Türkiye'de Nurculuk hareketi, Bediüzzaman Said Nursi ve Risale-i Nur Külliyatı eserleri etrafında şekillenen ve farklı gruplarla çeşitlenen bir inanç ve hizmet anlayışını temsil etmektedir. Gruplaşmaların olması çok normal bir şey çünkü hitap edilen kesim insanlardan oluşmakta insanların da anlayışları, mizaçları, fıtratları, kültürleri farklı olmasından kaynaklanmaktadır.
Bediüzzaman Said Nursi'nin I. Millet Meclisini terk edip Van'a gitmesiyle artık Risale-i Nur Külliyatı'nın telif edilme sürecine yavaş yavaş giden süreç başlamıştır. Nurun İlk Kapısı isimli eserin başlangıcı Van'da başlasa da en son hali Burdur'da olmuştur. Bu sebeple “Burdur'da telif edilmiştir” şeklinde kaynaklara girmiştir.
Risale-i Nur Hizmeti temelde iki ana grup altında toplanmaktadır. Bu hareket, okuyucular ve yazıcılar olarak ikiye ayrılmaktadır.
1. Okuyucular Grubu
Okuyucular grubu, Risale-i Nur Külliyatı'na odaklanarak bu eserlerin okunması, anlaşılması ve yayılmasını hedefleyen toplulukları kapsamaktadır.
Bu grup altında yer alan önemli isimler şunlardır:
Hizmet Vakfı: Bediüzzaman Said Nursi'nin naşir ve varisleri tarafından 1973'te İstanbul'da tevafuklu Kur'an-ı Kerim'in basımı, Risale-i Nur Külliyatı'nın basımı ve Risale-i Nur hizmetinin sevk ve idaresi amacıyla kurulmuştur.
Envar Neşriyat, 2015'te Hizmet Vakfı ile birleşerek yayıncılık kısmı Envar Neşriyat üzerinden devam etmektedir. Tüm okuyucu gruplar tarafından üst çatı olarak kabul edilmektedir.
Meşveret Cemaati: Risale-i Nur'un aslını okuyan ve Türkiye'nin hemen hemen tüm il ve ilçesinde faaliyet göstermektedir.
Hizmet alanları geniş olup, yurt dışındaki çalışmaları da bulunmaktadır. Meşveret grubu, Envar, Sözler, İhlas Nur ve RNK Yayınevi baskısı Risale-i Nur'ları okumaktadır. Hamidiye ve Suffa vakıfları bu grubun en bilinen vakıf kuruluşlarıdır.
Hamidiye Vakfı: Bediüzzaman Said Nursi'nin eserlerini tanıtma ve yayma amacıyla kurulmuş olan bir vakıftır. 1970'li yıllarda faaliyete geçmiştir. Hamidiye Vakfı, Nurculuk hareketi içinde önemli bir yere sahip olup, Risale-i Nur'un yayılmasına katkıda bulunan çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Vakıf, toplumun manevi ve milli değerlerini koruma amacıyla çeşitli sosyal projeler ve yardımlaşma faaliyetleri yürütmektedir.
Suffa Vakfı: Nurculuk hareketinin önemli yapılarından biridir ve Bediüzzaman Said Nursi'nin eserlerinin yayılmasını hedefleyen çalışmalarda bulunur. Vakıf, 1990'lı yıllarda kurulmuştur. Temel amacı, Risale-i Nur'un anlaşılması, okunması ve yayılması konusunda toplumda bilinç oluşturmak ve eğitim faaliyetleri gerçekleştirmektir. Vakıf, bağımlılıkla mücadele ve bakıma muhtaç çocuklara yardım gibi sosyal faaliyetlerini bu konular üzerine kurulan dernek üzerinden yürütmektedir.
Sözler Cemaati: Bediüzzaman Said Nursi'nin yakın talebelerinden Mustafa Sungur'un çevresinde şekillenen ve Aslan Bey Vakfı bünyesinde faaliyet gösteren Sözler Yayınevi'nin Risalelerini okuyan, Meşveret grubu ile aynı özellikleri taşıyan bir gruptur.
İhlas Nur Cemaati: Ankara merkezli olan bu grup, Bediüzzaman Said Nursi'nin naşir talebelerinden M. Said Özdemir'in etrafında şekillenmiştir. İhlas Nur Yayınevi ve Envar Yayınevi, bu grup tarafından okunmaktadır ve Meşveret grubu ile benzerlik taşımaktadır.
İhlas Nur Yayınevi 1953 senesinde Bediüzzaman Said Nursi'nin teşviki ve bir miktar sermayesi ile beraber Said Özdemir'e Ankara'da kurdurulmuş olup ilk resmi Risale-i Nur yayınevidir. İlk resmi Risale-i Nur yayınevi olan ihlas Nur Neşriyat'tan sonra yayıncılık sayısı artmıştır.
İnternet ortamında ilk Risale-i Nur hizmeti de Said Özdemir tarafından başlatılmış olup günümüze öncülük etmiştir.
Kurdoğlu/Emek Cemaati: Mehmet Kurdoğlu tarafından Ankara'da kurulmuş olup, 1980'lerde Meşveret ve Yeni Asya ayrılığında ortaya çıkmıştır.
Sadece Risale-i Nur'a yönelerek hizmet etmeyi amaçlamışlardır. Emek cemaati olarak da bilinirler. Envar Yayınevi'nin Risalelerini okurlar.
Yeni Asya Cemaati: Mehmet Kutlular tarafından kurulmuştur. Risale-i Nur'un Türkçe ve yabancı dilde baskılarını yapmaktadır. Yeni Asya gazetesi, Can Kardeş dergisi ve Fidanlık dergisi bu grup tarafından çıkarılmaktadır. Risale-i Nur Enstitüsü de bu gruba aittir. 1980'e kadar tüm okuyucu gruplar beraber hareket etmiş olmakla birlikte, 1980'den sonra Yeni Asya ve Meşveret grubu olarak iki gruba ayrılıp hizmete devam etmişlerdir.
Nesil Cemaati: Mehmet Birinci ve Mehmet Fırıncı tarafından kurulmuş olup, Risale-i Nur'un Türkçe ve yabancı dil baskılarını yapmışlardır. Risale-i Nur destekli çeşitli kitaplar, bu grup tarafından kurulan Nesil Yayıncılık tarafından basılmaktadır. Risale-i Nur baskılarını Söz Yayıncılık üzerinden aynı grup yapmaktadır. İstanbul Kültür ve Eğitim Vakfı bu gruba aittir. Nesil yayınları 2020'lerde el değiştirmiştir. Ama grup ve vakıf faaliyetlerine devam etmektedir.
Med-Zehra Cemaati: Grubun kurucusu Sıddık Dursun'dur. Bingöl'de kurulmuştur. Risale-i Nur'un baskılarını yapan Tenvir Yayınevi bu gruba ait olup, genellikle Doğu ve Güneydoğu'da yaygındır. Fütûhat Yayınevi ismiyle grubun kültürel kitapları basılmaktadır.
Zehra Cemaati: Med-Zehra ile benzer özellikler taşımakla beraber. Zehra Yayıncılık bu gruba aittir. Molla İzzettin Yıldırım tarafından kurulmuştur. Kültürel kitapları Gündönümü yayınları, Kent Işıkları yayınları tarafından basılmakla beraber Nubihar Dergisi ve Ortak Zemin Dergisi de bu vakfın bünyesinde basılmaktadır.
2. Yazıcı Grubu/Cemaati:
Yazıcı Cemaati, Risale-i Nur'u Osmanlıca metinler üzerinden insanlara ulaştırmayı amaçlar. Osmanlıca, bu grubun şiarıdır. Samsun ve Bursa'da iki yazıcı grubu olarak faaliyet göstermeleri ile beraber genellikle Türkiye'de tek grup olarak faaliyet gösterirler.
Hayrat Vakfı: Bu vakıf, Hayrat Neşriyat ve Altınbaşak Neşriyat isimli iki yayınevi ile faaliyet göstermektedir. Kurucusu Hüsrev Altınbaşak'tır. Risalelerin hem Osmanlıca hem de Osmanlıca Latince mukayeseli olarak basımını gerçekleştirmektedir. Çeşitli sosyal vakıfları ve helal gıda üzerine de çalışmaları bulunmaktadır.
Diğer Yapılar
Aczimendiler: Risale-i Nur ve tarikat tarzının karışımı bir tarzdır. Kendine özgün bir yapıya sahip olup, Nurcu gruplar arasında yer almaktadır. Ama genel nurcular tarafından pek kabul görmemektedir.
Gençlik Yapıları: Sözler Köşkü, Çınaraltı, Hayalhanem gibi gençlik yapıları, Risale-i Nur külliyatı ve diğer İslami kitapları harmanlayarak kendi bünyesinde yeni bir hizmet tarzı oturtmakla beraber, bu gençlik hareketleri diğer Nurcu gruplar tarafından pek kabul görmemekte ve desteklenmemektedir. Özellikle Bediüzzaman Said Nursi'nin “insanlardan para toplamamak” gibi en temel düsturlarından olan ilkesini ihlal ettikleri şeklinde eleştirilmektedir.
Tahşiye Grubu: Risale-i Nur'un Şerhlerle yayılması amacıyla kurulmuştur. Grup kurucusu Muhammed Doğan'dır. Risale-i Nur'un çeşitli bahislerini eski medrese usulü ile şerh ederek yayınlamaktadırlar. Diğer Nurcu gruplarla çoğu zaman tartışmalara girişmişlerdir. Risale-i Nur'un tahrif edildiğini ileri sürmektedirler. Semendel, Tahşiye, Cihangir, Rahle ve Heybil Yayınları bu gruba aittir.
Mutlu Yayıncılık: İsmail Mutlu tarafından kurulmuş olup ilk Risale-i Nur sadeleştirmeleri bu yayıncılık tarafından basılmıştır. Hem kültürel hem de Risale-i Nur'un sadeleştirilmiş baskıları bu yayın tarafından devam etmektedir.
Sonuç olarak
Nurculuk hareketi, Risale-i Nur Hizmeti, farklı grupların birbirleriyle etkileşim içinde olmasına rağmen, kendi içlerinde ayrı yapılanmalar göstermektedir. Bu gruplar, toplumun milli ve manevi değerlerini koruma amacı güden bir anlayışla faaliyet göstermektedir.
Risale-i Nur Külliyatı'nı basan yayınevleri
1. Envar Neşriyat:
1976 yılında İstanbul'da Abdulkadir Badıllı tarafından kurulup daha sonra Ahmet Aytimur'a devredilmiştir. Risale-i Nur'un orijinal metinlerini yayınlanmakta olup, Osmanlıca, Arapça, İngilizce başta olarak Risale-i Nur tercümelerinin de baskısını yapmaktadır.
2. Sözler Neşriyat:
1974 yılında İstanbul'da Abdullah Yeğin tarafından kurulup daha sonra Mustafa Sungur ve Bayram Yüksel'e devredilmiştir. Orjinal Risale-i Nur baskısıyla beraber dünyanın 60 diline tercüme edilmiş Risale-i Nur baskılarını da yapmaktadır.
3. İhlas Nur Neşriyat:
1953 yılında Ankara'da M. Said Özdemir tarafından kurulmuştur. İlk resmi Risale-i Nur Külliyatı baskısını yapmakla beraber Bediüzzaman Said Nursi hayattayken kurulun ilk ve tek risale yayıncılığı olma özelliğini taşıyor.
4. Rnk Neşriyat:
2005 yılında İstanbul'da Hamidiye ve Suffa Vakıfları işbirliğiyle kurulmuştur. Meşveret cemaati yayını olarak da bilinir. Orijinal Risale-i Nur Külliyatı baskıları yapmakla beraber Osmanlıca ve Tercüme Risalelerin de baskısını yapmaktadır.
5. Yeni Asya Neşriyat:
1975 yılında İstanbul'da kurulmuştur. Mehmet Kutlular tarafından kurulan yayınevi, Risale-i Nur'un Türkçe çevirilerini lügatlı olarak neşretmektedir.
6. Hayrat Neşriyat ve Altınbaşak Neşriyat: Yazıcı Cemaati tarafından tercih edilen yayınevleridir. Hayrat Vakfı bünyesinde faaliyet gösterirler ve Risale-i Nur'un Osmanlıca ve Osmanlıca-Latince mukayeseli baskılarını yaparlar. Kur'an'ı Kerim ve Risale-i Nur Külliyatı baskıları lugatlı olarak yapılmaktadır.
7. Nesil Yayıncılık & Söz Basım:
2005 yılında İstanbul'da Yeni Asya'dan ayrılarak Mehmet Birinci ve Mehmet Fırıncı tarafından kurulmuş olup, Risale-i Nur'un Türkçe ve yabancı dil baskılarını yapmaktadır. Ayrıca, bu grup tarafından kurulan Söz Yayıncılık üzerinden de Risale-i Nur baskıları lugatlı olarak gerçekleştirilmektedir.
8. Tenvir Neşriyat:
1976 yılında Sıddık Dursun tarafından kurulmuştur. Med-Zehra grubu tarafından tercih edilen bir yayınevidir ve lugatli olarak Risale-i Nur baskılarını yapmaktadır.
9. Zehra Yayıncılık:
1997 yılında kurulmuştur. Zehra Vakfı'na ait olup Risale-i Nur Külliyatı baskılarını Lugatli olarak baskısını yapmaktadır.
10. Mutlu Yayıncılık:
1992 yılında kurulmuştur İsmail Mutlu tarafından. İlk sadeleştirilmiş Risale-i Nur külliyatı baskısını yapmıştır. Bu çıkışı diğer Nur cemaatleri tarafından eleştiri ve tepkiyle karşılandı. Hem Risale-i Nur hem de çeşitli kitapların baskısını yapmaktadır. Cemaatleşme amacı olmamıştır.
11. Rahle Yayınları:
Tahşiye Grubu olarak bilinen grubun Risale basımı yapan yayın grubudur.
(Risale-i Nur Külliyatı'nın Neşir Tarihçesi'nden)
Selam ve dua ile.