduğunu belirten Çağıltay, bazen de kira gibi düzenli ödeme yapılmasının istendiğini kaydetti.
Dijital arsalara Türkiye'den yüksek talep olduğu hatırlatılan Çağıltay, şöyle devam etti:
"Bunlar, dijital ortamdaki değerler. Bunların gerçekten değerlenip değerlenmeyeceğini önümüzdeki dönemde göreceğiz. Dijital ortamda olduğu için bir şeylerin kopyasını çıkarmak ya da yeniden oluşturmak da mümkün. Bir bilgisayarın yanına yeni bir bilgisayar koyduğunuzda yepyeni bir metaverse dünyası oluşturuyorsunuz. Bunların içinde insanların talep ettiği, oralarda zaman geçirmekten keyif aldığı ya da bir şeyler öğrendiği ortamların şansı var, oralar yaşayacaklar, diğerleri çok büyük ihtimalle ortadan kalkacak."
Kavramın popülerleşmesiyle metaverse arsalarına yönelik moda oluştuğunu ifade eden Çağıltay, "Biraz moda olarak başlayan bu süreç, bir süre sonra yatışacak. İnsanlar bir miktar para da kaybedecekler gereksiz yere birtakım yatırımlar yapmış olacaklar. Bazı metaverseler kapanıp yok olacak, ortadan kalkacaklar. Bu nedenle dikkatli olmakta fayda var. Öncelikle ücretsiz bu ortamları sağlayanlara bakılmasını, oralarda deneme yapılmasını ve işe yarayıp yaramadığına bakılmasını öneriyoruz. Modaya kapılmayıp dikkatli hareket edilmesi gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Yasal düzenleme şart
Dijital parsellerin tapularının resmi kayıtlara işlenmesine yönelik yasal düzenleme olmamasının risklerine de değinen Çağıltay, "Metaverse ortamında bir arsa satın alındığında, o sağlayıcının ortadan kalkması sonrasında bu arsalarınız tamamen yok oluyor. Bunları şu anda regüle eden bir ortam yok. Aslında kripto paralara benzer bir ortam var. Dijital ortamdaki en önemli risklerden bir tanesi bu." değerlendirmesinde bulundu.
Bu tür girişimlere karşı ülkelerin tedbir alması gerektiğini kaydeden Çağıltay, sürecin nereye gideceğinin belli olmadığını, risklere ilişkin çalışmalardan alınan geri bildirimler doğrultusunda karar verilerek yasal altyapının hazırlanmasının zorunluluğuna dikkati çekti.
Prof. Dr. Çağıltay alınabilecek tedbirler konusunda şunları kaydetti:
"Ardında güvenilir bir organizasyon yoksa elinizdekini kaybetme riski ile karşı karşıyasınız. Bununla ilgili devletlerin birtakım regülasyonlar yapması, arkasında gerçekten böyle bir ortamı sağlayan organizasyonların teknik altyapısının sürdürülebilirliğine bakılması gerekiyor. Örneğin 'Ben 10 sene bunun garantisini veriyorum', 'Bu site kapanırsa benim yerimi başka bir kurum alacak', 'Ben bunu şuraya devredeceğim' şeklinde garantilerinin verilmesi gerekiyor. Ne yazık ki bu garantiler şu an yok. Hakikaten ne oluyor, bitiyor, belki yasa dışı birtakım işlemler yapılıyor, bununla ilgili girişimlerin yine en azından regüle edilmesi gerekiyor."
aa